واکاوی دلایل اعمال خشونت در جامعه ایران / بازگشت به سبک زندگی ایرانی – اسلامی دوای درد خشونت

گروه اجتماعی: رتبه اول آسیب های اجتماعی به خشونت اختصاص یافته است و این نشان می دهد تدابیری جدی برای مهار خشونت و کنترل عصبانیت لازم است.

خشم و خشونت یکی نیست

به گزارش بولتن نیوز، وقتی با کسانی که به دلیل اعمال خشونت، امروز پشت میله های زندان به سر می برند با آسیب های جبران ناپذیری را به همنوعان خود زده اند، صحبت کنید، می بینید در اغلب موارد اذعان دارند که به دلیل عصبانیت و خشمگین شدن، کنترل رفتار خود را از دست داده اند و در نتیجه دست به خشونت زده اند. این در حالی است که در علم روانشناسی فاصله ای معنا دار میان خشم و خشونت و البته عصبانیت وجود دارد.

 یکی از موضوعات اساسی که در هوش هیجانی مورد بحث قرار می‌گیرد،‌ شناخت انواع احساسات انسانی است. بررسی ها نشان می دهد خشم یکی از قدرتمندترین احساسات بشری است که نباید با احساسات دیگر اشتباه گرفته شود. در حالی بسیاری اعمال خشونت را به عصبانیت ربط می دهند که در علم روانشناسی عصبانیت لزوما منفی نیست و احساسی طبیعی و سالم محسوب می شود.

خشم و عصبانیت هر چند هم ذات و هم نشین هستند اما تفاوت هایی با یکدیگر دارند. برخی کارشناسان معتقدند خشم یک احساس ذهنی است اما عصبانیت با تغییرات فیزیولوژیک همراه است. عصبانیت منجر به قرمز شدن پوست و بالا رفتن طپش قلب و ... می شود و اگر فرد برای خالی کردن عصبانیت خود دست به اعمال خشونت بار مانند پرت کردن اشیا یا برخورد فیزیکی کند، در حقیقت مهار را بر خود دشوار کرده و با خشمی روبرو می شود که سبب اعمال خشونت نیز خواهد شد.

در چنین شرایطی بررسی ها نشان می دهد خشونت به رتبه اول آسیب های اجتماعی تبدیل شده است.

 مظاهر خشونت را در دنیای اطراف به سادگی می توان تشخیص داد. تصادفات جزئی رانندگی در ایران می تواند به فجایع غیر قابل جبرانی تبدیل شود. طبق آخرین آمار در سال 1393 بیش از 91 هزار نفر در نزاع های خیابانی تنها در استان تهران مجروح شده و به پزشک قانونی مراجعه کرده اند. باید توجه داشت که بخش مهمی از مجروحان نزاع ها نیز برای پیگیری پرونده هایشان به پزشکی قانونی مراجعه نمی کنند. جالب اینجاست که بررسی ها نشان می دهد بخش عمده درگیری ها بر سر مسائل پیش پا افتاده ای مانند جای پارک خودرو، متلک پرانی، سوء تفاهم و ... در می گیرد و گاهی قتل و نقص عضو نیز اتفاق می افتد.

کدام مناطق مستعد خشونت هستند؟

 آیا کسانی که موقعیت اقتصادی با ثبات تری دارند، در برخورد با مسائل سعه صدر بیشتری دارند؟

 بسیاری از کارشناسان معتقدند که اعمال خشونت ارتباطی مستقیم با موقعیت اقتصادی و اجتماعی افراد دارد. به عنوان مثال خشونت در مناطق حاشیه شهرها بسیار بیشتر از مناطقی است که ساکنان ان از وضعیت اقتصادی باثبات تری برخوردار هستند.

 این مساله خود نشان می دهد که اقتصاد عامل بسیار مهمی در این حوزه است.

 در حقیقت کسانی که برای تامین روزمره زندگیشان با دشواری های کمتری روبرو هستند، در برخورد با مسائل ناراحت کننده، کنترل بیشتری بر رفتارهایشان دارند. فشارهای زندگی می تواند زمینه را برای وقوع اتفاقات ناگوار در برخورد با مسائل پیش پا افتاده فراهم سازد.

در این میان عامل اجتماع نیز به هیچ روی نباید نادیده گرفته شود.

 ساکنان مناطق حاشیه ای در شهرهای بزرگ و کوچک را غالبا کسانی تشکیل می دهند که از محل اصلی زندگی و موطن خود مهاجر کرده و به امید یافتن زندگی بهتر راهی شهری هایی شده اند که جایی برایشان نداشته و در نتیجه در حاشیه آن ساکن شده اند. این کندگی اجتماعی در وقوع اتفاقات ناگوار تاثیری بسیار بالا دارد.

