استقبال افغان ها از جشن باستانی نوروز

به گزارش بولتن نیوز، نوروز و تولد دوباره بهار در افغانستان با نام مبارک حضرت علی (ع) پیوند خورده است، زیرا باور عامیانه مردم افغانستان بر این است که امام علی (ع) در روز اول نوروز به خلافت رسید. از این رو جشن نوروز و جشن خلافت امام علی(ع) را با شکوه خاصی بطور مشترک گرامی می دارند.
نوروز در افغانستان در ده های گذشته، با نام هایی چون «جشن نوروز»، «عید جمشیدی» و یا «نوروز سلطانی» نامیده می شد و امروزه نیز با نام هایی چون «جشن نوروز»، «نوروز باستان»، «میله گل سرخ» و «عید نوروز» نامیده می شود.
جشن گل سرخ یا میله گل سرخ یک جشن ویژه در مزار شریف است که در 40 روز اول سال و به مناسبت روییدن لاله های سرخ اجرا می شود. در این مدت مردمانی از سراسر افغانستان در مزار شریف میهمان هستند.
با فرا رسیدن بهار افغانستان، چشم ها به سوی مزار شریف مرکز استان بلخ در شمال این کشور خیره می شود. شهری که جشن نوروز در آن با شکوه خاصی برگزار می شود و بسیاری از افغان ها نیز از نقاط مختلف کشور در این ایام به مزار شریف سفر می کنند و در جوار یکی از مساجد که آن را آرامگاه حضرت علی (ع) نام نهاده اند، گردهم جمع می شوند.
این مسجد که منسوب به مزار حضرت علی(ع) می باشد، در عصر شاهرخ شاه تیموری، به همت همسرش گوهرشاد بیگم ساخته شده است. در این مزار کتابی است به نام تاریخچهٔ روضهٔ شریف که در آن آمده است که این محل، مزار حضرت علی (ع) است. همچنان بر در ورودی جنوبی این مزار شعری از عبدالرحمن جامی حک شده که چنین است:
گویند که مرتضی علی در نجف است در بلخ بیا ببین چه بیت الشرف است
جامی نه عدن گوی و نه بین الجبلین خورشید یکی و نور او هر طرف است
هر ساله همزمان با برافراشته شدن علم در مزار شریف، 21 گلوله توپ نیز به نشانه گرامی داشتن بهار و مشارکت در جشن های مردمی شلیک می شود.
زیارت مزار «سلطان میرعبدالله الواحد شهید» منسوب به نواده امام حسن مجتبی (ع) و بنا به برخی اقوال، پدر حضرت عبدالعظیم حسنی (س)، در جنوب شهر هرات افغانستان، یکی از مهمترین مناطقی است که در روز اول نوروز مردم این شهر در آن جمع می شوند و علم منسوب به امام علی(ع) در آنجا نیز افراشته می شود.
مردم هنگام خواندن دعای تحویل سال، ظرف هایی از آب را به زیارتگاه می برند و بعد از پایان دعا، آن آب تبرک شده و دعا خوانده را به بیماران داده و از خداوند شفای بیمار خود را طلب می کنند.
افغان ها برای جشن دهقان اهمیت زیادی قائلند زیرا 90 درصد مردم این کشور کشاورز هستند و از این راه امرار معاش می کنند.
افغان ها نوروز را طبق فرهنگ و رسوم گذشتگان خود با پوشیدن لباس های نو، غذاها و خوراکی های ویژه نوروزی، مانند، هفت میوه، سبزی چلو و سمنک از مهمانان پذیرایی کرده و برای تبریک گفتن سال نو به بزرگان و بستگان به منازل خویشاوندان خود می روند و همچنین با انواع بازی ها از جمله میله گل سرخ در شهر مزار شریف، جشن دهقان، کشتی گیری، بزکشی، تخم مرغ جنگی جشن می گیرند.
مردم افغانستان برای غذای روزهای نوروز به ویژه شب سال نو تدارک ویژه و گسترده ای می بینند. ماهی و سبزی پلو تقریبا غذای اکثر افغان هایی است که عید نوروز را گرامی می دارند.
زیارتگاه روضه مزار شریف تا 40 شبانه روز پذیرای افغان ها است که از گوشه و کنار افغانستان و جهان خود را به مزار شریف رسانده اند. روزهای چهارشنبه و شب های جمعه، اوج حضور مردم در مسجد منسوب به مرقد حضرت علی (ع) است.
مردم کابل، پایتخت افغانستان نیز با برگزاری آئین های سنتی، نوروز را گرامی می دارند و روحانیون و پهلوانان افغان در نخستین روز ماه فروردین و همزمان با تحویل سال نو علم موسوم به علم سخی را افراشته می کنند و این علم تا 40 روز برافراشته می ماند.
جشن دهقان در افغانستان نیز از دیگر آداب و رسوم روز اول فروردین است. کشاورزان به شهرهای بزرگ می روند و تولیدات و شیوه کار خود را به نمایش می گذارند. جشن دهقان در کابل و برخی شهرهای بزرگ طرفداران زیادی از جمله شخصیت های بلند پایه حکومتی دارد که به تماشای این جشن می روند.
مردم در این روز به زیارتگاه سخی در غرب کابل عزیمت می کنند و به درگاه خدا راز و نیاز می کنند.
شمار زیادی از خانواده های افغان نیز در شب سال نو یک خروس سفید رنگ را تهیه می کنند و با ذبح آن و پخت برنج از اهل خانه پذیرایی می کنند. معتقدند رنگ سفید، صلح و خوشبختی به همراه دارد.
نانوایی ها در افغانستان نیز در روزهای عید نوعی کلوچه می پزند که «کلوچه نوروزی» نام دارد.
