درمان اسکیزوفرنی با تشخیص به هنگام

به گزارش بولتن نیوز، اغلب ما بر این گمان هستیم که افراد مبتلا به اختلالات روانی شایع مانند اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) توان فعالیت در مشاغل مهمی همچون پزشکی، ازدواج یا دستیابی به موفقیت را ندارند. در صورتی که افراد متعددی هستند که با وجود ابتلا به این بیماری زندگی موفقی دارند. هرچند این موفقیت مرهون مراجعه به‌موقع و مستمر به روانپزشک و رعایت اصول درمان است.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر، تقریبا 26 میلیون نفر در سراسر جهان به اسکیزوفرنی مبتلا هستند.‏ نکته تأسف‌بارتر آن که مشکلات این افراد تنها به آشفتگی روانی محدود نمی‌شود. این افراد بیش از افراد عادی در معرض ابتلا به بیماری‌های جسمی قرار دارند که به گفته دکتر علی خردمند، استادیار روانپزشکی بیمارستان طالقانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در 50 درصد موارد تشخیص داده نمی‌شوند.

علائم اسکیزوفرنی

در خود فرورفتگی، دوگانگی در تفکر و تصمیم‌گیری، کم شدن یا نبودن عواطف و احساسات و اختلال در تفکر، ادراک و حواس پنجگانه از نشانه‌های ابتلا به این اختلال است.

توهم شنیداری و بینایی به گونه‌ای که فرد گمان می‌کند صداهایی را می‌شنود یا افراد یا اشیایی را می‌بیند که در واقعیت وجود ندارند، از دیگر نشانه‌های بیماری است.‏ 

هذیان که به واسطه آن فرد دچار اختلال در محتوای افکار خود می‌شود، عارضه دیگری است که در فرد به صورت باورهای غلط، احساس بدبینی و ترس ناشی از آسیب رسانی دیگران به او بروز می‌کند.‏

این روانپزشک ادامه می‌دهد: بروز اختلال در واقعیت سنجی فرد باعث افت عملکرد فرد در روابط فردی، اجتماعی، زندگی زناشویی، شغل و تحصیل می‌شود. اگر دو مورد از علائم مذکور به مدت یک ماه و افت عملکرد بیش از شش ماه طول بکشد یعنی فرد به اسکیزوفرنی مبتلا شده است. اگر بیماری بدرستی تحت کنترل و درمان نباشد، هر بار که عود می‌کند باعث تنزل زندگی اقتصادی و اجتماعی می‌شود.

وی با بیان این که البته مصرف برخی داروها و مواد مخدر نیز بروز علائم مشابه اسکیزوفرنی موثر هستند، می‌گوید: در مراجعه اولیه کلیه آزمایشات جسمی و تست مصرف مواد از فرد درخواست می‌کنیم در صورتی که همه این عوامل رد شدند، منشأ بیماری فرد را روانی تلقی می‌کنیم، اما اگر منشأ آنها بیماری‌های جسمی باشد دیگر به آن اسکیزوفرنی نمی‌گوییم بلکه آن را روان‌پریشی می‌نامیم.

تاثیر ژن‌ها بر روان

دکتر خردمند، وراثت و ژنتیک را یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلای فرد به این بیماری عنوان می‌کند و می‌گوید: البته این به معنای آن نیست فردی که ژن این بیماری را به ارث برده است، حتما علائم بیماری در او بروز می‌کند. وجود ژن تنها 2 تا 3 درصد ریسک ابتلای فرد به اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد.

وی تأکید می‌کند: ریسک ابتلا به بیماری در افرادی که خواهر و برادر مبتلا به اسکیزوفرنی دارند تا 10 درصد و در صورت ابتلای یکی از والدین تا 20 درصد افزایش می‌دهد. همچنین خطر بروز بیماری میان دوقلوهای تک تخمکی تا 50 درصد وجود دارد.

ازدواج با بیمار اسکیزوفرنی

حوادث و ضربه‌های مغزی، عفونت‌ها، سوءتغذیه، اختلالات ساختاری مغز، بیماری‌های دوران بارداری مادر، تغییرات ناقل‌های عصبی شیمیایی، هورمون‌ها، اتفاقات ناگوار اقتصادی و عاطفی، شرایط محیطی، مهاجرت بخصوص به شهرهای بزرگ و پایتخت‌نشینی، فقر و بیکاری از شایع‌ترین و مهم‌ترین دلایل تاثیرگذار ازهم‌گسیختگی روانی افراد است.

دکتر خردمند در ادامه می‌گوید: استرس‌، تنش و نابسامانی خانواده یکی از عوامل بسیار مهم در ابتلا به این بیماری می‌تواند باشد، به گونه‌ای که در خانواده‌هایی که بیان هیجانات منفی مانند خشم، خصومت، کینه و پرخاشگری بالاست، ریسک بروز بیماری افزایش می‌یابد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تشخیص ژن عامل ابتلا به بیماری قبل از ازدواج وجود دارد، می‌گوید: متاسفانه امکان غربالگری برای ممانعت از انتقال ژن وجود ندارد، اما ممکن است با پیشرفت علم ایجاد شود.

