20نکته درباره رمضان و کودکان/ غریزه سلیم بهتراز عقل مریض است

گروه دین و اندیشه: حجت‌الاسلام محمد ادریسی در مقاله پیش رو به فلسفه روزه پرداخته است و آورده است: فلسفه روزه استسلام، استشعار و استصلاح برای استکمال است. روزه، شرف بخش است. روزه، حس دگر دوستی را زنده می‌کند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این مقاله به شرح زیر است:

پرفروش‌ترین کتاب‌ها یا از شکل و نوع آشپزی است و یا محتوای تعبیر خواب دارد و این یعنی اینکه بیشتر مردم زمانه ما در حال خوردن و خوابیدن هستند و البته برای آن‌ها نظافت هم مهم است از پول‌شویی تا مرده شوری اما چه خوب می‌شد اگر نظافت و طهارت روح از همه‌چیز مهم‌تر شود.

غریزه سلیم بهتر از عقل مریض است. بعضی‌ها را یک‌بار صدا بزنید می‌آیند و جمع می‌شوند تا که خود را نجات دهند اما عده‌ای دیگر را اگر 950 سال بزرگوارانه پشت سرهم نوح وارانه صدا بزنید جز اندکی نمی‌آیند.

آسان نیست گفتن این‌که عده‌ای از نان فراری هستند که چاق نشوند و گروهی دنبال نان هستند تا از گرسنگی نمیرند و بعضی هم نان می‌خورند قدرت بگیرند که عبادت خدا کنند.

فلسفه روزه استسلام، استشعار و استصلاح برای استکمال است. روزه، شرف بخش است. روزه، حس دگر دوستی را زنده می‌کند.

روزه، داروی تلخ است برای عده‌ای و برای بعضی دیگر یک داروی شیرین است و مردم در ماه رمضان دو دسته می‌شوند و دو حالت دارند و دو عاقبت و نتیجه خواهند داشت، گروه اول: مردم شادمان، دومین گروه: مردم غمگین و دو حالت اینکه: یا ماه رمضان را هضم می‌کنند یا اینکه ماه رمضان را هضم و جذب نمی‌کند و عاقبت آن‌ها هم این است که: یا سود می‌برند یا نمی‌برند.

آن‌ها که خوشحال هستند دلایل مختلفی برای خوددارند اما اجمالاً باید گفت به این خاطر است که:

اولاً: ثواب و پاداش روزه‌داری‌ها و لحظه‌های ماه رمضان را درک می‌کنند.

ثانیاً: شر مزاحم‌ها کم شده است و برای رفیع‌تر شدن درجات بهانه‌ها گرفته می‌شود پس انجام اعمال خیر راحت‌تر شده است.

ثالثاً: در ماه‌های گذشته، خود را برای این ماه آماده کرده بودند و روزه برای آن‌ها بیگانه نیست و چون مشتاقانه در انتظار آن بودند پس این ماه برای آن‌ها سنگین نیست و ماه رمضان را همچون داروی شیرین هضم و جذب می‌کند.

آن‌ها که ناراحت هستند و روز و ساعت و ثانیه‌شمار می‌شوند هم دلایل مختلفی دارند که:

اولاً شاید: بیمار هستند که امیدواریم خدا در این ماه عزیز آن‌ها را شفا عنایت فرماید.

ثانیاً این‌که شاید: به پر خوردن و خوابیدن عادت کردند و در ماه‌های دیگر سال در طاعت‌ها کوشا نبودند و حق‌الله را رعایت نکردند و همین باعث می‌شود که از ماه رمضان لذت نبرند و هضم و جذبی معنوی نداشته باشند.

ثالثاً شاید: از این شافع و مشفع غافل و بی‌خبر هستند لذا باید آن‌ها را متنبه و متذکر نمود تا خوش‌عاقبت شوند و ضرری نکنند.

شادمانی کودکان از بزرگ‌سالان برای دریافت داروی ماه رمضان بیشتر است و این به دلیل فطرت پاک آن‌هاست پس به عقل کوچک کودکان نگاه نکنیم بلکه به فطرت پاک آن‌ها نگاهی بیندازیم.

