کردها می توانند تقویت کننده نظم درون زا باشند؟

گروه بین الملل: بدون شک نقش کردها در منطقه یکی از نقش هایی است که باید به آن توجه ویژه داشت.این مقال تلاش دارد به نقش کردها از منظر سخنان محمد جواد ظریف وزیرامورخارجه در منطقه بنگرد.

به گزارش بولتن نیوز، آقای ظریف در بخشی از سخنان خویش اظهار داشت:منطقه غرب آسیا یکی از صحنه های اصلی شکل گیری نظام آتی بین المللی است، آنچه که در غرب آسیا اتفاق خواهد افتاد تاثیر قابل توجهی بر نظم آتی بین المللی خواهد داشت.

بدون شک کردها در غرب آسیا در کشورهایی چون عراق، ترکیه، سوریه و حتی کشورمان گردهم آمده اند و در دو سال گذشته با تشدید تهدید امنیتی از سوی گروههای تروریستی و تکفیری کردها خواسته یا ناخواسته تبدیل به بازیگری مهم در این کشورها شدند.بخصوص در عراق ما دیدیم که کردها توانستند سنگر اصلی مبارزه با تروریسم شوند. فارغ از اینکه چه کسی کردها را در منطقه رهبری می کند اما کردها در منطقه بر یک عامل مهم تاکید دارند و آن این است که تکلیف خود را با گروههای تروریستی روشن کرده اند و در جبهه مخالف تروریستها قرار دارند.کردها فقط در عراق تاکنون بیش از 2000 قربانی داده اند و دراین میان بیش از 10 هزار نفر نیز مجروح شده اند. تمامی این آمارها متعلق به آمار قربانی های کردها در خطوط مقدم درگیری با تروریستها است.

نقش کردها در سوریه هم تاکنون در مقابل تروریستهای داعش نقش محوری بوده است .در این میان کردها می روند با سازماندهی خود در منطقه تبدیل به بازیگرانی مسئولیت پذیر شوند که می توانند اگر مورد حمایت قرار گیرند سنگر اصلی مبارزه با تروریستهای تکفیری باشند.

وزیر امور خارجه نخستین و مهم ترین چالش و فرصت را مربوط به ادراک ذکر کرد و گفت:در شرایط کنونی تحولات ، سریع و مبنایی است؛ در گذشته تحولات به نابودی و پیدایش کشورهای جدید می انجامید، این به آن معنا نیست که رقابت و مشکلات نقش نابود کننده ندارد. این ادراک صحیح است که می تواند از حداکثر انفعال تا حداکثر تهاجم باشد.

وی افزود: فهم غلط صدام حسین و میلوشوویچ باعث نابودی کشورشان شد و به آمریکا گرای غلط دادند و بر اساس این دو برداشت غلط، کنشگر، اقدام افراطی کرد و باعث اضمحلال دو کشور شدند.

ظریف اضافه کرد: از سوی دیگر قذافی هم با تقدیم تمام داده ها و همراهی با قدرت ها، باعث اضمحلال کشورش شد. این ناشی از فقدان ادراک صحیح از شرایط است.

رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: اما رقابت جدی دیگری هم وجود دارد و به همین دلیل از این جلسات زیاد می بینیم و آن رقابت در ادراک سازی است؛ یعنی در شرایط انتقالی به دلیل تکثر منابع قدرت، ادراک می تواند در آینده ایفای نقش کند. برای همین، شما می بینید چندین تصویر از آینده نظام بین المللی وجود دارد، این ها رقابت در القای ادارک است. صرف برگزاری این اجلاس می تواند قدرت آفرین باشد.

کردها در منطقه امروز از ادراک منطقی نسبت به تحولات برخوردار بوده و همین ادراک صحیح کردها را در دو سال گذشته تبدیل به بازیگری مهم کرد هرچند کردها در قالب کشورهای منطقه معنا پیدا می کنند اما علیرغم محدودیتهای جغرافیایی آنها تلاش نمودند بازیگرانی با دیدگاه مثبت باشند.اگرچه برخی خواسته کردها گاهی اوقات در تعارض با بازیگران منطقه ای قرار می گیرد اما زمینه ادراک صحیح میان رهبران کردی باعث شده است این اختلافات تاثیر انچنانی بر روند مبارزه بر داعش نگذارند.کما اینکه ما می بینیم علیرغم اینکه هنوز اربیل- بغداد در خصوص بسیاری از موارد اختلاف نظر دارند اما در خصوص مبارزه با داعش در موصل هماهنگ عمل می کنند.شاید عده ای بگویند کردها در نتیجه فشارهای منطقه ای و بین المللی مجبور شدند تن به همکاری با بغداد بدهند.اما این تحلیل درستی نیست.در همان زمان اعراب سنی و عشایر در عراق تحت فشار بودند که به این ادراک صحیح برسند که همکاری با بغداد و منطقه می تواند آنها را از بحران تروریسم رهایی دهد اما می بینیم که این فشارها نتوانسته است عشایر عرب سنی را به یک ادراک صحیح از بحرانها برساند و بسیار دور است که به این ادراک کردها برسند.لذا کردها با داشتن ادراک صحیح از تحولات منطقه خود تبدیل به کنشگری مثبت و قابل اعتماد برای بازیگران بین المللی و منطقه ای شده اند.

