تمريناتي براي رفع حواس پرتی کودکان

به گزارش بولتن نیوز، آيا متوجه شده ايد که فرزندتان نمي تواند مدت طولاني روي تکاليف درسي اش متمرکز بماند؟ 

آيا دايم لوازمش را گم مي کند يا جا مي گذارد و شما نگرانيد که اين نقص توجهش ناشي از بيش فعالي او باشد؟ 

روان شناسان و روان پزشکان براي تشخيص بيش فعالي، ضوابط و چارچوب خاصي دارند و تنها زماني اين تشخيص را مطرح مي کنند که کودک تمام معيارهاي مورد نياز براي تشخيص اين بيماري را داشته باشد و يکي از مهم ترين معيارها براي تشخيص بيش فعالي، اين است که فرد در اثر بيماري دچار اختلال در روابط اجتماعي، شغلي، تحصيلي و زندگي روزمره اش شود.

کودکانی که دچار اختلال در تمرکز و بیش فعال هستند، برخی عملکردهای مغزشان دچار اختلال است. برای مثال حافظه آنها قوی نیست و خیلی زود حواسشان پرت می‌شود. قادر به کنترل برخی رفتارهای خود نیستند و سرعت پردازش مفاهیم در مغز آنها پایین است. اگر فرزند شما دچار اختلال در تمرکز است، احتمالا این ویژگی‌ها به نظرتان آشنا می‌آید. این گونه کودکان، در انجام تکالیف گوناگون، از جمله تکالیف مدرسه، با مشکل مواجه می‌شوند. آنها قادر به انجام کارهایی که از آنها خواسته می‌شود به طور کامل و دقیق، نیستند. حتی اموری از قبیل تمیز کردن اتاقشان نیز برایشان مشکل است، البته این به معنای بی حالی و کسلی آنها نیست. اتفاقا برعکس، این گونه کودکان از انرژی فوق العاده‌ای برخوردارند. 

یکی از دلایل عدم تمرکز آنها نیز همین انرژی خیلی زیاد است. تمرین‌های شناختی می‌توانند تغییرات دلخواه را در مغز و عملکرد آن ایجاد کنند. این نکته بدین معنا است که شما می‌توانید با تمرین و تلاش، علائم این مشکل را در فرزندتان کاهش دهید و به نزدیک شدن مغز او به حالت عادی کمک کنید. 

اما اگر شما فرزندي داريد که در اين حيطه ها دچار اختلال بارزي نيست و فقط گاهي فراموشکار و سر به هواست، احتمالا مشکلش صرفا حواس پرتي است، نه بيش فعالي.

تمرينات و راهکارهایی برای افزایش تمرکز در کودکان

آرامش و تصورات مثبت ترکیب تکنیک‌های ساده آرامش بخش، مانند کشیدن نفس عمیق، و تصور امور مثبت به ذهن کمک می‌کند توانایی‌اش برای یادگیری افزایش یابد. ذهن ما از قابلیت‌های گوناگون و باور نکردنی برخوردار است. برای مثال تحقیقات نشان می‌دهند اگر شخصی در ذهن خود انجام تمرینات ورزشی را تصور کند، هنگام انجام آن تمرینات در عالم واقع، عملکرد بهتری خواهد داشت. به همین دلیل است که کودکان بیش فعال می‌توانند «تصور کنند» که در کلاس به صحبت‌های معلم توجه می‌کنند یا در حال انجام تکالیف خود هستند و در نتیجه این تصور، عملکرد واقعی آنها نیز در زندگی بهبود می‌یابد. شما نیز می‌توانید در این کار به فرزندتان کمک کنید. حتی خود نیز می‌توانید از این راه استفاده کنید و شاهد نتایج باور نکردنی آن باشید.

حالا اين سوال مطرح مي شود که براي کاهش ميزان حواس پرتي و افزايش تمرکز کودک چه بايد کرد؟

راهکارهایی برای افزایش تمرکز در کودکان مطلب حاضر به اين پرسش شما پاسخ مي دهد.

1- اولين نکته اي که بايد به آن توجه کنيد اين است که هرگز به کودک اين برچسب را نزنيد که «تو عمدا توجه نمي کني» يا «عمدا حرف هاي ما را ناديده مي گيريم. درجه هاي از حواس پرتي مربوط به کارکرد مغز کودکان است. آگاهي کودکان از محيط اطراف به مراتب کمتر از بزرگسالان است.

به عنوان مثال وقتي کودکي هنگام عبور از خيابان، زيپ لباسش را مي بندند، ممکن است ديگر قادر به تشخيص رفت و آمد خودروها نباشد، در حالي که اين کار براي فرد بزرگسال مشکلي نيست. يک بزرگسال به تدريج ياد مي گيرد که محرک هاي بي اهميت را ناديده بگيرد و تمرکزش را روي يک موضوع حفظ کند اما اين کار براي يک کودک ممکن است بسيار مشکل باشد.

