دروغگویی رسانه حرام است و توجیه‌ناپذیر

گروه فرهنگ و رسانه: حجت‌الاسلام والمسلمین «علی کمساری» گفت: این رسانه با همین نگاه و رویکرد جهانی در قالب معتبر و موفق مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

به گزارش بولتن نیوز، وی با بیان این‌که امانت‌داری و حرفه‌ای عمل کردن از خصوصیاتی است که رسانه‌ها باید به آن توجه کنند و یکی از اقدامات مورد نیاز آن‌هاست، بیان کرد: اگر ما اصول فکریِ امام و انقلاب و سه نقطه طلایی استقلال، آزادی و جمهوری را مبتنی بر اسلام بدانیم، به نظر جهاد دانشگاهی یکی از مصادیق افتخارآمیز استقلال است.

معاون فرهنگی و هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) جهاد دانشگاهی را یک الگوی موفق در حوزه‌های فرهنگی کشور دانست و گفت: با اتکا به توانمندی فرزندان کشور و با قدرت علمی، فرهنگی و فکری نسل انقلابی در دهه اول انقلاب و زایش‌ها و رویش‌هایی که وجود داشته، می‌توان جهاددانشگاهی را یک نقطه طلایی معرفی کرد. حتی نیاز به معرفی این مجموعه از سوی کسی وجود ندارد، چون این مجموعه مصداق مُشکی است که خود می‌بوید و نیاز به معرفی و تعریف ندارد.

حجت‌الاسلام «کمساری» با اشاره به گذراندن و وجود سه دوره‌ی طلایی و نسبتا بحرانی و اعتدال امروزی در رسانه‌ها بیان کرد: خبرگزاری ایسنا توانسته است در این زمینه اعتمادسازی کند. آنطور نیست که مردم در ظاهر اعتماد کنند و در مقطعی با غلبه بر احساسات موج‌هایی بیاید و برود. آنچه که می‌ماند حقیقی است که بر اثر مرور زمان و مبتنی بر عملکردها خود را نشان می‌دهد.

او در ادامه به عملکرد رسانه‌ها نسبت به تشییع پیکر مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد و اذعان کرد: عملکردهای رسانه‌ای نشان داد که روحِ باور و قضاوت عمومی بسیار هوشیارانه و آگانه رصد می‌شود و در زمان مناسب نیز قضاوت خود را اعمال می‌کند. ایسنا در این زمینه می‌تواند یک ارزیابی مشخصی از آن داشته باشد که آن قابل تشکر و تقدیر است.

وی خبرنگاران را وزنه‌های کار در ایسنا دانست و افزود: امروز در جامعه به عنوان یک نیاز، بخصوص در عرصه‌ی رسانه که به شدت نسبت به وجود آن نیاز احساس می‌شود، بعضا خلأ‌هایی وجود دارد، که آن فاصله گرفتن از موازین اخلاقی است.

معاون فرهنگی و هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) ادامه داد: می‌توان اعتدال را یک مصداق از اخلاق دانست، مصداقی که عقلی است و پشتوانه‌های شرعی فراوانی دارد. اخلاق‌مداری نیاز امروز رسانه‌ها است که متأسفانه شاهد هستیم در برخی موارد رعایت نمی‌شود.

به گفته‌ او، استفاده‌های ابزاری از اخلاق، قربانی کردن اخلاق به نفع منافع فردی، جناحی و گروهی و زیر پا گذاشتن اصول و محکمات اخلاقی، آفتی است که در رسانه‌ها کمابیش با آن مواجه هستیم، آفتی که با دینداری، انقلابی‌گری و تفکر حضرت امام (ره) منافات دارد.

حجت‌الاسلام «کمساری» در ادامه با اشاره به فیلمی که از امام خمینی (ره) در زمان مصاحبه با یک خبرنگار خارجی زن در نوفل لوشاتو پاریس وجود دارد، گفت: آن خبرنگار خانم از امام (ره) پرسید با بازگشت به ایران نگاه‌تان به زن‌ها و حضورشان در امور اجتماعی چگونه است؟ به نظر می‌رسد با توجه به پذیرفتن من به حضورتان برای مصاحبه، گویا سیاست مثبتی در استفاده از بانوان در اجتماع دارید؟ ایشان نخستین پاسخی که به این خانم خبرنگار دادند، این بود: "اینکه شما برای مصاحبه آمدید دلیل نمی‌شود که من نگاه خاصی داشته باشم، چون حتی نمی‌دانستم شما می‌آیید. نگفته بودند یک خانم می‌آید، پس پذیرفتن شما ربطی به این قضیه ندارد.

