اردوغان از تعمیق روابط با مسکو تا تعمیق اختلافات با واشنگتن

گروه بین الملل: روز گذشته یکبار دیگر پوتین و اردوغان در شهر سوچی با همدیگر دیدار کردند. دیداری که آن را می توان نقطه عطفی برای سرعت بخشی در توسعه روابط روسیه و ترکیه آن را به حساب آورد. همزمان این دیدار را می توان شتاب در تعمیق شکاف در روابط آنکارا و واشنگتن ارزیابی کرد که این روزها رویاها و دوستان متفاوتی در منطقه دارند.

هر دوتای این موضوع را می توان در صحبت های اردوغان در قبل از دیدار با پوتین دید وقتی که به انتقاد از حضور نظامی آمریکا در سوریه پرداخت و گفت: آمریکا پایگاه‌های نظامی بسیاری در عراق، سوریه و کل منطقه تاسیس کرده است.

آمریکا در سوریه 5 پایگاه هوایی دراد و اکنون نیز به دنبال ساخت ششمین است، 8 پایگاه نیز در بخش‌های دیگر خاورمیانه دارد که در مجموع 13 پایگاه در منطقه دارد. اگر این مسئله، راهکار نظامی نیست، پس چیست؟

وی در ادامه افزود نظامیان ترکیه که در سوریه نیستند، این نظامیان آمریکایی است که در خاک این کشور حضور دارند، اول انها باید عقب نشینی کنند. ترکیه نمی‌خواست آمریکا (در سال 2003) به عراق لشکری کنند و تاکید کرد که باید به صورت دیپلماتیک حل شود اما آنها وارد این کشور شدند. اردوغان گفت «باراک اوباما» رئیس جمهور پیشین آمریکا تاکید کرده بود که نیروهایش را از عراق خارج می‌کند، اما آیا خارج شدند؟ جهانیان، نادان نیستند؛ تناقضات زیادی در ادعاهای آمریکا وجود دارد.

این در حالی است که هفته پیش قبل از این سفر بینالی یلدرم نخست وزیر ترکیه راهی واشنگتن شده بود تا در خصوص اختلافات موجود بین آنکارا و واشنگتن به یک جمع بندی جدید برسند که براساس آنچه بعد از دیدارهای بینالی یلدرم منتشر شد روشن شد که هیچ توفیقی در این زمینه بدست نیامده است. اگرچه اردوغان می کوشد با واشنگتن در خصوص مسائل مهم و سرنوشت سازی به جمع بندی مثبتی برسد اما شواهد امر حاکی است در خصوص همه مسائل شکافها بین دو طرف بسیار جدی است وبعید به نظر می رسد دو طرف بتوانند دستکم در کوتاه مدت به توافق دست یابند.

از این رو علیرغم دیپلماسی حفظ ارتباط با آمریکا از سوی ترکیه اما این کشور در حال برداشتن گامهای مهمی در توسعه روابط با روسیه رقیب جدی آمریکا در منطقه است.

بعد از دیدار دو طرف، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در دیدار با ولادیمیر پوتین همتای روس خود اعلام کرد که در زمینه مسائل منطقه با روسیه همکاری می‌کنیم و این ارتباط موجب افزایش اعتماد به آینده خواهد شد. وی افزود: دیدارهای فشرده ما به ویژه در روند عادی سازی روابط، موجب تقویت هرچه بیشتر همکاری ترکیه با روسیه خواهد شد. اردوغان با بیان ادامه تماس های فشرده مدیران ارشد دو کشور اظهار کرد: این دیدار مفید خواهد بود.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در این دیدار گفت: روابط روسیه و ترکیه کاملا به سطح گذشته رسیده و حجم تجارت ما پس از افت سال گذشته، در هشت ماه نخست امسال ۳۰ درصد افزایش یافته است. وی بیان کرد: دو کشور در تمام زمینه ها از جمله بحران سوریه همراه با هم اقدام می کنند و دیدارهای ما تاثیر مثبتی در حل این مسائل دارد.

رجب طیب اردوغان نیز با تایید سخنان پوتین در سطح اقتصادی بار دیگر بر بالا بردن سطح روابط ترکیه و روسیه به سالیانه 100 میلیارد دلار از توافقات مهم دیگری بجز بحران سوریه و روابط اقتصادی سخن گفت که بسیار حائز اهمیت بود. جایی که اردوغان از آن چنین یاد کرد و اظهار داشت: ما بر اجرای طرح های مشترک به ویژه هسته ای بر اساس دوره زمان بندی مشخص تاکید داریم. اردوغان افزود: تا چند هفته آینده کلنگ ساخت یک نیروگاه هسته ای در ترکیه بر زمین زده خواهد شد. برای آغاز کردن روند سیاسی منتج به حل بحران در سوریه توافق کردیم. ما به دنبال تقویت روابط مشترک دوجانبه در همه زمینه ها هستیم. اردوغان همچنین گفت: برای اقدامات مشترک با روسیه در صنعت دفاعی اهمیت قائل است.

در کنار این باید از خرید موشکهای اس 400 ی گفت که اردوغان قبل از اینکه عازم سوچی بشود در گفتگو با رسانه ها گفت: این قرارداد امضا شده و فقط برخی مسائل فنی باقی‌مانده که درباره آنها نیز در این سفر بحث خواهد شد.

این دیدار و البته موضوعات مورد گفتگو بین دو طرف بلافاصله در سخنان مقامات آمریکایی نمود پیدا کرد. وزیر دفاع آمریکا با هشدار درباره خرید سامانه موشکی اس 400 روسیه گفت: «این تصمیم مستقل ترکیه است اما روشن است که این (سامانه) با ناتو سازگار نخواهد بود».

به عبارت دیگر می توان این سخنان را دلیلی روشن و مبرهن بر وجود شکاف گسترده در روابط آنکارا و واشنگتن ارزیابی کرد. اگرچه ساختار نظامی ترکیه براساس ساختارهای نطامی غرب و یا ناتو چیده شده است اما این ساختار نیز رفته رفته می رود با ساختارهای نظامی شرقی درهم آمیخته شود. ترکیه آرام آرام با حفظ روابط دیپلماتیک با آمریکا در حال تغییر مسیر به سوی روسیه است. این تغییر مسیر در همه زمینه ها در شرف وقوع است. اتفاقی که در بلندمت قطعا می تواند بخش زیادی از معادلات منطقه و جهان را تغییر دهد. تعمیق روابط با روسیه در همه زمینه ها از یک سو و تعمیق شکافها بخصوص در مورد موضوعاتی چون استرداد فتح الله گولن، حمایت آمریکا از نیروهای سوریه دمکراتیک، عدم حمایت ناتو از ترکیه در قبال بحرانهای منطقه ای و کاهش روابط دیپلماتیک توام با همکاری با ترکیه سبب شده است اردوغان بیشتر از هر زمانی به واشنگتن و سیاستهای آن بی اعتماد شود.