 در حقیقت نبود وابستگی های عاطفی و حتی نترسیدن از مواجهه با سرزنش اقوام و فامیل، سبب می شود فرد تلاش کمتری برای کنترل خود کند و در نتیجه این وضعیت عاملی بروز اتفاقات ناگوار می شود.

 حاشیه شهرها از این منظر بیش از دیگر نقاط مستعد درگیر شدن با انواع بزه های اجتماعی هستند. اعمال خشونت در حقیقت می تواند نوعی انتقام از زندگی تلقی شود.

 در عین حال ظهور وسایل ارتباطی نوین نیز کیفیت روابط خانوادگی را تغییر داده است. اتمیزه شدن افراد با حضور در شبکه های اجتماعی و پررنگ شدن شخصیت مجازی نسبت به شخصیت واقعی، خود زمینه ساز بروز اختلالاتی جدی است و می تواند سبب بروز بحران هایی جدی شود.

گذشته از سریال ها و فیلم هایی که خشونت را در قالبی زیبا و قابل قبول ترویج می کنند، بازی های رایانه ای نیز به نوعی تقویت کننده احساس خشم است. بازی هایی که کاراکترها تا سر حد مرگ یکدیگر را کتک می زنند و مبارزه های گلادیاتوری، ساختار ذهن نوجوانان را به شکلی تغییر می دهد که می تواند زمینه های بکارگیری از تمامی امکان برای اعمال خشونت را فراهم بیاورد.

به این ترتیب خشونت که معلول سبک زندگی در ایران است امروز بالای خانمان سوزی برای ایرانیان شده است به طوری که طبق اعلام مدیر کل بهزیستی استان تهران می گوید: در حال حاضر 15 میلیون پرونده قضایی در حوزه سلامت اجتماعی داریم که بدون تردید بار مالی و زمان مورد نیاز برای رسیدگی به این پرونده ها، بخشی مهمی از منابع کشور را به خود اختصاص می دهد.

جنون آنی = قتل

قاضی عزیزمحمدی رئیس شعبه ۷۱ دادسرای کیفری استان تهران می گوید 70 درصد قتل ها ناشی از جنون آنی است. همین آمار نشان می دهد نبود مهارت لازم برای کنترل خشم سبب شده است اعمال خشونت به جایی برسد که اتفاقی غیر قابل جبران مانند قتل رخ دهد. دکتر مهدی صابری روانشناس در این خصوص می گوید: افزایش یا کاهش پرخاشگری در سطح جامعه تعیین کننده آمار نزاع و درگیری است و عوامل متعددی بر کاهش یا افزایش درگیری نقش دارند. مشکلات اقتصادی، ضعف سیستم امنیتی، جمعیت، مهاجرت و ناتوانی در سازگاری با محیط جدید و تداخل فرهنگ ها از عوامل مهم و موثر در افزایش نزاع در سطح جامعه است. وی معتقد است سطح تحمل بین ساکنان شهرهای بزرگ و شلوغ مانند تهران کاهش یافته و کوچک ترین بی توجهی به حقوق یکدیگر باعث درگیری و نزاع می شود.

 بازگشت به زندگی ایرانی

 خانه ها این روزها کوچک تر شده و شهرها بزرگتر. هزینه های زندگی بالاتر رفته و توقع ها بالاتر. دیگر گپ زدن با دوستان و فامیل و اعضای خانواده برای کسی تفریح تلقی نمی شود. کمتر کسی این روزها متناسب با درآمدش خرج می کند. ارضا نشدن از زندگی مساله اساسی کسانی است که با بحران های جدی روبرو هستند و حتی موقعیت اقتصادی مناسبی را نیز دارند. حاشیه شهرها نیز بی نصیب از این بحران ها نیست.

شاید بتوان بازگشت به سبک زندگی ایرانی – اسلامی را یکی از مهمترین راهکارها دانست. قناعت جزء لاینفک زندگی مردمانی بود که احترام به بزرگتر را واجب می دانستند و صله رحم را امری واجب.

برخی روانشناسان و کارشناسان می گویند کمرنگ شدن فرهنگ عذرخواهی یکی از مهمترین بحران های امروز ایران است. لازم است فرهنگ سازی در این حوزه در کنار تلاش برای بازگشت به ریشه ها در دستور کار قرار گیرد.