آیا حماس از دوستان قدیمی خود جدا شده است؟

بیانیه حماس که در شرایط پس از پایان جنگ حلب صادر می شود بسیار با اهمیت تلقی می شود. چرا که نشان دهنده جمع بندی کامل این گروه برای ایستادن در صف مخالفان منطقه ای اسد یعنی سوریه و قطر و تبعیت کامل از تصمیمات تشکیلات جهانی اخوان المسلمین و تشکیلات سلفی اخوان سوریه است.

گروه بین الملل: سید رضا قزوینی غرابی در یادداشت پیش رو این موضوع را که «حماس از دوستان قدیمی خود جدا شده است یا خیر» را بررسی کرده و معتقد است نقد اقدامات و مواضع حماس تنها متوجه حوزه سیاست خارجی و منطقه ای آن به خصوص در موضوع سوریه است و نقد اقدامات داخلی آن جایگاه دیگری می طلبد.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که در سایت شخصی نگارنده نیز منتشر شده، به شرح زیر است:

در حالیکه بیش از دو سال و نیم قبل رسانه ها از سفرقریب الوقوع خالد مشعل رییس دفتر سیاسی جنبش حماس به ایران پس از یک دوره سردی روابط خبر می دادند، این دیدار نه تنها تاکنون محقق نشده است بلکه پیش بینی می شود که بیانیه هفته گذشته حماس سطح روابط این گروه را با پشتیبان و دوست قدیمی خود ایران و همچنین حزب الله به پایین ترین سطح خود برساند.

به گزارش بولتن نیوز، حماس هفته گذشته و پس از پیروزی سوریه و گروه های مقاومت بر تروریست ها در حلب با صدور بیانیه ای کوتاه اما شدید اللحن مدعی نسل کشی، قتل و جنایت در حق مردم اهل سنت حلب شد. حماس در این بیانیه خواستار دخالت مسؤولان و عقلای امت برای جلوگیری از کشتار کسانی شد که آنها را مردم بی گناه می نامید. علاوه بر اینکه از سازمان های بین المللی نیز خواست تا هرچه سریع تر واکنش نشان دهند.

بیانیه حماس که در شرایط پس از پایان جنگ حلب صادر می شود بسیار با اهمیت تلقی می شود. چرا که نشان دهنده جمع بندی کامل این گروه برای ایستادن در صف مخالفان منطقه ای اسد یعنی سوریه و قطر و تبعیت کامل از تصمیمات تشکیلات جهانی اخوان المسلمین و تشکیلات سلفی اخوان سوریه است. جبهه جنگ سوریه همه طرف ها اقلیمی و منطقه ای را به دو دسته مخالف و موافق تقسیم کرد و طرف سومی در آن وجود ندارد. لذا موضع اخیر حماس دقیقا به معنای ایستادن در جبهه دشمنان اسد و همپیمانان او به شمار می رود. هر چند حماس از سال 2012 موضع خود را در مخالفت با اسد نشان داد و در نهایت مجبور به ترک سوریه و به تعبیری اخراج از این کشورشد اما سیر تحولات سوریه از آن زمان تاکنون نشان می داد می توان بر تلطیف موضع این گروه در قبال سوریه یا حتی چرخش آن امیدوار بود.

آیا حماس از دوستان قدیمی خود جدا شده است؟

اما صدور بیانیه هفته گذشته در شرایطی که اوضاع میدانی به شکل ملموسی به سود دمشق است و حامیان گروه های تروریستی و مخالفان به خصوص عربستان و قطر دچار نوعی آشفتگی و حتی خالی کردن پشت مخالفان شده اند، نشان دهنده تصمیم نهایی حماس برای ماندن در جبهه ترکیه و قطر – کشوری که مقر دفتر سیاسی حماس است - است. هرچند برخی تلاش می کنند تا نشان دهند حماس به دلیل اینکه بخشی از بدنه تشکیلات جهانی اخوان المسلمین به شمار می رود ناچار به اتخاذ چنین تصمیماتی است اما اقدامات این جنبش پس از صدور بیانیه اخیر نشان می دهد حماس از سر اجبار چنین تصمیمی را اتخاذ نکرده است.

تنها ساعاتی پس از صدور بیانیه، نیروهای امنیتی حماس در غزه اقدام به بازداشت خبرنگار یک روزنامه لبنانی وابسته به حزب الله، تعداد زیادی از فعالان رسانه ای که از پیروزی ارتش سوریه در حلب خوشنود بودند و تنی چند از رهبران حرکت صابرین کردند. علاوه بر اینکه هواداران آن با حضور در خیابان ها حمایت خود را از شهر حلب و موضع جنبش اعلام کردند. این اقدامات سخت گیرانه به هیچ عنوان نشان نمی دهد که حماس تنها از سراجبار دست به صدور چنین بیانیه و اتخاذ این موضع مهم کرده است بلکه به وضوح نشان می دهد این گروه قصد دارد به طورفعال در بحران سوریه به ایفای نقش بپردازد تا شاید از این طریق و با جلب حمایت آنکارا و دوحه به تقویت تشکیلات خود بپردازد. به خصوص آنکه حماس عملا از سال 2012 و از زمان اتخاذ موضع سیاسی خود در قبال حوادث سوریه وارد عرصه میدانی و نظامی شد.

