ماهیت تمدید قانون تحریم ها و چرایی عدم امضای آن از سوی اوباما

گروه بین الملل: مصطفی مطهری*در یادداشت پیش رو که به بهانه تمدید قانون تحریم ها نوشته شده، نویسنده معتقد است امضا نکردن قانون تمدید تحریم های آمریکا بر علیه ایران موسوم آیسا(ISA) توسط باراک اوباما بیانگر نکاتی بس قابل تامل و تعمق است که پرداختن به آن از جمله مباحثی است که می توان به واکاوی زوایای این اقدام نه چندان شگفت آور رییس جمهور آمریکا کمک شایانی کند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد:

با این وجود نکته اساسی در این باره تاثیر سخنان و هشدارهای مقامات در جمهوری اسلامی مبنی بر تصویب و یا امضای قانون فعلی تمدید تحریم ها برعلیه ایران است که آن را به نام فرآیند نقض صریح برجام عنوان می کردند. در واقع این هشدارهای تلویحی در گفتار و سخنان مقامات ایران به نحوه و چگونگی عملکرد اوباما در مواجهه با این قانون چنان تاثیری شگرف و قابل تاملی داشته است که وی را برآن داشته که با توجه و اهمیت دادن به نظام شکل گرفته حقوقی در برجام و جلوگیری از هرگونه برداشت سلبی ایران از این فرآیند تمدیدی از تحریم ها ممانعت بعمل آورد.

معهذا علیرغم امتناع از امضای آن توسط اوباما، وی اجازه اجرایی کردن آن را به دستگاه های ذیربط را صادر کرد. در واقع این عمل و اقدام پارادوکسی از سوی اوباما نشان دهنده بازی های بوروکراتیک در آمریکا در روند قانون سازی و تصویب قوانین و اجرایی کردن آنها است. فرآیندی که در اولویت گذاری از اهداف و سیاستگذاری ها در تامین منافع ملی ایالات متحده آمریکا، سیر روند مناسبات قدرت ساز در این کشور را نشان می دهد. لهذا وجود این پروسه های موجود از پیچ ها و دالان های ساز وکاریِ تصمیم ساز از موضوع جایگاه و استقلال دستگاه های اجرایی و قانونی برای تصمیم گیری در آمریکا است که به تثبیت و تحکیم نظام جهانی تحت زعامت آمریکا کمک می کند. در واقع روند مذکور در آمریکا با پروژه محکوم سازی و متهم نمودن طرفین (دستگاه ها و نهادهای مربوطه) به ضرر طرف مقابل و متعهد در اجرای قوانین در عرصه جهانی می انجامد که به کرات در تاریخ این کشور در ارتباط با دیگر کشورها در عرصه جهانی تکرار و تجربه شده است.

با این حال اقدام شکل گرفته از تمدید تحریم ها علیه ایران در مجلس نمایندگان و تصویب آن با اکثریت آرا در مجلس سنا در جهت تکمیلی هشدارهای ایران هراسانه مجلس نمایندگان تا ارجاع و ارسال آن به کاخ سفید جهت امضای اوباما و امتناع وی از امضای آن را نباید اقدامی غیرمنتظره و تازه کلید خورده در این کشور قلمداد کرد. بطوریکه از همان روزهای بعد از به انجام رسیدن مذاکرات فرجام یافته برجام، تلاش جان کری وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا و شخص مذاکره کننده این کشور در مذاکرات 1+5 با جمهوری اسلامی ایران برای به تصویب رساندن برجام در کنگره با اشاره به این موضوع که برجام برای ایالات متحده آمریکا از لحاظ قانونی الزام آور نبوده و تصویب این قانون توسط کنگره می تواند اهرم های قدرت ایران برای چالش آفرینی در جهان را محدود کند توانست نمایندگان گنکره را در این باره متقاعد کند، وجود داشته است.

در واقع ایالات متحده آمریکا از همان ابتدا توانست از برجام به مثابه ابزاری برای محدودسازی و تحدید جمهوری اسلامی ایران در عرصه قدرت سازی در آینده استفاده کند. در این راستا نیز تصویب قانون تمدید تحریم ها توسط کنگره به عنوان قانونی در جهت تحریم های غیر هسته ای جنبه مکمل و تکمیلی تحدید هسته ای ایران را در برجام دارا بوده و مناسبات تضعیف سازی ایران را نیز در بر میگیرد. فلذا اگر برجام ماحصل مذاکرات و بر مبنای فشار و وادار کردن ایران از ادامه فعالیت های هسته ای بود، تمدید قانون تحریم ها نیز به مثابه راهکاری برای تضعیف جایگاه ایران در منطقه و در جهت جلوگیری از توانمند سازی نظامی و تنفس اقتصادی جمهوری اسلامی ایران قلمداد می شود.

بهره سخن اینکه تمهیدات تحریمی و تکمیلی برجام از سوی ایالات متحده آمریکا در جهت تضعیف و محدود سازی جمهوری اسلامی در منطقه و فشار به آن در عرصه اقتصادی داخل در ذیل فرآیند های دوگانه تغییر رژیم و یا فشار و منزوی سازی ایران می گنجد که به زعم مقامات آمریکایی هم جنبه ایجابی را دارا است و هم بعد سلبی را با خود به یدک می کشد. از حیث ایجابی دنبال کردن همزمان پروژه های تحریمی از سوی ایالات متحده آمریکا خواهد توانست ایران از پیگیری های تهدیدزای منطقه ای اش در تقابل با نظم جهانی دور کرده و به نظم آمریکایی نزدیک کند. از حیث سلبی نیز رویکرد ایزوله کردن و محدود سازی و تضعیف جمهوری اسلامی و هشدار به ایران برای ادامه دادن به برنامه های تقابلی با آمریکا را شامل می شود. پس با این اوصاف باید تمدید تحریم ها و تصویب آن و تبدیل آن به یک قانون در آمریکا بدون امضای اوباما را مسئله سازی های تاریخی آمریکا با خلق دشمن سازی ها برای نظام جهانی در جهت تدوام حیات و قدرت این کشور در عرصه جهانی و منطقه ای از طریق برجسته سازی جمهوری اسلامی در شرایط کنونی دانست.

 *دکتری علوم سیاسی