معاون فرهنگی و هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)؛ پاسخ امام راحل را نمونه صداقت ایشان در گفتار می‌داند و اضافه می‌کند: اخلاق برای ایشان همیشه در منتهی‌الیه خود بوده است.

او همچنین به اقدام دیگری از سوی امام خمینی (ره) اشاره می‌کند؛ «در موقعیت دیگری وقتی امام (ره) پیامی برای رزمندگان هشت سال دفاع مقدس فرستادند که در رادیو خوانده شود، ایشان کمتر از یک ساعت قبل از آغاز زمان قرائت پیام‌شان دستور دادند پیام را برگردانید، چون فقط می‌خواستند یک کلمه را در این پیام تغییر دهند. پیام نخست نقل به مضمون این بود: «با همه توان برای شما دعا می‌کنم». در حالی که در تصحیحی که روی پیام انجام دادند، اعلام کردند که «با حداکثر توان برای شما دعا می‌کنم»، این یعنی ایشان حتی مراقب کلماتی که می‌گفتند بودند، تا چطور مطرح شود.

وی در ادامه با تاکید بر این نکته که «صداقت در گفتار» و «توجه به کلماتی که توسط رسانه‌ها مطرح می‌شود»، به طور کلی گمشده‌ عرصه سیاست در رسانه‌های امروزی هستند، افزود: در بسیاری مواقع مصاحبه‌شونده قصد بیان کردن مطلبی را دارد، اما مصاحبه‌کننده ابتدا و انتهای صحبت‌ها را حذف می‌کند و سرانجام چیزی مطرح می‌شود که با مطلب مطرح شده‌ اصلی کاملا متفاوت است.

او اظهار می‌کند: این در حالی است که معتقدم هیچ‌چیز نمی‌تواند به رسانه اجازه‌ی دروغ گفتن و تحریف در حرف‌های دیگران را بدهد. اما متأسفانه به نظر می‌رسد در برخی موارد حلال پیامبر را حرام و حرامش را حلال می‌کنند، این در حالی است که وقتی از پیامبر پرسیدند در بررسی منابع مختلف چطور به آن اعتماد کنیم، ‌ایشان جواب دادند: «نخست آن را با قرآن تطبیق دهید، اگر جواب نداد با عقل، و اگر تطبیق نشد آن را در گوشه‌ای رها کنید».

معاون فرهنگی و هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) در ادامه این پیشنهاد را مطرح کرد که رسانه‌ها کلاس‌هایی مشابه آموزش گزارش‌نویس و خبرنویسی  با عنوان «فقه رسانه» برای خبرنگاران برگزار کنند و توضیح داد: بهتر است «فقه رسانه» را به آن‌ها آموزش دهیم. «فقه خبر» ایجاد کنیم تا اگر خبرنگاری خواست خلاف واقع عمل کند، بداند از نظر شرعی چه حکمی دارد.

او افزود: این در حالی است که متأسفانه امروز بسیاری از چیزها را فدای منافع کرده‌ایم.

وی تاکید کرد: معتقدم اگر به سیره، اندیشه، عملکرد و فرمایشات امام (ره) رجوع کنیم، در سخت‌ترین نقاط و بحران‌ها متوجه می‌شویم که ایشان یک قدم هم از شرع، دین و موازین دینی عدول نکرده‌اند. یعنی اگر نرمشی نشان داده‌اند، مبتنی بر دین بوده و اگر سختی یا درشتی بوده، آن را بر آموزه‌های دینی مبتنی کرده‌اند.

او سپس نسبت به نبودن عنوان خبری در بسیاری از رسانه‌ها با عناوین مختلف «امام و انقلاب» گفت: در سال‌های گذشته رسانه‌ها عناوین مختلفی درباره‌ی «امام خمینی (ره)» و اندیشه‌های ایشان داشته‌اند، اما امروز تعداد زیادی از رسانه‌ها متاسفانه این عنوان را حذف کرده‌اند.

حجت‌الاسلام «کمساری» همچنین اظهار کرد: یک بخش به ظرفیت در برداشت از فقه برمی‌گردد، فقه «شیعه» یا «اسلامی» که ریشه‌ی آن باید در آسیب‌شناسی دینی یا آسیب‌شناسی فقهی بررسی شود.