دکتر خردمند سن بروز بیماری با منشأ ژنتیک را در آقایان 19 تا 20 سالگی و خانم‌ها 24 تا 25 سالگی عنوان می‌کند و درباره شرایط ازدواج این افراد می‌گوید: ابتلا به این بیماری به معنای ممنوعیت کامل آنها برای ازدواج نیست، چراکه شدت بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. افرادی هستند که بیماری در یک دوره زمانی کوتاه بروز می‌کند و با مصرف دارو کاملا خوب می‌شوند و دیگر بازگشت بیماری ندارند، اما در هر صورت هنگام ازدواج همسر فرد باید از بیماری او مطلع باشد تا درباره ازدواج کردن یا نکردن با فرد مورد نظر بتواند تصمیم بگیرد.

وی خاطرنشان می‌کند: متأسفانه برخی خانواده‌ها این موضوع را پنهان می‌کنند. در چنین شرایطی ازدواج به جای حمایت باعث افزایش تنش و استرس در بیمار، تشدید مشکلات و طلاق می‌شود. در صورتی که ما حتی پزشکانی مبتلا به این بیماری داریم که در حال طبابت هستند و روند عادی زندگی خود را سپری می‌کنند.

بیماران محروم از توجه

در بیماران با اختلالات روانپزشکی مزمن، خطر ابتلا به مشکلات همزمان جسمی خیلی بالاتر است ازجمله این بیماری‌ها، اسکیزوفرنی است که سیر مزمن‌تری نسبت به سایر بیماری‌ها دارد.

به گفته دکتر خردمند، 80 درصد مبتلایان به اسکیزوفرنی به اختلالات جسمی همچون چاقی، دیابت، مشکلات تنفسی، قلبی ـ عروقی، عضلانی ـ اسکلتی، بیماری‌های دهان و دندان، سرطان‌ها، اختلالات عملکرد جنسی، مشکلات کبدی، هپاتیت، مشکلات لثه و پوسیدگی دندان مبتلا هستند که در 50 درصد موارد این مشکلات در آنها تشخیص داده نمی‌شود.

وی درباره علت تشخیص داده نشدن علت بیماری در این افراد می‌گوید: متاسفانه این بیماران به دلیل حمایت‌های ضعیفی که از جانب خانواده و جامعه دریافت می‌کنند و خود نیز با مشکلات مربوط به اختلال در واقعیت‌سنجی، رعایت نکردن بهداشت فردی و سبک زندگی نامناسب مواجه هستند، به همین دلیل بیماری شان تشخیص داده نمی‌شود.

این روانپزشک ادامه می‌دهد: پایین بودن سطح فعالیت فیزیکی مبتلایان، عوارض ناشی از مصرف دارو اغلب باعث بروز چاقی، دیابت، فشار خون، چربی و بیماری قلبی و عروقی در آنها 2 تا 3 درصد بیشتر از دیگر افراد دیده می‌شود.

کاهش 10 ساله عمر بیماران اسکیزوفرنی

در پی ابتلا به سندرم متابولیک که شامل فشار خون بالا، چربی خون، دیابت، تری‌گلیسیرید بالا و HDL (چربی خوب) پایین می‌شود و ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت را افزایش می‌دهد، عمر مبتلایان به اسکیزوفرنی به دلیل تشخیص داده نشدن این بیماری‌ها در آنها، معمولا ده سال کمتر از افراد عادی است.

روش‌های درمان اسکیزوفرنی

15 تا 30 سالگی شایع‌ترین سن ابتلا به اسکیزوفرنی است، به‌گونه‌ای که از هر صدنفر، یک‌نفر به آن مبتلا می‌شود.

خانواده‌ها به محض مشاهده هرگونه اختلال‌ روانی غیرمعمول در رفتارهای نوجوانان، باید آنان را نزد روانپزشک ببرند. طول دوره درمان با زمان مراجعه فرد به پزشک و میزان پیشرفت بیماری مرتبط است. در درمان این بیماران از درمان دارویی، رفتاردرمانی، شناخت درمانی و کار درمانی استفاده می‌شود.

بیماری‌هایی با علائم اسکیزوفرنی

فقط عوامل روانی دلایل ابتلا و بروز علائم بیماری اسکیزوفرنی نیستند. بیماری‌های سیستم عصبی مثل تومورها، تشنج‌ها، صدمات و آسیب‌های مغزی، مشکلات تیروئیدی، مشکلات غددی و هورمونی باعث بروز علائم مشابه اسکیزوفرنی می‌شوند.