پایان «شهرزاد» آغاز سریال‌های فصلی

گروه سینما و تلویزیون: در شرایطی که تلویزیون دوران اوج سریال‌سازی و حضور چهره‌های درخشان را پشت سر گذاشته بود، شبکه نمایش خانگی جایگزین مناسبی برای سریال‌سازان کوچ کرده از آنتن صدا و سیما شد. اگرچه دیری نگذشت تا تجربه ناموفق سریال‌های «قهوه تلخ» و «قلب یخی» از فیلم‌سازان صاحب سبکی نظیر مهران مدیری، محمد حسین لطیفی و سامان مقدم اعتماد مخاطبان برای خریدن هفتگی سریال‌های فصلی ایرانی را سلب کرد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه ابتکار، چرا که تضمینی وجود نداشت که قسمت بعدی سریال، توزیع شود. در این شرایط موج جدید تولید فیلم‌های نازل سوپر مارکتی به راه افتاد و به نظر می‌رسید ظرفیت شبکه نمایش خانگی در همین اندازه باقی خواهد ماند، تا اینکه سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی وارد شبکه نمایش خانگی شد و مجددا انتظار مخاطب را برآورده کرد. این سریال در 28 قسمت به صورت منظم هر دوشنبه‌ منتشر شد. رفته‌رفته دوشنبه‌ها برای مخاطبان خاطره انگیز شد. البته حضور چهره‌های شاخصی نظیر علی نصیریان، ابوالفضل پورعرب، مهدی سلطانی و محمود پاک‌نیت در کنار شهاب حسینی، ترانه علیدوستی و مصطفی زمانی بی‌تاثیر نبود تا توجه صاحب‌نظران سینما و رسانه‌ها نیز جلب شود. در پایان فصل اول اکثر غریب به اتفاق منتقدان «شهرزاد» را بهترین تولید شبکه نمایش خانگی می‌دانستند.

اگرچه موفقیت «شهرزاد» در فصل دوم مسیر دیگری را طی کرد. آغاز فصل دوم این سریال با نقد و نظرات منفی همراه بود که در ادامه با تایید عوامل سریال همراه شد. در نیمه پایانی فصل دوم این سریال محمد امامی«تهیه‌کننده» در گفت‌و‌گو با یکی از جراید درباره افت «شهرزاد» در فصل دوم گفت: «من خیلی اهل اینکه بگوییم همه‌چیز در سطح عالی پیش می‌رود نیستم، اما باید این را بگویم که همه چیز خیلی آگاهانه پیش می‌رود. هیچ مسئله‌ای از سر اجبار نیست که فقط برای اینکه باشیم سریال تولید کنیم. اما اگر در سریال‌های مهم دنیا هم ببینید همیشه در یک فصل افت وجود دارد و بعد از آن با در نظر گرفتن باگ‌ها و مشکلات خودشان را در فصل جدید احیا می‌کنند. مثلا «بازی تاج و تخت» در فصل چهارم افت کرد اما در فصل پنجم خودش را احیا کرد و همه رکوردها جابه‌جا شد. ما باید به جلو برویم و در فصل سوم بتوانیم همه ایرادهای محتوایی، فنی پخش و گرافیکی را برطرف کنیم. »

ناگفته نماند اظهارات مسعود امامی تقریبا همزمان با انتشار خبری مبنی بر پایان یافتن فصل دوم در قسمت پانزدهم منتشر شد که به نظر نمی‌رسد این تصمیم از پیش تعیین شده باشد. چرا که فصل اول با 28 قسمت و فصل دوم 15 قسمت روند منطقی در سریال‌های فصلی ندارد.

حالا یک هفته از پایان فصل دوم سریال «شهرزاد» گذشت است. زمان مناسبی است تا نظر منتقدان سینمای ایران را در این باره جویا شویم.

کیوان کثیریان : «شهرزاد همچنان در رتبه اول قرار دارد»

کیوان کثیریان رئیس شورای مرکزی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران معتقد است: «شهرزاد در برهه‌ای از تاریخ معاصر روایت شد است اما نمی‌توان به عنوان استناد تاریخی قرار داد. ضمن اینکه هدف اصلی این سریال روایت تاریخ نیست.»

مدیر سینما تک خانه هنرمندان با تاکید بر اینکه فصل دوم «شهرزاد» طبیعتا به قوت فصل اول آن نبود گفت: ‌« احتمالا سازندگان اثر در جریان بازخوردها هستند. در فصل اول درامی شکل گرفت که مخاطب را همراه کرد با توجه به اینکه در فصل دوم شخصیت‌ محوری «بزرگ آقا» را از دست دادند، باید جایگزینی در قالب بخشی از قصه یا شخصیت در نظر گرفته شود تا همان پتانسیل و جذابیت را برای مخاطب ایجاد کند. از آن‌جایی که «شهرزاد» یک عاشقانه 3 نفره است که در کنار ساخت، میزانسن‌ها و بازیگران کاربلد موفقیت شهرزاد را به وجود آورد. در فصل دوم این ویژگی‌ها نمود ضعیف‌تری داشت.