غیر از خوردنی‌ها و خوابیدن، دو پاداش دیگر هم به ما داده‌اند: یک: ازدواج و لذت‌های آن و دو: محبت به فرزندان و هستند کسانی که خوشحالی و شادمانی کودکان در ماه رمضان را نادیده می‌گیرند و یا به آن اهمیت نمی‌دهند و همین باعث می‌شود که آن کودکان زمانی که بزرگ‌تر شدند به روزه‌داری آن‌گونه که شایسته است توجه نکنند و حتی متنفر و دل‌زده و سست شوند لذا لازم است برای اینکه فرزندانمان از ماه رمضان خاطره‌های خوش در ذهن و دل داشته باشند به نکاتی توجه داشته باشیم و این نکات بیست‌گانه عبارت‌اند از این اینکه:

1) کودکان حُسن روزه‌داری و قُبح عقلی عدم روزه‌داری را نمی‌فهمند اما آن‌ها کارهای جمعی را دوست دارند پس به آن‌ها گفته شود که روزه گرفتن یک کار جمعی است و اول اینکه: آن‌ها را قانع کنید و دوم اینکه: به آن‌ها بگویید که از شما تقلید کنند.

2) برای کودکان لازم نیست اهمیت و فواید روزه‌داری حتماً گفته شود و همین کافی است که بدانند: «روزه‌داری قناعت به کم در مصرف آب و غذا است» و به آن‌ها گفته شود که این افتخار بزرگی برای آن‌ها است اگر پایبند باشند.

3) پدر و مادر از خاطرات کودکی خود و اولین روزه‌داری‌ها در آن دوران که تجربه‌اش کردند برای کودکان خود بگویند و از فرزندان نیز بخواهند اولین روزه را در ذهن و خاطرات خود ثبت کنند.

4) جدول برنامه روزانه فرزندان در ماه رمضان با دیگر ماه‌های سال متفاوت باشد مثلاٌ اگر کارهای که باعث از بین رفتن انرژی آن‌ها می‌شود، کاسته شود و به آن‌ها نیز دلیلش گفته شود و برای آن‌ها اهداف قابل‌دستیابی سریع تعیین شود.

5) گفتار و رفتار و تعامل با کودکان در ماه رمضان عاطفی‌تر از ماه‌های دیگر سال باشد و اگر آن کودک دختر بود عاطفی‌تر از پسر و این به خاطر عوالم درونی و ذهنی آن‌هاست.

6) فرزندان خود را در انتخاب نوع سحری و افطاری و حتی محل خوردن آن مشارکت دهید و از آن‌ها نظرخواهی کنید و اگر تصمیم غلطی گرفتنند کودکانه وار به‌آرامی آن‌ها را توجیه کنید که انتخابشان مناسب نیست تا به انتخاب مشترک برسید.

7) به کمیت و کیفیت افطاری و سحری‌های فرزندان و غذاهای فرعی توجه ویژه شود و با اصل تجاهل و تغافل و نادیده گرفتن میان وعدها در طول روز از آن‌ها مراقبت کنید.

8) ارزش‌های اخلاقی همچون وفای به عهد و ایثار و رازداری و راست‌گویی و امانت‌داری و حفظ زبان از خطاها با لحن خوب و محبت‌آمیز به کودکان در ماه رمضان آموزش داده شود.

9) نماز و قرآن که مکمل روزه‌داری هستند و مسجد رفتن را به آن‌ها آموزش دهید و با دست مثال‌ها ذهن او را بلند کنید و از جای به‌جای دیگر ببرید.

10) برای کودکان خواب و حتی نفس کشیدن در طول روز جزی از روزه آن‌ها محاسبه شود و آن‌ها نیز تفهیم شوند که هم عبادت است و هم روزه داری و هم یک نوع بازی که خدا آن را دوست دارد.

11) کودکان تشویق به مشارکت در کارهای خیرخواهانه در ماه رمضان شوند و از آن‌ها خواسته شود که به فقرا و نیازمندان کمک کنند حتی اگر هم شده با پخش یک جعبه کوچک خرما و دادن لیوان شربت و چای در مسجد محله و یا برداشتن یک‌تکه کاغذ از روی زمین و نظافت.

