اردوغان برای آمریکا خوب یا بد؟

گروه بین الملل: آمریکا و ترکیه هر روز که می گذرد بر روابط پرتنششان افزوده می شود و سایه های تیرگی بر این دو متحد دیروز افزوده می شود. به نظر می رسد دولت ترامپ قصد دارد اردوغان را اساسی تنبیه ومجازات کند. تنبیهی که به نظر می رسد بعد از اینکه اردوغان تسلیم فشارهای وی نشد برای او در نظر گرفته شده است.

در تازه ترین دور تنشها عبدالحميد گل وزير دادگستري ترکيه، ادعاهاي اخير مطرح شده و اعلام جرم عليه ظفر چاغلايان وزير اقتصاد پيشين اين کشور در آمريکا به اتهام دور زدن تحريم هاي ايران را يک رسوايي حقوقي خواند.

 وي در گفت و گو با خبرنگاران در استانبول در خصوص برخي ادعاهاي مربوط به کيفرخواست صادر شده در آمريکا عليه برخي اتباع ترکيه گفت: داخل کردن ظفر چاغلايان وزير سابق دولت ترکيه به پرونده رضا ضراب در آمريکا مثل به دهان گرفتن آدامسي است که توسط ديگران جويده شده و اين امر براي دولت قانونمند آمريکا از لحاظ حقوقي يک رسوايي است.

وي ترکيه را يک دولت قانونمند عنوان و تاکيد کرد: سيستم حقوقي در ترکيه مستقل و بي طرف عمل مي کند و ادعاهايي که در خصوص وزير پيشين و برخي از افراد مطرح شده است، وجه قانوني ندارد و مردم ترکيه اين قبيل ادعاها را بارها شنيده اند و به نظر مي رسد اين دادخواست به جاي دولت يا دادگستري آمريکا، از سوي گروه هاي مشخصي تهيه شده است. وي بيان کرد: مواردي که در اين دادخواست مطرح شده شبيه ادعاهاي مطرح شده توسط افرادي است که ارتباط آنها با عوامل کودتاي نافرجام ترکيه نيز در رسانه ها منتشر شد و در واقع از سوي اعضاي گروه گولن طرح شده است. وي ادامه داد: من بر اين باورم که اين قبيل ادعاها اعتبار سيستم حقوقي آمريکا را نيز خدشه دار خواهد کرد.

گل اضافه کرد: کيفرخواست صادر شده اعتبار حقوقي ندارد و گمان نمي کنم دادستاني در آمريکا نيز به آن استناد کند و دادگاه آمريکا نيز هيچ گاه چنين موضع سياسي را که موجب آسيب زدن به روابط دو کشور خواهد شد، اتخاذ نخواهد کرد. دادستاني ايالات متحده چند روز پيش در ارتباط با پرونده رضا ضراب بازرگان ايران تبار ترکيه، عليه چند مقام دولتي سابق ترکيه از جمله ظفر چاغلايان وزير اقتصاد سابق کيفرخواست صادر کرده و همه آنها را به عنوان متهم تحت تعقيب قضايي قرار داد.

اين افراد متهم به کمک‌ پنهاني به دولت ايران براي دور زدن تحريم هاي تصويب شده سازمان ملل و سوء استفاده از نظام مالي بانکي آمريکا هستند. کيفرخواست اين افراد در دادگاهي در منهتن نيويورک ثبت شده و در آن ظفر چاغلايان وزير اقتصاد سابق ترکيه به دريافت دهها ميليون دلار رشوه نقدي با هدف دور زدن تحريم هاي ايران و پنهان کردن نقل و انتقال مالي دولت ايران از طريق سيستم مالي ايالات متحده متهم شده است.

در کيفرخواست صادر شده، علاوه بر چاغلايان، نام سليمان اصلان رئيس سابق هالک بانک ترکيه و لونت بالکان و عبدالله هپّاني معاونان سابق اين بانک نيز ديده مي شود. اين افراد متهم هستند که بر خلاف قوانين بين المللي، به نفع ايران صدها ميليون دلار را از طريق شبکه بانکي آمريکا و ترکيه جا به جا کرده و ميليون ها دلار رشوه در اين خصوص دريافت کرده اند.

