ضعف مديريت سازماني و عقب‌ماندگی طرح‌های ايميدرو (بخش 1)

گروه اقتصادی: ضعف عملکرد ایمیدرو در طی سال‌های گذشته تا به اندازه‌ای فشار به بخش اقتصادی کشور و به‌خصوص بدنه کارگری وارد کرده که در نهایت منجر کلید خوردن تحقیق و تفحص از آن شده و باید این مجموعه هم پاسخگوی مسئولین و هم کارگران و خانواده آن‌ها باشد.

به گزارش بولتن نیوز، با توجه به وسعت ضعف‌ها و کاستی‌های ایمیدرو و طولانی بودن آن بولتن نیوز در دو گزارش به موضوعات و چالش‌های پیرامون ایمیدرو می‌پردازد که گزارش نخست تقدیم علاقه‌مندان شده است:

بر این اساس در رابطه به چالش‌های پیرامون ایمیدرو حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس به بولتن نیوز خبر داد كه تحقیق و تفحص از شرکت ایمیدرو در مجلس کلید خورد و هفته آینده این طرح به هیات رئیسه مجلس تقدیم خواهد شد.

هزینه‌ سفرهای خارجی این شرکت برای نمایندگان مجلس و سایر افراد و همچنین نحوه انتخاب و انتصاب اعضای هیات مدیره شرکت‌های زیرمجموعه ایمیدرو، موضوعات مربوط به انتخاب افراد برای سهام عدالت در این شرکت و عدم پیشرفت طرح‌های توسعه در اختیار شرکت ایمیدرو از محورهای عمده تحقیق و تفحص از سازمان معادن و توسعه صنايع معدني است.

برخي كارشناسان با اشاره به مشكلات متعدد و سوء مدیریت‌های موجود در ايميدرو كه در سال‌های اخير وجود داشته و همچنان ادامه دارد، معتقدند كه سازمان ايميدرو در سال‌های اخير برخي شرکت‌ها و مؤسسات را به سازمان خود اضافه كرده و نيروهاي غیر مرتبط بسياري را به كار گرفته و متناسب با وظايف و خدمات و افزايش نيروها، تعديل نيرو و كاهش هزينه نداشته و براي حذف نهادها و بخش‌های موازي نيز اقدام نكرده است.

سفرهاي بدون مجوز

سفرهاي اكثر مديران و كارشناسان ايميدرو به كشورهاي مختلف چين، اروپا، استراليا و ساير كشورها، بدون مجوز از وزارتخانه و هيات 5 نفره رياست جمهوري صورت گرفته است. هزينه اين سفرها عمدتاً از طريق انتخاب مشاور و پيمانكاران و از طريق رقم موجود در قراردادهايي كه به پيمانكار و مشاور پرداخت می‌شود تأمین شده است و براي اين كه نياز به مجوز قانوني نداشته باشد و هزينه آن باعث انتقاد نشود، هزينه آن را پيمانكاران و مشاوران به عهده گرفته‌اند

منطقه بندرعباس

در منطقه ویژه معدني بندرعباس نيز كه با اهداف صادراتي ايجاد شده، عملكرد ايميدرو ضعيف بوده و رشد مورد انتظار را داشته است و با توجه به اسکله‌های تخصصي جهت صدور مواد معدني، اين اسکله‌ها با 20 درصد ظرفيت كار می‌کنند و هنوز به ظرفيت مورد انتظار و بازدهي سرمایه‌گذاری‌ها نرسيده است.

زیرساخت‌های سنگان

در منطقه سنگان نيز با وجود سرمایه‌گذاری‌هاي سنگين صورت گرفته توسط ايميدرو، به دليل كمبود آب و زیرساخت‌های حمل‌ونقل، در سال‌های آينده با مشكل مواجه خواهد شد و در نتيجه شاهد توقف يا كاهش ظرفيت توليد زير ظرفيت اسمي مورد انتظار خواهد بود درحالی‌که اگر ايميدرو زیرساخت‌ها را آماده می‌کرد و به مسائل آب و حمل‌ونقل و... توجه می‌داشت، چنين نگرانی‌هایی براي كارشناسان ايجاد نمی‌شد.