ظریف اضافه کرد: امروز قدرت و نفوذی که جمهوری اسلامی دارد و در جهان دو قطبی امکان آن وجود نداشت ، برای آن است که از ابزارهای مهم قدرت همچون استقلال طلبی استفاده کردیم.

ظریف افزود:در دنیای کنونی کنشگری از انحصار دولت ها هم خارج شده است و بازیگران غیر حکومتی وارد حوزه هایی شدند که در گذشته حوزه انحصاری دولت ها بود و آن حوزه امنیت است.

وی ادامه داد: از (بعد) مثبت آن، همچون حزب الله و از بعد منفی همچون داعش هم می توانند امنیت ایجاد کنند و هم آن را نابود کنند بدون آن که الزاما سرزمین و یا جغرافیا داشته باشند.

در کنار کنشگران مثبتی مانند حزب الله باید از کردها یاد کرد که می توانند امنیت در منطقه ایجاد کنند.کافی است بدانیم اگر داعش از کردستان عراق عبور می کرد به داخل مرزهای کشورمان می رسید یا تصور کنید اگر کردها در سوریه در مقابل داعش و جبهه النصره مقاومت نمی کردند چه اتفاقی می افتاد؟ لذا می بینیم که این کنشگری مثبت کردها باید به مانند حزب الله مورد نظر باشد تا بتواند این فرصت همواره فرصت برای از بین بردن تهدیدها باقی بماند.

رئیس دیپلماسی کشور در ادامه با تشریح وضعیت غرب آسیا گفت: در این منطقه واضح است که فقدان نظم قابل اتکا داریم و متاسفانه فقدان فکر بومی داریم. ما بیشتر مترجم هستیم، این فقدان فکر به شدت در غرب آسیا به چشم می خورد. البته بازی دیگری هم هست و آن تحمیل نظم از بیرون منطقه است.

ظریف یادآور شد: بیشترین حرکت های آمریکا متمرکز در غرب آسیا بوده است چرا که باور دارند تاثیر غرب آسیا بر نظم منطقه بیش از سایر مناطق است.همین بازی که دیدید، در نهایت بی شخصیتی ، خانمی را به منطقه می آورند و می گوید ما برای شما نظم امنیتی ایجاد می کنیم.این ها کی توانسته اند نظم ایجاد کنند.

کردها در سوریه و عراق در دو سال گذشته عامل مهمی برای نظم و مقابله با تحرکات ضد امنیتی بودند اما منطقه نیاز به این دارد که به این نظم حاصل از نقش کردها اعتماد کرده و اتکاء کند. ادراک صحیح میان کردها و بازیگران منطقه ای مانند ایران و عراق و سوریه می تواند با کنشگری مثبت بازیگرانی چون کردها می تواند میان کردها به عنوان یک بازیگر فروملی و کشورهای منطقه ای به مثابه بازیگران فراملی یک تفاهم پایدار برای نقش دایمی کردها ایجاد کند. از این رو دغدغه کنونی در خصوص کردها باید منجر به پایداری نقش کردها در منطقه شود که آن هم می تواند با توجه به ادراک صحیح میان کردها از طریق گفتگو عملیاتی شود.

در همین راستا مذاکرات بغداد و کردها  برای حفظ امنیت مرزهای عراق بعد از از بین بردن داعش در این کشور باید با دیده اهمیت نگریسته شود.به نظر می رسد زمان آن فرارسیده است که کردها را ازبازیگرانی قابل اتکا برای برقراری امنیت در دو سال گذشته به سوی بازیگرانی باثبات در استقرار امنیت سوق دهد.

هیچ کدام از رهبران کردی تابحال اولویت خود را جدایی از دول مرکزی خود ندانسته اند که این راه را برای همگرایی بیشتر با کردها در سوریه و عراق فراهم کرده است.اگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در تلاش هستند با بهره گیری از اهرم خارجی و خرید سلاح برای خود امنیت ایجاد کنند کشورهایی چون سوریه، ترکیه، عراق و ایران با بهره گیری از بازیگران داخلی می توانند زمینه های نظم درون زا را در کشورهای خویش تقویت کرده و همزمان امنیت سایر کشورها را حفظ بکنند.در این میان کردها نقش محوری دارند و خواهند داشت و بدون شک حضور انها را هم در اجلاس امنیتی تهران باید در این چهارچوب ارزیابی کرد.