رویارویی جدید ترکیه و عربستان

گروه بین الملل: از زمانی که اردوغان نخست وزیر شد و بعد از آن که قرار است رئیس جمهور ترکیه شود کوشید خود را نماینده اسلام میانه رو در منطقه معرفی کند به نحوی که خود را در راس امور مسلمانان منطقه و جهان قرار دهد. ترکیه کنونی کوشید بر اساس آموزه های اسلامی خود را به عنوان نماینده اسلام مدرن و معتدل معرفی کند. اردوغان در این مسیر عربستان سعودی و ایران را رقیب خویش در رهبری جهان اسلام می دید و با توجه به شروع بحران سوریه ترکیه عملا با عربستان سعودی همراه و همقدم شد و سیاست ترکیه با عربستان بیشتر مبتنی بر همراهی تا انتقاد بود.

به گزارش بولتن نیوز، از روزی که بحران قطر شروع شد و ترکیه عربستان را در مقابل همراه خود یعنی قطر دید سیاستهای همراهی با عربستان سعودی در خصوص مسائل مهم منطقه ای کم و کمتر شد. رفته رفته با بالا رفتن رویارویی غیرمستقیم ترکیه و عربستان سعودی رقابتها از فضای سیاسی به فضای فرهنگی نیز کشیده شد. ترکیه خود را رهبر جریان اخوان المسلیمن دانسته و بر این باور است این اندیشه سالمترین اندیشه در فضای فرهنگی اسلام می باشد، این در حالی است که کشوری چون عربستان سعودی تحت تاثیر آموزه های وهابیسم بر باور دیگری است که ماحصل و خروجی فکری عربستان سعودی را می توان در داعش و جبهه النصره دید و ارزیابی کرد.

در تازه ترین دور انتقادهای ترکیه از عربستان سعودی در فضای فرهنگی اردوغان که در یک مراسم با هماهنگی سازمان همکاری اسلامی (OIC) در خصوص کارآفرینی زنان در آنکارا برگزار شده بود، گفت: اسلام نمی‌تواند معتدل یا غیرمعتدل باشد زیرا اسلام تنها می‌تواند یک چیز باشد. اخیرا مفهوم اسلام معتدل مورد توجه قرار گرفته اما شکل‌گیری این مفهوم در غرب صورت گرفته است.

اردوغان در ادامه تصریح کرد: شاید کسی که این مفهوم را بیان می‌کند، تصور می‌کند که به او تعلق دارد. نه این به شما تعلق ندارد؛ زیرا همین موضوع چندین سال پیش نیز در پارلمان اروپا به نام اسلام معتدل به بحث گذاشته شد. رییس‌جمهور ترکیه همچنین تاکید کرد که آنها اکنون تلاش می‌کنند تا این ایده را دوباره تزریق کنند. اردوغان اگرچه از قوانینی که در عربستان سعودی رانندگی زنان را منع می‌کرد، انتقاد کرد اما گفت: آنچه واقعا می‌خواهید انجام دهید اسلام را تضعیف می‌کند. ما نمی‌خواهیم مردم دین را از طریق آموزش‌های خارجی بیاموزند.

اردوغان در ادامه عنوان کرد: شما می‌گویید می‌خواهید اسلام معتدل را رواج دهید، اما شما اجازه نمی‌دهید زنان رانندگی کنند، آیا در اسلام ممنوعیت رانندگی زنان وجود دارد؟ چنین چیزی وجود ندارد. این انتقادات ناظر بر اقدامات اخیر عربستان سعودی است که به نظر می رسد برای کاهش فشار بر این کشور در جامعه بین الملل بخصوص در حوزه حقوق بشر اتخاذ شده است.

آنچه اردوغان به درستی به آن اشاره کرده واردات یکسری اقدامات فرهنگی از غرب به عربستان سعودی و فراموشی اسلام واقعی در این کشور می باشد که شاهزاده سعودی قصد دارد آن را وارد عربستان سعودی کند. محمد بن سلمان، شاهزاده سعودی و ولیعهد عربستان در کنفرانس سرمایه‌گذاری آینده که در تاریخ ٢٥ اکتبر در ریاض برگزار شد وعده داد تا عربستان را به سمت اسلام معتدل سوق می‌دهد. او گفت که عربستان امروز شبیه سال‌های قبل از ١٩٧٩ نیست. وی مدعی شد که عربستان سعودی و کل منطقه پس از سال ١٩٧٩ وارد یک جنگ مذهبی شد و اکنون ما قصد داریم به یک اسلام معتدل بازگشت کنیم که در آن به روی همه ادیان باز است و به تمام جهان و تمام سنت‌ها و مردم نیز احترام می‌گذارد.

عربستان سعودی نسخه 2017 میلادی در حالی پوز قوانین مدرن و اصلاحات را در این کشور می زند که حقوق بشر در یمن بشدت از سوی این کشور نقض می شود و همین دیروز بود که سازمان ملل از امکان قحطی میلیونها نفر در این کشور بدلیل محاصره غذایی این کشور توسط ائتلاف تحت رهبری عربستان خبر داد.

عربستان در حالی از یک جنگ مذهبی سخن می گوید اما دم از اصلاحات در کشور خود می زند که ماحصل حکمرانی خاندان آل سعود در این کشور و نه جنگ مذهبی بوده است. اردوغان دقیقا به این نکته ریز در عربستان سعودی توجه کرده است که همان ریشه تفکرات وهابی در عربستان سعودی و حالا الگو قراردادن غرب آن هم موردی می باشد.

اگرچه سخنان اردوغان را باید نشان قوی از اختلاف و یا دو جهان بینی متقاوت به امور اسلامی دانست بلکه همزمان باید به تعارضات گسترده فکری پرداخت که در جامعه امروزی عربستان سعودی می توان آن را مشاهده کرد. تعارضی که خود بخشی از هویت عمل یا رفتاری سعودیها در سطح منطقه و جهان گشته است.

عربستان کنونی که می خواهد خود را در سطح منطقه مطرح کند بیشتر تعارضات فکری و سیاسی خود را به جهانیان نشان می دهد. تعارضاتی که ماحصل تفکری تند و تکفیری از یک سو و تقلید بی فکر از سوی دیگر می باشد. اردوغان که خود را به عنوان رهبر جریان اخوانی در منطقه و جهان می شناسد نیز دقیقا از طرح این تعارضات در دنیای اسلامی مضطرب شده و سخنان وی را باید نگرانی از آینده جریان اسلامی در عربستان سعودی دانست که همواره براساس تکفیر و جهاد خود را بازآفرینی می کند.

عربستان با ورود به این عرصه این بار نه در خصوص قطر بلکه در خصوص اسلام مدرن و معتدلی که اردوغان مدعی آن است ترکیه را در مقابل خود قرار داده است. چالشی که از دیدگاه ترکیه بیشتر به اسلام ضربه می زند.