هرکدام از شخصیت‌ها برای مدتی داستان را هدایت می‌کردند و بعد از آن شخصیت بعدی وارد داستان می‌شد. به نظرم اگر فصل بعدی ادامه داشته باشد به شخصیت‌هایی نیاز است که چندین قسمت داستان را نگه داشته و مخاطب را همراه کنند.

کثیریان در ادامه عنوان کرد:‌ «لازم به ذکر است فصل دوم «شهرزاد» در مقایسه با دیگر سریال‌ها همچنان رتبه اول را دارد اما در مقایسه با فصل اول می‌توانست جایگاه بهتری داشته باشد. در واقع فصل دوم نه اینکه افت کرده باشد ولی تازگی فصل اول را نداشت. در پایان فصل اول دیدیم که بخشی از قصه عاشقانه‌ شهرزاد به ثمر نشست. چقدر اهمیت دارد که شهرزاد دوباره با قباد ازدواج کند؟ در فصل دوم نیاز بود شخصیت های جدیدی مانند «بهبودی» و «عمه بلقیس» وارد داستان شوند اما آدم های جدید نتوانستند به قدرت داستان عاشقانه فصل اول مخاطب را راضی نگه دارد.»

کثیریان در پایان گفت:‌«اگر فصل سوم در امتداد همین داستان باشد، یک کار معمولی رو به خوب را شاهد هستیم. ضمن اینکه همه سریال ها در فصل‌هایی افت دارند، به طور مثال «لاست» دیگر نتوانست موفقیت فصل اول را تکرار کند. چرا که داستان تکراری می‌شود و جایگزین جدید و مهمی وجود ندارد، بنابراین ریزش مخاطب خواهند داشت. با این‌همه انتظار می‌رود «شهرزاد» در فصل سوم موفقیت فصل اول را تکرار کند.»

رضا درستکار:‌ «در شبکه نمایش خانگی همه چیز غلو شده است»

رضا درستکار منتقد سینمای ایران ضمن ادای ارادت به حسن فتحی بیان کرد: «شهرزاد را به نسبت آثار قبلی حسن فتحی نپسندیدم. به نظر این سریال از حسن فتحی پایین‌تر بود. کافی است سریال‌های «پهلوانان نمی‌میرند» و «میوه ممنوعه» را به خاطر بیاورید. این مجموعه‌ها از نظر فرهنگی و سیاسی نکات مورد توجهی برای کشف و شهود داشتند. بنابراین اصلا نتوانستم با «شهرزاد» ارتباط خوبی برقرار کنم. این سریال سعی دارد عاشقانه‌ای را در بخشی از تاریخ روایت کند ولی این خواست به درستی تصویر نشده است. اشکالاتی به این سریال وارد است که واضح‌ترین آن، شخصیت «شهرزاد» است. این زن ویژگی بارزی ندارد تا به بهانه‌ آن دو مرد از طبقات اجتماعی و فرهنگی متفاوت یکی از خانوده متمول، در واقع مافیای ایرانی و دیگری روزنامه‌نگار، دلباخته او باشند. درام همواره بر پایه‌ شخصیت‌ها شکل می‌گیرد در صورتی که بسیاری از شخصیت‌های سریال فاقد ویژگی‌های روایت در داستان هستند. همچنین بستر و محیط سریال باور پذیر نیستند. در حالی که لوکیشن‌هایی در سریال‌های قبلی فتحی وجود داشت که خودشان تبدیل به شخصیت می‌شدند. به نظرم در این سریال لوکیشن‌ها فقط تصویری برای پس‌زمینه شخصیت‌ها هستند.»

درستکار شبکه نمایش خانگی را یکی از علت‌های ضعف‌های فاحش «شهرزاد» دانست و توضیح داد: «موقعیت سریال‌سازی تاثیرگذار است. نمایش خانگی صنعت نوپایی است که خلاء تلویزیون را جبران می‌کند اما با توجه به تجربه‌هایی که در این مدیوم شاهد بودیم، سریال‌های شبکه نمایش خانگی به جای اینکه مبتنی بر درام باشند جذابیت‌های بصری را غلو شده به تصویر می‌کشند. مثلا ما نمی‌توانیم یک خواننده برون مرزی را در تلویزیون نشان دهیم اما در سریال‌های نمایش خانگی با غلظت بیشتری تصویر می‌شود. معتقدم تفاوت بین این دو مدیوم باید بنیادی باشد. مخاطب باید قصه حسین کرد شبستری را باور کند تا برای خرید آن هزینه دهد.»