بنا به اعلام شبکه ان.تي. وي ترکيه، کيفرخواست صادر شده در ادامه رسيدگي به پرونده رضا ضراب بازرگان ايراني تبار ‌ترکيه اي تنظيم شده است. رضا ضراب که سال گذشته به اتهام پولشويي و نقض تحريم هاي ايران در آمريکا بازداشت شد، به سوء استفاده از شبکه مالي و بانکي آمريکا براي معامله با ايران نيز متهم شده است. در اين پرونده که تعداد متهمان آن اکنون به 9 نفر رسيده، همچنين محمد هاکان آتيلا مدير هالک بانک ترکيه نيز تحت تعقيب قضايي قرار دارد.

ایند تنها اختلاف نظر ترکیه و آمریکا در خصوص مسائل منطقه ای نیست به این موضوع باید درک متفاوت دو طرف نسبت به حمایت از گروههای کرد سوری از سوی واشنگتن، موضوع داعش و موضوع روسیه و قطر را هم اضافه کرد. آمریکاییها در تلاش برای تغییر نظام وستفالیایی منطقه هستند و در این میان ترکیه هم مدنظر است. پیدا شدن سروکله سلاحهای آمریکایی در دستان دشمن اصلی ترکیه یعنی پ.ک.ک نشان می دهد روابط استراتژیک دیروز جای خود را به روابط نیم بند توام با تنش داده است که دو طرف دستکم تا حالا و البته طرف آمریکایی بیشتر تمایلی برای کاهش این تنش ها نشان نداده اند.

اردوغان در تلاش است برای دومین بار با ترامپ دیدار کند و در خصوص مسائل موجود بین دو کشور با وی رایزنی کند. سخنان و بیانیه های دولت ترامپ در طول چند ماه گذشته نشان داده است این کشور یعنی امریکا به سرعت در حال فاصله گرفتن با ترکیه تحت رهبری اردوغان است.

به اعتقاد کارشناسان سیاسی دولت ترامپ با این اقدامات در تلاش برای تنبیه دولت اردوغان می باشد که این روزها سرگرم احداث خط لوله ترکیش استریم می باشد که از روسیه به دریای مدیترانه و از آنجا به اروپا می رسد، خط لوله ای که محور اصلی انرژی را ترکیه و روسیه و سوریه قرار می دهد.

به نوشته رابرت اف کندی، پروژه احداث خط لوله ۱۵۰۰ کیلومتری قطر- ترکیه که در سایه تحریمهای نفتی علیه ایران، امکان صدور گاز قطر (از حوزه مشترک گازی با ایران یعنی پارس جنوبی) به بازارهای انرژی اروپا را از مسیر عربستان، اردن، سوریه و ترکیه فراهم می‌نمود، بخاطر اینکه از یکسو به هم‌پیمانان سنّی آمریکا در منطقه (عربستان و قطر) قدرت تسلط بر این بازار را می‌بخشید و ازسوی دیگر دسترسی مستقیم اروپا به انرژی بجای مسیر پرهزینه دریایی را ایجاد می‌کرد، مورد حمایت آمریکا نیز بود... اما بشار اسد در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد که بخاطر منافع روسیه، تفاهم نامه مجوز ایجاد این خط لوله از طریق سوریه را امضاء نمی‌کند؛ و پس از مدتی از «خط لوله اسلامی» که از ایران به سوریه و لبنان می‌رسید و مورد تأیید روسیه بود حمایت کرد. وی همین امر را زمینه تصمیم آمریکا برای برکناری اسد تحلیل کرده است.

حالا ترکیه نیز خواهان انتقال خط لوله گازی روسیه است و آن را جایگزین سایر منابع گازی کرده است امری که می رود منابع و منافع آمریکا را تهدید کند. آمریکاییها حالا در سوریه با همکاری کردها می خواهند خط لوله جدیدی برای دسترسی به دریای مدیترانه احداث کنند که البته برای آمریکا پرهزینه خواهد بود.

در این میان ترکیه امیدوار است ترامپ را متقاعد به کاهش دور جدید فشارها علیه ترکیه کند ولی بعید است با وضعیت کنونی منطقه آمریکاییها به این خواسته تن بدهند. آمریکاییها مدتهاست در تلاش برای تغییر اردوغان هستند ولی تاکنون در این امر موفق نبوده اند.