هفت میوه در سفره عید افغان ها هم جایگاه ویژه ای دارد که ایرانیان آن را هفت سین می نامند.
هفت میوه چیزی شبیه به سالاد میوه است که از کشمش، سنجد، پسته، فندق، قیسی (زردآلوی خشک)، گردو و آلو تشکیل شده است که پیش از فرارسیدن نوروز این میوه ها را در ظرف آبی می ریزند و پس از تحویل سال، آن را به میهمانانی که برای دید و بازدید می روند، تعارف می کنند.
هفت میوه در افغانستان طرفداران زیادی دارد و افغان ها معتقدند که عدد 7 خوش یمن است و به همین 7 میوه خشک را برای تازه کردن انتخاب می کنند و اعتقاد دارند که به برکت خانه خواهد انجامید.
زنان افغان چند روز مانده به نوروز، مقدمات پخت سمنو را نیز آماده می کنند. پخت سمنو با مراسم خاصی صورت می گیرد و زنان افغان در طول شب تا بامداد هنگام پختن سمنو، شعری را با این مضمون تکرار می کنند: «سمنک در جوش، ما کفچه زنیم، دیگران در خواب، ما دفچه زنیم!»
افغان ها سمنک یا همان سمنو را که از جوانه گندم و آرد درست می شود، معمولا کمی پیش از نوروز درست می کنند و یکی از اجزای اصلی سفره عید آنان به شمار می آید.
از دیرباز٬ سمنو را در دیگ های مسی می پختند و بر این باور بودند که هم سمنو را خوش رنگ می کند و هم گرما را به گونه ای پخش می کند که هیچ بخشی از سمنو نمی سوزد.
مردم افغانستان چهارشنبه اول سال را نیز به دامان طبیعت می روند و بر پایه یک سنت دیرینه در طول دو هفته اول فروردین در مناطقی که گل ارغوان به صورت درختچه هایی در آن روئیده حاضر می شوند.
ارغوان گیاه بومی سرزمین های جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیا است و خودرو است. برگ های ارغوان به شکل قلب، بدون کرک و دارای کناره های صاف است. گل های این درخت در اوایل بهار، در گروه های سه تا شش تایی، روی شاخه ها و حتی روی ساقه اصلی، پیش از رشد برگ ها پدیدار می شوند و چون شمارگان آنها بسیار زیاد است، منظره زیبایی به درخت می دهد. مزه گل ارغوان میخوش است.
اوایل «اردیبهشت»، ارغوان تماشایی ترین زمان خود را می گذراند. در این هنگام در حالی که شاخه ها هنوز بدون برگ هستند، گل های خوشه ای و صورتی رنگ آنها به حالت آویخته ظاهر می شود و سپس برگ های سبز و قلبی شکل، آن شاخه ها را زینت می بخشد.
بازی با تخم مرغ سرگرمی افغان ها است که توسط نوجوانان و کودکان افغان در روزهای نوروز و اعیاد دیگر برگزار می شود.
کودکان و نوجوانان افغان، تخم مرغ ها را که در منزل آب پز و سفت کرده اند، با خود به جائی که دیگر جوانان و کودکان در آن محل با در دست داشتن تخم مرغ جمع شده اند، می برند و در این بازی هر بازیکن، تخم مرغ خود را بر تخم مرغ رقیب می کوبد و تخم مرغ هر بازیکنی که شکست بازنده می شود.
بزکشی هم از مسابقات و سرگرمی های سنتی در افغانستان است که در جشن های مختلف از جمله نوروز برگزار می شود. این مسابقات در استان های شمالی افغانستان و کابل طرفداران زیادی دارد.
بزکَشی ورزش ملی افغانستان و همچنان یک بازی سنتی گروهی است که ورزشکاران با اسب در میدانی می تازند و لاشه بز را از دست یکدیگر می ربایند. این بازی در میان همه اقوام افغانستان رواج دارد.
بزکشی در شمال افغانستان علاقه مندان زیاد دارد و به عنوان ورزش ملی و فرهنکی این منطقه مطرح است. به جز استان های جنوبی در 28 استان افغانستان تیم های منتخب بزکشی وجود دارد.
نحوه بازی بزکشی به این صورت است که عده ای سوار بر اسب برای جابجا کردن لاشه یک بز یا گوساله تازه ذبح شده با هم به رقابت می پردازند. سوارکاران باید لاشه بز را در حین سوارکاری از روی زمین برداشته و با پیشی گرفتن از دیگر رقبا در محل مشخصی که معمولا یک دایره علامت گذاری شده در وسط زمین بازی است بر زمین بگذارند.
بازیگران بزکشی که در افغانستان چاپ انداز نامیده می شوند گاه برای کسب مهارت به سال ها تمرین نیاز دارند.
لاشه مورد استفاده در بزکشی معمولاً ذبح شده و دست و پاهایش از زانو به پایین قطع می شود. لاشه را برای سفت شدن حدود 24 ساعت قبل از بازی در آب سرد می خوابانند. گاهی برای افزودن بر وزن لاشه درون آن را با سنگ نیز پر می کنند.
ساکنان شهر هرات در غرب افغانستان و همجوار با مرزهای ایران نیز مردم این شهر در روز اول ماه فروردین به مساجد و تکایا می روند و آغاز سال نو را گرامی می دارند و از خداوند می خواهند که این سال را برای آنان مبارک و نیکو بگرداند.
مردم هرات نیز علاوه بر چهارشنبه اول سال در روز 13 فروردین به گردش در طبیعت می پردازند و معتقدند که بدی ها را در دامان طبیعت دور می اندازند و برای سالی پربار آماده می شوند.