مدرسه طبیعت به کودکان نگاه تکاملی می‌دهد

به گزارش بولتن نیوز، عبدالحسین وهاب‌زاده مترجم، بوم‌شناس و ایده پرداز مدرسه طبیعت در ایران در دومین همایش ملی کودک و طبیعت (مدرسه طبیعت) که صبح امروز در دانشگاه شهید رجائی برگزار شد، اظهار کرد: میلیون‌ها سال پیش فرزندان‌مان در طبیعت رشد می‌کردند و آموزش می‌دیدند. آنها از طریق بازی با سایر کودکان در طبیعت آزاد و رها همه چیز را یاد می‌گرفتند. این مدارس در ابتدا نویدی برای بازگشایی افق‌های جدید برای فرزندان‌مان بود ولی به تدریج این مدارس به شدت و وسعت عملی خود اضافه کرد و همین طور پیش‌ رفت تا اینکه امروز دیگر از تخیل، سرخوشی و شادابی بچه‌ها خبری نیست.

وی افزود: این فاجعه است که بچه‌ها خیال پرداز نباشند. کارهای بزرگ در آینده آنها، از خیالپردازی کودکانه آنها شروع می‌شود. برخی از کشورها از این مسیر آموزش و پرورش رایج برگشتند و بازی را مبنای رشد بچه‌ها قرار دادند. هنوز شرق آسیایی‌ها به فکر افزایش ساعات آموزش هستند و در ایران دانش آموز ابتدایی داریم که تا ۱۹ ساعت نیز سر کلاس‌های مختلف است.

ایده پرداز مدرسه طبیعت با بیان اینکه این روش آموزشی انحرافات و خسارت‌هایی را ایجاد کرده است، گفت: در شرایط حاضر هولناکی این وضعیت را می‌فهمیم. چه کسی می تواند از مدرسه و درس خاطره خوشی تعریف کند. من به عنوان یک بوم شناس کار خود را از کلاس درسم شروع کردم. دوست داشتم همیشه چشم دانشجویان از سر شادابی و انگیزه برق بزند و آنها علاقه به کار و فعالیت بیشتر داشته باشند. به تدریج متوجه می‌شدم که برق چشم‌های آنها کم سو می‌شود و بچه‌ها هر روز منفعل تر می‌شوند. متهم اصلی در این وضعیت جوانان، در کودکی آموزش و مدرسه زودهنگام، عبوس، بی تحرک و بریده از واقعیت‌های زندگی ریشه دارد.

این بوم شناس و فعال حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه مدارس کشور با کسب و کار پر رونق و کنکورداری‌ها عجین شده است، اظهار کرد: مدارس آلت دست کلاس‌های کنکور شده‌اند اگر زمانی کلاس‌های کنکور در آستانه ورود به دانشگاه بودند امروزه تا مهدکودک‌ها نیز گسترش پیدا کردند. شاید در این مدارس بچه‌ها دو زبانه بار بیایند و یاد بگیرند که پیانو بزنند اما این مدارس از رشد جامع که همه حواس آنها را تقویت کند و آنها را افرادی پرانگیزه، خلاق، خیالپرداز و سازگار با جامعه بار بیاورد، فاصله دارد.

وهاب زاده با اشاره به اینکه اکثر پدر مادرها نگران وضعیت فرزندان خود در این شرایط هستند، گفت: برخی از آنها علیه مدرسه‌ها طغیان می‌کنند و بخشی نیز که جرات آن را ندارند، شاهد از بین رفتن کودکی بچه‌های خود هستند. آیا بچه‌های ما در این سنین نیاز به شنیدن و دریافت این همه اطلاعات دارند؟ ما بچه‌ها را در مدارس به زور روی صندلی‌ها میخکوب می‌کنیم بچه‌هایی که نمی‌توانند ساعت‌های متمادی در یک جا بنشینند و به آنها چیزهایی می‌گوییم که اصلا تمایلی به شنیدن آن ندارند.

