مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر فروش؛ کدام یک به سود اقتصاد ایران است؟

گروه اقتصادی: در حالی که 9 سال از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده می گذرد، بررسی ها نشان می دهد همچنان برخی از فعالان اقتصادی انتقاداتی را نسبت به این قانون وارد می دانند و معتقدند ضرورت دارد مالیات بر فروش در حلقه آخر جایگزین مالیات بر ارزش افزوده شود. در حالی که یکی از اهداف اصلی مالیات بر ارز افزوده، شفاف سازی زنجیره عرضه کالاها و خدمات بوده است، گروه از منتقدان مالیات بر ارزش افزوده بر این باروند که اجرای مالیات، نه تنها به شفاف سازی عرضه کمکی نکرده، بلکه سبب شده است تا بخشی از اقتصاد رسمی کشور نیز زیر زمینی شود. بررسی ها نشان می دهد شواهد این تحلیل می تواند تا جدودی صحیح باشد و در راستای این مدعا می توان به اشتغال از دست رفته 415 هزار نفری در بخش صنعت طی سال های 1385 تا 1390، افزایش اشتغال بالغ بر 712 هزار نفری در فعالیت های نامشخص طی همان دوره زمانی، ثابت باقی ماندن سهم مالیات بر مشاغل از کل درامدهای مالیاتی اشاره کرد. 

به گزارش بولتن نیوز، از این رو آنها معتقدند که به دلیل عدم توفیق اجرای مالیات بر ارزش افزوده در شفاف سازی زنجیره و انتقال بخشی از باز مالیاتی بر فعالان اقتصادی، متناسب تر است که مالیات بر فروش رد حلقه آخر جایگزین شود. مرکز پژوهش های در گزارشی تاکید کرده است: در حال حاضر بهترین گزینه وصول مالیات های غیرمستقیم در ایران، تمرکز بر مالیات بر ارزش افزوده و رفع موانع و اشکالات اجرایی این نوع مالیات در راستای شناسایی و شفاف‌سازی زنجیره عرضه است.

بررسی ها نشان می دهد در میان 160 کشوری که قانون مالیات های غیرمستقیم را اجرا می کنند بالغ بر 95 درصد قوانین آنها، مالیات بر ارزش افزوده است و تعداد انگشت شماری از کشورها، نظام مالیات بر فروش در حلقه آخر را برگزیده اند که در این میان می توان به آمریکا و ژاپن اشاره کرد. این در حالی است که بیشتر کشورهای توسعه یافته تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کره جنوبی و ... و کشورهای درحال توسعه، نظام مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف را انتخاب کرده اند. ثانیاً اینکه تعداد انگشت شماری از کشورها بر مالیات فروش در حلقه آخر متمرکز شده‌اند و تعداد زیادی از کشورها، مجری نظام مالیات بر ارزش افزوده هستند امری تصادفی نیست. کشورهایی نظیر آمریکا که مالیات فروش در حلقه آخر را اجرا می کنند، از جزئی ترین اطلاعات مربوط به زنجیره عرضه آگاه هستند و مؤدیانی که در حلقه پایانی زنجیره قرار می گیرند را شناسایی نموده اند. این در حالی است که در اکثر کشورهای دنیا، کسب وکارهای کوچکی که در حلقه های پایانی مشغول فعالیت هستند، به عنوان مؤدی سازمان مالیاتی در آن کشورها شناسایی نشده اند. شاهد این مدعا، وجود مفهوم «حد آستانه» در قوانین مالیاتی اکثر کشورهای مجری نظام مالیات بر ارزش‌افزوده (حتی در برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا) است.

از سوی دیگر گزارش های صندوق بین المللی پول حاکی از آن است که حتی در آمریکا، بالغ بر 40 درصد از وصولی ها مالیات فروش در حلقه آخر، مالیاتی بوده است که فعالان اقتصادی و صاحبان کسب وکارهایی که در حلقه های میانی قرار داشته اند، پرداخت کرده اند و در این کشور نیز پدیده آبشاری بودن مالیات فروش، به یکی از نگرانی های جدی تبدیل شده است. در حال حاضر اصلاحیه قانون مالیات بر ارزش افزوده در دستور کار بررسی مجلس شورای اسلامی قرار دارد.