كاهش فعاليت شرکت‌هاي طراحي مهندسي

فعاليت شرکت‌هاي طراحي مهندسي وابسته به ايميدرو نيز در طي سال‌های اخير کاهش‌یافته و با مشكل مواجه هستند و از جمله دو شركت ايرتيك و ام ام اي به خاطر انتخاب مديران غیر فنی و همچنين تغيير نوع فعالیت‌های ايميدرو، با كاهش فعاليت مواجه هستند.

7 طرح استاني

از مجموع 8 طرح استاني كه يكي از طرح‌ها با نام بافق واگذار شده و اين طرح به دلايلي متوقف شده است، در 7 طرح ديگر نيز با رفتار سعي و خطا تعدادي از مشارکت‌کنندگان دعوت به همكاري شده‌اند اما در 3 طرح ميانه، بافت و قائنات، بعد از انتخاب مشاركت كننده، بار ديگر به دلايل مختلف نسبت به تعويض آن‌ها اقدام شده و طرح از اين افراد گرفته شده و به افرادي ديگر واگذار شده و هنوز موفقیت‌های مورد انتظار حاصل نشده است. اين موضوع نشان می‌دهد كه حتي در انتخاب مشارکت‌کننده‌ها نيز دقت حرفه‌ای و تخصصي به كار گرفته نشده است و اين نوع مديريت به اضافه مشكلات ديگر از جمله استفاده نكردن از فاينانس چيني، دليل توقف طرح‌های استاني بوده است.

فاینانس‌های طرح‌های استاني براي فولادسازی نيز با وجود آن كه با قيمت بالا نسبت به رقم تجهيزات اروپايي، در دستور كار قرار گرفت تا كشور چين پرداخت كند، اما به دلايل مختلف اين فاینانس‌ها براي طرح‌های فولادي به نتيجه نرسيد و فولادسازی در طرح‌های استاني عمدتاً متوقف شده است

موازي كاري در امور معادن

در حال حاضر مركز تهيه و توليد مواد اوليه و معاونت معدني ايميدرو به صورت هم‌زمان به موازي كاري مشغول هستند و اموري را كه توسط يك مركز قابل انجام است از طريق مركز ديگر نيز می‌تواند انجام شود.

عدم ارزيابي طرف‌های خارجي

در انتخاب طرف‌های خارجي و مشاوران نيز دقت كافي صورت نگرفته و به‌عنوان‌مثال در طرح مشاركت با هند، كه قرار بوده يك كارخانه 3 ميليون تني با مشاركت ايران در منطقه جنوب ايران ايجاد شود، با وجود آن كه نماينده شركت ESSAR 2 سال ارتباط با ايران داشت و به بررسي مسائل پرداخت اما اين طرح همچنان به نتيجه نرسيده است و خبري از احداث كارخانه هندي در ايران نيست.

 ارزیابی‌های غیرحرفه‌ای

در ارزيابي طرح‌ها نيز دقت كافي براي استفاده از فناوری‌ها موردتوجه قرار نگرفته و از جمله در طرح تيتانيوم كهنوج از يك فناوري قديمي استفاده کرده‌اند و در انتخاب پيمانكار و فناوري دقت كافي صورت نگرفته و از فناوري عقب افتاده به‌جای فناوري جديد استفاده شده است.

هرمزال و المهدي زير ظرفيت

 با وجود آنكه قرار بوده توليد آلومينيوم در هرمزال و المهدي به 330 هزار تن برسد به دليل واگذاری‌های صورت گرفته هنوز پيشرفت فيزيكي نداشته و توليد اين دو شركت آلومينيوم زير 330 هزار تن است.

براين اساس می‌توان گفت كه متوسط پيشرفت طرح‌ها و برنامه‌های ايميدرو در مس، آلومينيوم، تيتانيوم و... كمتر از 30 درصد است

راكد ماندن معادن

با وجود سرمایه‌گذاری بسيار در چهار سال اخير براي اكتشاف در 220 هزار كيلومتر پهنه معادن در كشور، هنوز ميزان موفقیت‌ها، اکتشاف‌ها و برنامه اكتشاف و استخراج اعلام نشده و واگذاري مناسب معادن به افراد حرفه‌ای و جوياي توليد نيز در حد مورد انتظار نبوده است و هنوز مشخص نيست كه نتيجه اين همه سرمایه‌گذاری در اين منطقه وسيع چه بوده است؟

عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی نيز با اشاره به تصویب طرح تحقیق و تفحص از ایمیدرو، «راکد ماندن برخی معادن واگذار شده و عقب‌ماندگی اکتشاف ذخایر معدنی» را دو محور مهم در راستای تحقیق و تفحص از ایمیدرو عنوان کرده است.