از پرورش دانشمندان خردسال در کشور دست برداریم

ایده پرداز مدرسه طبیعت در ایران با اشاره به اینکه در شرایط حاضر، دسترسی به محیط زیست و طبیعت برای کودکان وجود ندارد، گفت: رفع این بلاها و آسیب‌های ناشی از آموزش زودهنگام احتیاج به تحول بنیادی دارد. باید فرصت فراغت، بازی و سرخوشی برای کودکان فراهم کنیم و باید از تلاش برای ایجاد دانشمندان خردسال دست برداریم. کودکان دانشمند به دنیا می‌آیند اما در مدارس کنجکاوی و خلاقیت آنها از آنها گرفته می‌شود. فقط کافیست به‌ آنها اجازه دهیم خودشان رشد کنند و خود مسائل خود را حل کنند.

وهاب زاده با تاکید بر اینکه آموزش مانع خلاقیت کودکان شده است اظهار کرد: اجازه دهیم کودکان خود تجربه کنند و آموزش ببینند. برای پرورش دانشمند نیاز به تغییر نگاه‌ها داریم. دانشمند چشم بینا، قدرت تخیل و قدرت حل مسئله و درک لازم از شرایط را باید داشته باشد تا جهان را از زاویه دیگری ببیند. آیا ما اینها را در مدارس به بچه‌ها می‌دهیم.

وی با اشاره به اینکه در نتیجه این شیوه آموزشی است که پایان نامه‌ها را از میدان انقلاب می‌خریم افزود: راه حل این شرایط بازگشت به سال‌های گذشته است. باید با لحاظ کردن شرایط و ابزارهای امروزی بستری را ایجاد کنیم که کسی به بچه‌ها آموزش ندهد بلکه باید امپراطوری بچه‌ها برقرار باشد. مدارس طبیعت باید از لحاظ فیزیکی، پوشش گیاهی و جانوری و ابزار و وسایل به روز قوی باشند تا کودکان بتوانند هر کاری که خود دوست دارند انجام دهند و آموزش غیر مستقیم ببینند.

ایده پرداز مدرسه طبیعت در ایران با بیان اینکه در مدارس طبیعت، کودکان آموزش مستقیم کمی دارند اظهار کرد: بازی بهترین راهکار و وسیله یادگیری برای کودکان است.

در مدارس طبیعت، کودکان فقط بازی می‌کنند. فنلاند به عنوان بهترین کشور در حوزه آموزش و پرورش این روش را دارد که کودکان تا سن شش سالگی فقط بازی می‌کنند. از شش تا ۱۲ سالگی در خلال بازی دو ساعت درس می‌خوانند.

تجربه قدیم زیستگاهی برای کودکان در مدارس طبیعت

وهاب زاده با بیان اینکه به رسمیت شناختن فردیت بچه‌ها تنها در مدارس طبیعت صورت می‌گیرد گفت: در این مدارس کودکان کاری را که دوست ندارند انجام نمی‌دهند. در این مدارس کودکان را تشویق نمی‌کنند بلکه با آنها همدلی می‌کنند. به طور کلی در این مدارس سعی می شود تجربه قدیم زیستگاهی برای کودکان زنده شود.

وی با اشاره به اینکه این تجربه زیستگاهی سه لایه دارد، افزود: لایه اول لایه کهن تاریخی، اسطوره‌ای  است که میلیون‌ها سال قدمت دارد. این لایه مهمترین لایه‌ها در مدارس طبیعت است که بیش از سایر لایه‌ها باید به آن توجه شود. در این لایه کودک با فرهنگ، فول کلور سرزمین خود آشنا می شود. لایه دیگر، لایه نازکتر فرهنگی با قدمتی بیش از ۱۵۰۰ سال است و لایه نازک دیگر لایه تکنولوژیکی امروزی است.

وهاب زاده افزود: در مدرسه طبیعت کودک هر سه لایه را تجربه می‌کند. لایه اول که لایه کهن است بیشترین قطر را دارد همچنین در این مدارس با ابزارهای جدید، کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها در اختیار کودکان برای یادگیری قرار می‌گیرد. هر یک از این لایه‌ها باید متناسب با قدمت آنها مورد توجه قرار گیرند.