وی ادامه داد: ظرفیتی که افراد «غیر فنی» می‌گویند، به عنوان مثال در برخورد با دشمن به او تهمت بزنید یا برایش پاپوش درست کنید. ‌از سوی دیگر نیز عده‌ای می‌گویند از موضع قدرت علمی به گونه‌ای وارد شوید که دشمن مبهوت شود. در واقع این یک روایت با دو برداشت است؛ کسی که می‌گوید در رسانه مجوز پیدا می‌کند که مثلا فلان شخصیتِ انقلابی، دینی و سیاسی تهمت می‌زند، این برداشت غلط را از بین می‌برد و برای آن راهکار پیدا می‌کند.

او می‌گوید: دین به ما مجوز داده که این موارد را با قرآن یا عدل تطبیق دهیم. یعنی «رعایت اخلاق» داشته باشیم. همان‌طور که پیامبر اسلام (ص) نیز می‌گویند من برای «اخلاق» یعنی «عقل سلیم»، نه عقل توجیه‌گر. عقلی که مغرور نشده باشد و بتواند فکر کند، نه اینکه به هر شیوه‌ای متوسل شود.

وی با تاکید بر این‌که متأسفانه این اتفاق یک نوع نگاه است، بیان می‌کند: شاید اگر بخواهیم در اندیشه امام (ره) و اسلام ناب آمریکایی که می‌گویند بررسی کنیم، یک برداشت متحجرانه‌ اصیل به دست بیاید. البته باید به این نکته توجه کرد که متحجر الزاما «مقدس‌مآب» نیست، بلکه می‌تواند یک پوزیشن استاد دانشگاه داشته باشد. تحجر از دین نتیجه‌اش به همین برداشت‌ها برمی‌گردد.

معاون فرهنگی و هنری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) گفت: با مبانی شرعی نمی‌توان دروغ گفتن را توجیه کرد. بنابراین آن هم حرام است. همان‌طور که اقدامات یک فاحشه مجوز انتشار ندارد و ممکن است عکس، آبرو یا اسرار خصوصی کسی را از بین ببرند. در واقع دروغ هیچ‌گاه مجوز شرعی ندارد. باید قدری در حوزه دین روی این موارد کار کرد.

او همچنین با تاکید بر این‌که رسانه قدرت پیدا کرده است، ادامه می‌دهد: قبلا در منابع قدرت و ارکان جامعه مدنی فقط بحث می‌شد که رکن چهارم دموکراسی «رسانه» است، اما آن رکن چهارم حالا به خوبی خود را در جامعه نشان می‌دهد.

به گفته‌ وی، این یعنی ما امروز به یک بستر مردم‌سالارانه رسیده‌ایم که مردم در حال ایجاد موج برای آن هستند. حتی امروز رسانه‌های فردی در این زمینه نقشِ تأثیرگذاری دارند، بنابراین باید جدی‌تر آن حساسیت‌ها مورد توجه قرار گیرند.

حجت‌الاسلام والمسلمین «کمساری» با بیان این که امروز مسائل، مباحث و خطوط سیاسی را شناخته‌ایم و آن‌ها را رعایت می‌کنیم، افزود: این در حالیست که به نظر نمی‌رسد خطوط شرعی نیز به همین مقدار رعایت شود، چون گاهی اوقات می‌خواهند با این شغل درآمد داشته باشند.

او در ادامه بیان کرد: امروز نقش رسانه در جامعه به طور جدی نشان می‌دهد که چه مواردی وجود دارند. یک موج ایجاد می‌شود، رسانه سرنوشت‌ها را عوض می‌کند و بازی‌ها را حتی «بازی قدرت» را تغییر می‌دهد.

وی گفت: از سوی دیگر هژمونی رسانه‌های انحصاری شکسته و تبیین می‌شود، اما هژمونی دیگر رسانه‌ها همچنان وجود دارد. در واقع شاید قدرتمندترین هژمونی رسانه‌ای می‌تواند در این زمینه باشد. بنابراین حساسیت‌ها نیز به همین نسبت بالاتر می‌روند.

در این بازدید «سعید پورعلی»، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی، «عبدالجبار کاکائی»، مدیرکل دفتر ادبیات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،« غلامعلی اصغریان»، مدیرعامل مروج چاپ، «جهانگیر قاسمی»، مدیرکل فرهنگی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) و «سیدمحمد هاشمی ترونجی»، رئیس مرکز فرهنگی دانشجویی امام و ولایت فقیه و انقلاب اسلامی حجت‌الاسلام والمسلمین کمساری را همراهی می‌کردند.