2- حواستان باشد که تذکر لحظه به لحظه، جريمه بابت انجام ندادن يک تکليف يا اشتباه انجام دادن آن به علت حواس پرتي و محروم کردن او از علايقش، در اين موارد نه تنها چاره ساز نيست، بلکه مشکل او را چندبرابر مي کند، تا جايي که از تحصيل و مدرسه بيزار مي شود.

3- اگر کودک زياد جنب و جوش مي کند و انرژي زيادي دارد، اول به او فرصت بازي بدهيد تا آرام شود و مقداري از انرژي اش با بالا و پايين پريدن و قايم باشک بسوزد، بعد از او بخواهيد کارش را انجام بدهد و پيش از پايان يافتن مقداري از تکاليف که مشخص کرده ايد از جايش بلند نشود.

4- با مکعب هاي رنگي شکل هاي ساده اي به عنوان الگو بسازيد و از فرزندتان بخواهيد پس از مشاهده مانند الگوي شما بسازد. پس از چند بار موفقيت، در مراحل بعدي، پس از ساختن الگوي مورد نظر، از کودک بخواهيد بادقت آن را مشاهده کند، سپس روي آن را بپوشانيد و از کودک بخواهيد مانند شما آن را بسازد. در مراحل بعدي از الگوهاي پيچيده تر استفاده کنيد.

5- در تست هوش وکسلر بخشي وجود دارد که در آن کارت هايي به کودک نشان داده مي شود. در اين کارت ها قسمتي از شکل ناقص است و کودک بايد در زماني محدود آن نقص را شناسايي کند. شما هم مي توانيد از اين کار براي افزايش دقت فرزندتان استفاده کنيد. يعني از کارت هايي که تصويرشان ناقص است، استفاده کنيد.

6- سعي کنيد در مواردي که مي خواهيد کودک تمرکز بيشتري داشته باشد (مثل کلاس درس يا اتاقي که تکاليفش را انجام مي دهد)، محيط را به گونه اي طراحي کنيد که داراي کمترين عامل تحريک کننده براي کودک باشد.

7- به کودک برچسب نزنيد. منظور از برچسب زدن اين است که به خاطر يک رفتار خاص، يک خصلت را به کودک نسبت دهيد. وقتي به او برچسب «حواس پرت» يا «دست و پا چلفتي» مي زنيد او از آن پس خودش را با آن مشخصه مي شناسد و در بسياري از موارد تصوير ذهني اي که شما، از او براي خودش مي سازيد تا آخر عمر روي رفتار و شخصيتش اثر مي گذارد و اين برچسب ها بعد از مدتي باعث مي شوند هم اطرافيان کودک و هم خودش به اين باور برسند که با کودکي روبرو هستند که داراي اين خصلت خاص و تغييرناپذير است. بسياري از ما قرباني برچسب هاي کودکي مان شده ايم. اين اشتباه را در مورد کودکان خود تکرار نکنيم.

8- چند شي نامرتبط مثل اسباب بازي هاي مختلف يا مانند آن را جلوي فرزندتان بچينيد و به او فرصت دهيد آنها را بادقت مشاهده کند. سپس اشياء را برداريد و از او بخواهيد آنها را نام ببرد. با توجه به ظرفيت حافظه ممکن است کودک ابتدا نام تعداد کمي از وسايل را به ياد آورد اما به تدريج با پيشرفت و تثبيت در هر مرحله مي توان بر تعداد وسايل يا اشياء افزود. اين تمرينات را با استفاده از تصاوير نيز مي توان انجام داد.

9- با نشان دادن تصاوير ساده از مناظري که کودک به آنها علاقه دارد مثل مزرعه و باغ وحش به مدت چند ثانيه، از کودک بخواهيد به سوالات شما درباره آن تصاوير پاسخ دهد. در مراحل بعدي وقتي که کودک به اندازه کافي در اين کار ماهر شد، مي توانيد از تصاوير پيچيده تر استفاده کنيد.

10- به خاطر آوردن وسايل داخل يک فروشگاه يا ويترين مغازه پس از چنددقيقه مشاهده و پرسش درباره رنگ و شکل لباس افراد در يک مهماني نيز مي تواند باعث تقويت دقت و حافظه کودک شود.

 

11- بازی با سکه‌ها

این بازی را هم والدین دوست دارند هم کودکان. علت علاقه والدین این است که این بازی باعث بهبود حافظه کودک شده و توجه و تمرکز او را افزایش می‌دهد. کودکان نیز از ریتم تند بازی و سرگرم کننده بودن آن لذت می‌برند. برای شروع شما به چند سکه، یک جعبه کفش یا در آن (برای پوشاندن سکه‌ها) و یک ساعت یا تایمر نیاز دارید. ابتدا 5 عدد از سکه‌ها را انتخاب کنید (مثلا 3 عدد 50 تومانی و 2 عدد 25 تومانی).