. به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس در تلاش هستند تا دلایل «رکود و توسعه‌نیافتگی بخش معدن» را در این سازمان دولتی جست‌وجو کنند. این موضوع البته واکنش‌هایی نیز به دنبال داشته به گونه‌ای که کارشناسان این سازمان در پاسخ به چنین اقدامی می‌گویند: اساساً قانون مجوزی در رابطه با واگذاری معادن و پهنه‌های معدنی به ایمیدرو تفویض نکرده است. ازاین‌رو آن‌ها معتقدند، تحقیق و تفحص در این بخش شامل حال ایمیدرو نمی‌شود. از طرفی مطابق آمارها، ایمیدرو طی دو سال اخیر با انجام کار اکتشافی در بیش از 250 هزار کیلومترمربع از پهنه‌های معدنی توانسته است، زمینه افزایش ذخایر معدنی را فراهم کند؛ اما با وجود اين اکتشاف‌هاي قابل توجه، واگذاري معادن، استخراج و توسعه معادن و همچنين تكميل طرح‌های نيمه تمام قبلي، رشدي نداشته است.

با این حال اگرچه برخی از نمایندگان از تصویب طرح تحقیق و تفحص ایمیدرو در مجلس خبر می‌دهند اما محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است که تاکنون نکته‌ای از سوی نمایندگان در خصوص این مسئله بیان نشده ضمن اینکه در کمیسیون اقتصادی نیز این موضوع تاکنون مطرح نشده است.

به گفته او، اگر طرحی نیز در خصوص تحقیق و تفحص از سازمانی بیان شود طبیعتاً حق نمایندگان است که از حقوق مردم دفاع شود.

بی‌تحرکی مالكان معادن

 علی اسدی عضو کمیسیون صنایع مجلس گفت: یکی از محورهای تحقیق و تفحص موضوع واگذاری معادن به برخی افراد است به‌طوری‌که یک سری از معادن واگذار شده‌اند که فرد خریدار، سرمایه لازم را برای شروع به کار ندارد یا اینکه معدن را نگه داشته تا گران شود و آن را بفروشد.

وي با بیان اینکه قصد داریم این معادن را فعال کنیم، گفت: خریداران باید سریع‌تر برای بهره‌برداری از معادن سرمایه‌گذاری کنند و درصورتی‌که توان لازم را ندارند، این معادن باید به افراد علاقه‌مند و توانا واگذار شود.

عقب‌ماندگی اکتشاف

عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی، عقب‌ماندگی اکتشاف ذخایر معدنی را از دیگر محورهای تحقیق و تفحص از سازمان توسعه معادن عنوان کرد و گفت: در سال‌های پس از پیروزی انقلاب به اندازه کافی به موضوع اکتشاف توجه نشده و در این بخش عقب هستیم.

وی ادامه داد: بخش خصوصی حاضر به صرف هزینه اضافه برای اکتشاف نیست و به همین دلیل بخش دولتی باید این موضوع را پیگیری کند در این راستا عملکرد اکتشاف معادن توسط سازمان توسعه معادن همچنین سازمان زمین‌شناسی در طرح تحقیق و تفحص از ایمیدرو موردتوجه قرار خواهد گرفت.

 اسدی همچنین به لزوم اجرای ماده 43 برنامه ششم اشاره کرد و گفت: بر این اساس باید 35 درصد از واریزی‌های بهره مالکانه یا حقوق دولتی معادن صرف اکتشاف و توسعه همان معدن شود، این در حالی است که این رقم در بودجه عمومی کشور پنهان می‌شود و سازمان مدیریت به دلایلی ازجمله محدودیت منابع مالی زیر بار پرداخت آن نمی‌رود.