روزنامه لبنانی السفیر که از روزنامه های نزدیک به حزب الله به شمار می رود اخیرا به فعالیت های گسترده میدانی حماس در سوریه اشاراتی داشته است. تأسیس گردان های اکناف بیت المقدس، شباب الهدی، لواء الحبیب المصطفی، ابوهارون، درع الغوطه، تأسیس اردوگاه آموزشی اکناف بیت المقدس در غوطه شرقی، تأسیس گروه های شبه نظامی ابن تیمیه، اجناد، مشروع امه در جنوب سوریه و تأسیس مرکز دینی و نظامی آموزشی در ریف ادلب و یک مرکز آموزشی مشترک با فیلق الشام و ساخت اردوگاه برای گردان اعدوا (شعار اخوان) در شمال سوریه، و انتقال تجربیات ساخت تونل های زیرزمینی به گروه های شبه نظامی و مسلح، بخشی از فعالیت های نظامی حماس علیه دولت اسد از سال 2012 تاکنون است.

واقعیت این است که رفتار و اقدامات اخیر حماس را باید به دور از دوراندیشی یک گروه با سابقه مقاومت دانست. این گروه همچنان بخشی از بدنه گروه های مقاومت ضد اسرائیلی به شمار می رود و اتخاذ این روش ها و ورود به جبهه بندی های منطقه ای و بین المللی، می تواند به فاصله گرفتن جدی آن از این بدنه کمک کند. حماس در محاسبات خود درباره متحدان قدیم و جدید، خطای راهبردی بزرگی را مرتکب شده است. شکست اخوان در مصر که بزرگ ترین حامی منطقه ای آنها بود علاوه بر فروکش کردن جایگاه قطر در معادلات منطقه ای و نیز اوضاع پیچیده ترکیه و مشکلات روزافزون این کشور به همراه پیروزی های سیاسی و میدانی متحدان قدیمی خود یعنی ایران وسوریه نتوانست این گروه را به تصحیح مسیر خود و اتخاذ تصمیمی صحیح رهنمون سازد بلکه برعکس، حتی پس از ماه ها درگیری و اختلاف عمیق میان جناح خارج و داخل حماس – جناح داخل هوادار تقویت روابط با ایران است – این جناح خارج – قطر نشینان- بود که به رهبری خالد مشعل تصمیم به اتخاذ این روش یعنی نزدیک تر کردن موضع خود به قطر و ترکیه کردند.

به نظر می رسد حماس به این موضوع اطمینان دارد که حتی با وجود اتخاذ سیاست های مغایر با ایران، تهران و لو با کاهش حمایت های خود، روابط سنتی اصولی خود را با آن قطع نخواهد کرد. آنها اعتقاد دارند که تهران برای حضور در فلسطین و تقویت جایگاه وجودی خود در این عرصه، نیاز به حماس دارد به خصوص آنکه کنترل نوار غزه نیز به طور کامل در اختیار این جنبش است.

نقد اقدامات و مواضع حماس تنها متوجه حوزه سیاست خارجی و منطقه ای آن به خصوص در موضوع سوریه است و نقد اقدامات داخلی آن جایگاه دیگری می طلبد. اما در موضوع تقابل این گروه با رژیم صهیونیستی، تاریخ این جنبش به هیچ وجه قابل کتمان نیست. با این حال ورود عمیق تر حماس به صف بازیگران منطقه ای که نشان داده اند سیاست های خود را براساس منافع لحظه ای تنظیم می کنند، جایگاه این گروه را به شدت هدف قرار داده است.

آیا حماس عملا با صدور بیانیه خود به طور رسمی جدایی نهایی خود را از دوستان دیروزش اعلام کرده است؟ مناسبات آینده این گروه با تهران و دمشق در سایه نزدیکی بیشتر به دوحه و آنکارا چگونه تعریف خواهد شد؟ پیروزی ها احتمالی سوریه در جنگ های پیش رو چه تأثیری بر مواضع و اقدامات مخالفان دمشق و به تبع آن منجر به چه واکنشی از سوی حماس خواهد شد؟ آیا دور شدن حماس از ایران و به تبع آن کاهش حمایت های مالی و سیاسی و نظامی تهران، نشان از اطمینان این گروه از دور بودن سایه یک جنگ احتمالی با رژیم صهیونیستی متحد ترکیه و قطر است؟ پاسخ ایران به این اقدام حماس چه خواهد بود؟ آیا تهران اقدامات تنبیهی شدید علیه حماس انجام خواهد ؟ آیا تعمیق بیشتر روابط با جنبش جهاد اسلامی و افزایش حمایت از این گروه پاسخ تهران به حماس خواهد بود به خصوص آنکه تنها یک روز پس از صدور بیانیه مذکور، مقامات ارشد جهاد با آیت الله خامنه ای دیدار و گفتگو کردند.

لینک کپی شد

گزارش خطا