بهتر است اندازه و رنگ سکه‌ها با هم متفاوت باشند. سپس آنها را به ترتیب دلخواه خود بر روی زمین بچینید. حال از فرزندتان بخواهید خوب به سکه‌ها نگاه کند و ترتیب آنها را به خاطر بسپارد. سپس با استفاده از جعبه کفش، روی سکه‌ها را بپوشانید و از فرزندتان بخواهید با استفاده از سکه‌های باقی مانده، آنچه را دیده است دوباره برای شما درست کند. این کار فرزندتان را زمان بگیرید. هر چه سرعت او در چیدن دوباره سکه‌ها بیشتر باشد، امتیاز او بیشتر خواهد بود. پس از اتمام کار او، جعبه کفش را از روی سکه‌های قبلی بردارید و با ترتیب سکه‌هایی که فرزندتان چیده است مقایسه کنید.

اگر ترتیب آنها غلط بود از او بخواهید دوباره سکه‌ها را بچیند. او باید آنقدر این کار را تکرار کند تا به نتیجه درست برسد. شما می‌توانید با تغییر چیدمان سکه‌ها به سلیقه خود، بازی را دشوارتر یا ساده‌تر کنید. همچنین می‌توانید از انواع گوناگون سکه استفاده کنید. در نظر گرفتن یک جایزه نیز در افزایش انگیزه فرزندتان موثر خواهد بود. با تکرار این بازی، به مرور متوجه افزایش تمرکز و حافظه فرزندتان خواهید شد.

12- جدول‌ها و پازل‌های تصویری

شاید به نظر ساده بیایند، اما جدول‌ها و پازل‌های تصویری یکی از بهترین ابزارهای افزایش تمرکز کودکان بیش فعال هستند. جدول، ترتیب حروف و چینش صحیح آنها را به کودک آموزش می‌دهد در حالی‌که پازل‌های تصویری، که برای پیدا کردن هر تکه مناسب باید توجه و تمرکز زیادی به خرج داد، تمرکز و توجه کودک را افزایش می‌دهند.

 

13- یگانگی ذهن و بدن

یک مثال ساده از این تکنیک این است که از فرزندتان بخواهید بر روی صندلی بنشیند و تکان نخورد. سپس خودتان مدت زمانی را که فرزندتان می‌تواند بدون تکان خوردن بر روی صندلی بنشیند اندازه‌گیری کنید. نشستن بی حرکت کودک بر روی صندلی یک عمل فیزیکی است که به بدن او مربوط می‌شود. اما این سکون می‌تواند به مرور در ذهن و فعالیت‌های ذهنی او نیز تاثیر گذار باشد. با انجام این کار، ارتباطات عصبی مغز و بدن تقویت می‌شوند و خود کنترلی کودک افزایش می‌یابد. برای مشاهده نتایج این تکنیک، فرزندتان باید این تکنیک را چندین بار تکرار کند. مطلوب این است که هر بار مدت زمانی که فرزندتان بر روی صندلی می‌نشیند افزایش یابد.

 

14- بازی‌های فکری

بازی‌های فکری به افزایش دقت و توجه کودک کمک زیادی می‌کنند. این بازی‌ها معمولا بسیار جذاب و مفرح هستند. به همین دلیل کودک برای بازی از خود اشتیاق زیادی نشان می‌دهد. در عین حال بدون اینکه خود متوجه باشد در حال تقویت حافظه خود است. بازی‌های فکری منجر به تقویت چرخه‌های تفکر در ذهن می‌شوند. در نتیجه به مرور عملکرد ذهن بهبود می‌یابد.

 

 انواع گوناگون این بازی‌ها در بازار موجود هستند. فقط هنگام انتخاب آنها باید به سن فرزندتان توجه داشته باشید. بازی‌هایی که برای کودک خیلی سخت باشند، نه تنها تاثیر مثبتی بر او ندارند، بلکه منجر به دل‌زدگی و نا امیدی او نیز می‌شوند. توجه داشته باشید که فرزند شما نمی‌تواند تمام این تمرینات را به تنهایی انجام دهد. برای اینکه فرزندتان از این تمرینات بیشترین بهره را ببرد، لازم است خود شما به عنوان یک راهنما همواره در کنار او حضور داشته باشید و در صورت لزوم به او کمک کنید.

 

این تمرینات نه تنها به تقویت قوای ذهنی فرزند شما کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود روابط او با شما نیز می‌شود. انجام این تمرینات به بهبود شرایط فرزند شما کمک بسیاری می‌کند، اما این بدین‌معنا نیست که فرزند شما از مراجعه به یک متخصص بی‌نیاز است. لازم است چنین کودکانی همواره تحت نظر یک متخصص کودکان و یک روانشناس باشند. ممکن است برای کنترل وضعیت کودک داروهایی توسط متخصصان تجویز شود که مصرف آنها برای کودک ضروری باشد.