12) مسابقه و پاداش و دوری از تنبیه یک روش بسیار خوب برای انگیزه سازی است و دفترچه‌ای با عنوان «کارهای خوب من در ماه رمضان» برای آن‌ها تهیه شود.

13) داستان‌های کودکی بزرگان را برای آن‌ها نقل کنید تا الگو بگیرند و از صبر و تحمل سختی‌ها در زندگی بگویید.

14) با کودکان خود در مورد سختی‌ها و تشنگی‌ها و گرسنگی‌های روزه‌داری خود صحبت نکنید و خود نیز بیاموزید که صبر بر طاعت‌ها بهتر از صبر بر عذاب‌ها است.

15) یک ساعت زنگ‌دار و سجاده و قرآن مخصوص جیبی برای فرزندان تهیه شود تا خودشان برای سحری و نماز و قرآن خواندن بیدار شوند و به آن عادت کنند.

16) به سؤال‌های کودکان درباره ماه رمضان و نماز و دین باحوصله پاسخ دهید و یا اینکه آن‌ها را به شخصی قابل‌اعتماد بسپارید تا به‌صورت گروهی یا فردی به سؤال‌هایشان پاسخ داده شود.

17) در این ماه به فرزندان خود خوش‌نیتی و یتیم‌نوازی و احترام به همسایگان و کاشت نهال را آموزش دهید.

18) اگر کودک شما در ماه‌های قبل ماه رمضان خطاهای داشته است در این ماه مخصوصاً در شب‌های قدر از خطاهای او بگذرید و به او بگویید که برای شما دعا کند تا خدا از خطاها و تقصیر شما چشم‌پوشی کند.

19) به کودک خود بگویید که قبل از وضو و قبل از قرآن خواندن و قبل از خواب مسواک زدن را فراموش نکند تا پاداش بیشتری دریافت کند.

20) در روز عید فطر با آنچه کودکان دوست دارند و با هدیه‌ای ویژه از آن‌ها قدردانی شود حتی اگر هم کم‌کاری کرده باشند.

و اما نکته مهم دیگر این است که: در ماه رمضان پلیس حکومت الله، شیاطین جنی را به زنجیرمی کشد اما شیاطین انسانی آزاد و راست‌راست راه می‌روند و همه‌جا هستند پس مراقب باشیم تا از راه‌های مخفی ضربه نخوریم.

خلاصه اینکه: راه نزدیک و راه رسیدن به او نزدیک‌تر از همیشه شد. از امروز به فکر هزینه‌های آسایشگاه خود باشیم. فرزندانی که بیاموزند در برابر خدا نافرمان باشند بلای جان هستند و قطعاً در برابر پدر و مادر خویش جسور می‌شوند و سخن آن‌ها را نشنیده می‌گیرند. آن‌که مافوق است را اگر اطاعت کنیم آن مادون است ما را اطاعت می‌کند.

در ماه مبارک، روزی پسربچه‌ای این‌چنین گفت: پدر من ستاره‌ای در آسمان سینما و تلویزیون نیست ولی چراغ خانه ماست و او نور است. پدر من بهترین پدر دنیاست. پدر من زیباترین و خوش‌تیپ‌ترین مرد دنیاست. مهربان‌ترین پدر دنیاست. با او احساس امنیت دارم. باهوش‌تر از او تابه‌حال خدا خلق نکرده و نمی‌کند. همیشه خندان است. بخشنده است و از او بهتر نیست...اما پدر من دروغ‌گو است!

پدر من بیکار است اما همیشه می‌گوید سرکارم، او دروغ می‌گوید وقتی‌که به ما می‌گوید پول کافی تا آخر ماه داریم. او دروغ می‌گوید وقتی‌که می‌گوید خسته نیستم. سر سفره می‌گوید من سیر هستم اما گرسنه است دروغ می‌گوید و غذای او همیشه طعم گرسنگی دارد، وقتی می‌گوید هیچ مشکلی و غمی ندارم دروغ می‌گوید. آری پدرم به خاطر من دروغ می‌گوید! پدر من به خاطر اینکه آب در دلم تکان نخورد دروغ می‌گوید. مادرم هم.