تجزیه عراق و سناریوی ایران برای مقابله با آن

گروه بین الملل: ایران و ترکیه این روزها بیشتر از هر زمانی به همدیگر احساس نیاز می کنند و قرار است در راستای تقویت روابط بزودی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و تیم نظامی اش راهی ایران شوند تا در خصوص مسائل مهم منطقه از جمله سوریه و عراق رایزنی کنند، بخصوص موضوع تجزیه عراق که در زمره خطوط قرمز ایران و ترکیه به شمار می رود و در میان اولویتهای سیاسی و اقتصادی دارای اولویت اول است.

به گزارش بولتن نیوز، در مخالفت با تجزیه عراق که از دیدگاه ایران با اهداف زیر صورت می گیرد رایزنی های دیپلماتیک شروع شده است. براساس دیدگاه تحلیل گران سناریوی تجزیه در عراق با اهداف زیر در حال پیگیری است:

1- افزایش بی ثباتی در خاورمیانه در اثر بهم خوردن نظم سنتی پیشین

2- تضعیف محور مقاومت

3- تضعیف ائتلاف ایران در پارادایم شیعی -سنی در خاورمیانه

4- نگرانی از آغاز بالکانیزاسیون در خاورمیانه

5- نگرانی از تکرار تجربه جمهوری آذربایجان در سایه حضور رقبا و دشمنان منطقه ای در اقلیم کردستان

6- تضعیف یک متحد جدید و استراتژیک

7- تاثیر بر گرایشات ناسیونالیستی و گریز از مرکز

8- حضور گروههای ضد انقلاب اسلامی در پشت مرزهای جمهوری اسلامی ایران و اطمینان خاطر آنها بخصوص که در ماههای گذشته با طرح تصویب قانونی در پارلمان عراق که نباید این گروهها در منطقه باقی بمانند این احتمال تقویت شده بود که ریشه های قانونی حضور این گروهکها خشکانده شود.

این نگرانی را می توان از سخنان مقامات کشورمان درک کرد. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در تازه ترین نطق خود در خصوص تجزیه عراق گفت: آمریکا و رژیم صهیونیستی وقتی دیدند نمی‌توانند با داعش کاری از پیش ببرند، به فکر تجزیه عراق افتاده‌اند. طرح موضوع جدایی اقلیم کردستان عراق در حالی که هنوز ماجرای داعش تمام نشده مایه تأسف است. جدایی اقلیم کردستان عراق بحران‌های جدیدی ایجاد می‌کند.

بر این اساس و در راستای آغاز رایزنی های جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از سناریوی تجزیه عراق حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران با «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه، رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق تلفنی صحبت کرد؛ موضوع این گفت‌وگوی تلفنی همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق و مسائل منطقه‌ای بود. در این گفت‌وگو روحانی به اردوغان گفته است: «برای جمهوری اسلامی ایران حفظ تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق و امنیت منطقه بسیار مهم و حیاتی است و باید به برهم‌زنندگان ثبات و امنیت منطقه پیام روشنی داده شود». با تأکید آنها بر مواضع مشترک ایران و ترکیه، روحانی گفته است: «هماهنگی و همراهی کشورهای منطقه در این ارتباط بسیار مهم و اثرگذار خواهد بود. بی‌تردید کشورهای منطقه اجازه شکل‌گیری بی‌ثباتی جدیدی را در منطقه نخواهند داد». در همین پیوند شورای امنیت ملی ترکیه و مجلس نشست فوق‌العاده‌ای برگزار و در بیانیه پایانی همه‌پرسی حکومت منطقه‌ای کرد عراق را محکوم کرد.