مدرسه طبیعت نگاه تکاملی به کودکان می‌دهد

ایده پرداز مدرسه طبیعت در ایران با بیان اینکه گفتمان مدرسه طبیعت یک گفتمان جدید است اظهار کرد: بعد از ۲۰۰ سال کوبیدن بر طبل آموزش حالا از گفتمان جدید حرف می‌زنیم. مدرسه طبیعت به کودکان نگاه تکاملی می‌دهد. در کنوانسیون بین المللی حقوق کودک از تجربه طبیعت در کودکی به عنوان یک حق، سخنی برده نشده است؛ در حالی که می‌دانیم با حذف این تجربه فرد نمی‌تواند فردی خلاق و شاد باشد.

مدرسه طبیعت گفتمان جدید در حوزه آموزشی کشور است

وهاب زاده تاکید کرد: برای همین هم است که گفتمان جدید مدارس طبیعت نمی‌تواند به صورت دستوری با قانون و فرمان باشد. از همین رو سراغ دستگاه‌های دولتی نرفته‌ایم و خواستار آن نشدیم که به سرعت مدرسه طبیعت را از طریق قانون مسجل کنند چون باید فضای گفت‌وگو در این زمینه‌ها ایجاد شود.

وی با اشاره به اینکه برای گسترش مدارس طبیعت نیازمند زمان، فعالیت و مشارکت همه قشرها و نگاه نقادانه هستیم گفت: باید تلاش کنیم این گفتمان جدید را به روز کنیم تا پیشرفت‌های نظری و عملی در این زمینه صورت بگیرد. مدارس طبیعت بر اساس تحقیقات و یافته‌های علمی تجربه پدران و نیاکان ما و دستاوردهای مدرسه طبیعت فرمول کاملی است. در مقابل این گفتمان جدید گفتمان غالب آموزش، گفتمان غالب پرورش قرار گرفته است که کودک را مانند یک لوح محفوظ می‌داند در حالیکه کودک خود باید یاد بگیرد. در مقابل این گفتمان جدید گفتمان غالب بهداشت قرار دارد که قصد دارد کودکان ما را لای پنبه حفظ کند.

ایده پرداز مدرسه طبیعت در ایران با اشاره به اینکه امروز کسانی که با کودکان ناسازگار، کودکان کار و کودکان اوتیسم کار می‌کنند به مدارس طبیعت روی می‌آورند، افزود: در این وضعیت احتیاج به تولید محتوا برای مدارس طبیعت داریم. به همین منظور گروهی را تشکیل دادیم. همچنین صندوقی را به منظور تهیه کتاب‌ها و فیلم‌های مرتبط با مدارس طبیعت شکل گرفته است. این صندوق بضاعتی دارد و هر کس می‌تواند به صندوق کمک کند.

وی افزود: در شرایط حاضر بسیاری از خیرین سراغ مدرسه طبیعت آمدند و من به آنها می‌گویم که امروزه خیرات تاسیس مدارس نیست بلکه آزاد کردن بچه‌ها از زندان مدارس است. همچنین سازمان جنگل‌ها و سایر نهادها در زمینه اختصاص زمین برای تاسیس مدارس طبیعت علاقمندی نشان می‌دهند.

قول شهرداری تهران در مورد تاسیس مدرسه طبیعت

ایده‌پرداز مدرسه طبیعت در ایران با بیان اینکه شهرداری تهران نیز قول داده در کنار باغ پرندگان زمینی را برای تاسیس مدرسه طبیعت اختصاص دهد، گفت: شهرداری‌ها که وظیفه ذاتی آنها تامین شرایط بازی برای کودکان است، می‌توانند به سراغ مدارس طبیعت بیایند. آنها می‌توانند بخشی از عرصه پارک‌ها را به مدارس طبیعت اختصاص دهند تا هم تعدادی از جوانان مشغول به کار شوند و هم پارک‌ها از حالت ویترینی خارج شوند و مردم بتوانند از آنجا بهره واقعی برند.