اردوغان با اشاره به این نشست گفته: «در این نشست‌ها درباره اقدامات سیاسی، اقتصادی و نظامی و هر حرکتی که انجام آن لازم باشد، بحث و گفت‌وگو شد و مجلس نیز اختیار انجام عملیات مرزی را در ارتباط با تحولات عراق و سوریه به دولت داد». شامگاه یکشنبه بود که روحانی با نخست‌وزیر عراق هم تلفنی صحبت کرد. رئیس‌جمهوری به حیدر عبادی تأکید کرد: «همه باید بدانند که مشروعیت آنها در چارچوب قانون اساسی عراق است. از نظر ما قانون اساسی عراق باید مورد احترام همه باشد و تخلف از آن به معنای انجام اقدامات غیرقانونی است». به گفته حیدر عبادی «حرکت بارزانی در اقلیم کردستان عراق، تحولات را به سمت یک رویارویی جدید در عراق سوق خواهد داد».

او به روحانی گفته است: «دولت مرکزی بسیار فراتر از آنچه در قانون اساسی عراق عنوان‌ شده، اختیارات به اقلیم کردستان عراق داد و این حرکت آقای بارزانی اقدامی علیه تمامیت ارضی و قانون اساسی عراق است که به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست». روز گذشته روحانی همچنین در گفت‌وگو با ولادیمیر پوتین گفته است: «تمامیت ارضی در منطقه و عدم‌ تغییر مرزها برای جمهوری اسلامی ایران بسیار حائزاهمیت است و ما کاملا آماده‌ایم روند همکاری‌ها و هماهنگی‌ها را برای اجلاس بعدی آستانه ادامه دهیم».

روحانی درباره تحولات عراق معتقد است: «برای جمهوری اسلامی ایران امنیت منطقه و حفظ تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق بسیار مهم و حیاتی است و هماهنگی و همراهی کشورهای منطقه در این ‌ارتباط بسیار مهم و اثرگذار خواهد بود». رئیس‌جمهور روسیه نیز با تبیین مواضع مسکو در قبال تحولات عراق گفت دولت روسیه از دولت بغداد و تمامیت ارضی عراق حمایت می‌کند. روز گذشته سردار سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح هم در مراسم زیارت عاشورا و آیین بزرگداشت هفته دفاع مقدس پرسنل و مدیران وزارت اطلاعات، مسئله همه‌پرسی در کردستان عراق را توطئه دانست و گفت: «پشت ‌سر این مسئله رژیم صهیونیستی و استکبار جهانی قرار دارد».

قطعا جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بازیگران مهم منطقه ای چنین طرحی را پشت مرزهای خود برنخواهد تابید و خواهد کوشید در چهارچوب عقلانیت سیاسی و دیپلماتیک این موضوع حل شود. از این رو سفر اردوغان به تهران حائز اهمیت خواهد بود. بسیاری بر این باور هستند که ترکیه اقدامات تندی در راستای مبارزه با تجزیه عراق بدلیل منافع بلندمدت اقتصادی در پیش نخواهد گرفت ولی واقعیت این است که اولویت اول ترکیه تجزیه عراق نیست چون با پذیرش این امر زمینه برای تجزیه سوریه فراهم خواهد شد و این برای شخصی چون اردوغان که با رویای امپراطوری نوین عثمانی زندگی می کند به معنای پایان حیات سیاسی ترکیه و خود او خواهد بود.

روزهای آینده برای رسیدن به همگرایی مشترک جهت مقابله با این طرح یا سناریوی تجزیه بسیار حائز اهمیت خواهد بود و سفر اردوغان به تهران اولین اقدام خواهد بود. ایران تا بحال نشان داده است اولویتهای سیاسی خود را بر اساس همگرایی منطقه ای و نه اقدامات یک جانبه به پیش می برد. با درک این اصل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باید منتظر تصممیات جامع سیاسی در خصوص سناریوی تجزیه باشیم. تصمیماتی که به راحتی می تواند با همسویی ترکیه و روسیه همراه بوده و مسیر تجزیه را به یک مسیر درست که منافع همه مردم عراق در آن تامین شود هدایت کند.