تصویبِ ثبت ۸۳ شیء تاریخیِ «شهر سوخته»

به گزارش بولتن نیوز، به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی، فرهاد نظری - مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی - با اعلام «تصویب ثبت ۸۳ شیء تاریخی شهر سوخته در کمیته ثبت آثار ملی منقول» گفت: ثبت ۸۳ اثر متعلق به «شهر سوخته» که در موزه ملی ایران و موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران در زاهدان موجود بود، از سوی اعضای کمیته ثبت آثار ملی منقول به تصویب رسید. از این تعداد ۲۳ اثر از موزه ملی و ۶۰ اثر از موزه منطقه‌ای زاهدان انتخاب شده است.

او ادامه داد: این آثار حاصل کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این محوطه تاریخی از سوی باستان‌شناسان ایتالیایی به سرپرستی موریتزیو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ و دکتر سید منصور سیدسجادی سرپرست هیات ایرانی از سال ۱۳۷۶ تاکنون است.

«نظری» ثبت این آثار موزه‌ای در فهرست آثار ملی را در راستای اجرای قانون حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی، نظام نامه اجرایی مصوب ۱۳۱۱ هیات وزرا، بند (ج) از ماده واحده  قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی مصوب ۱۳۶۴ مجلس شورا و بند ششم از ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی، ماده ۲۲ آیین‌نامه حفاظت از میراث فرهنگی کشور مصوب شورای امنیت کشور، فصل دوم آیین نامه  مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی تاریخی منقول مجاز مصوب ۱۳۸۴ هیات وزیران، برشمرد.

بنابر این گزارش، شهر سوخته با مساحت بیش از ۱۵۰ هکتار از بزرگترین شهرهای قدیم و اولیه فلات بزرگ ایران با حدود ۵۲۰۰ سال قدمت است که پس از ۱۲۰۰-۱۴۰۰ سال به سبب جابه‌جایی بستر رودخانه، دلتای هیرمند و همچنین تغییرات آب و هوایی متروک شد و از بین رفت.

سید منصور سید سجادی - سرپرست کاوش‌های شهر سوخته پس از انقلاب اسلامی - اهمیت «شهر سوخته» در دنیای باستان و حتی امروزی را در تعدد اشیا، زیبایی آن‌ها و مسائلی این چنینی دانست و گفت: در نقاط دیگر ایران، اشیا و آثار معماری بس زیباتر از شهر سوخته وجود ندارد؛ همچنین اهمیت «شهر سوخته» در نوع جامعه، روابط بین‌المللی آن دوران و نقش آن در گسترش فن‌آوری و هنرهای زمان خود است.

به گفته او، بر اساس داده‌های به دست آمده از کاوش‌ها، مردم «شهر سوخته» از قومیت‌های گوناگونی تشکیل شده بودند که با صلح و صفا با یکدیگر و با سرزمین‌های همسایه خود می‌زیسته‌اند. در این شهر بزرگ که در اوج شکوفایی خود دارای جمعیتی حدود ۹۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ نفر بوده کوچکترین نشانه‌ای از جنگ و جدال و قتال دیده نشده است.

سیدسجادی می‌گوید: «شهر سوخته» یک کانون علمی به معنای کامل بوده است؛ به گونه‌ای که در پنج هزار سال پیش کسانی در آنجا زندگی می‌کردند که دست به جراحی جمجمه برای معالجه بیماری می‌زدند، برای محاسبات خود از خط‌کش‌های چوبی با مقیاس یک میلی‌متر استفاده می‌کردند. همچنین آن‌ها دارای سیستم لوله‌کشی آب یا فاضلاب و مخترعین بازی‌های فکری بر اساس منطق و ریاضیات بوده‌اند و با انعکاس تصویری بسیار ساده روی ظروف سفالی و غیرسفالی مبدعان نخستین شکل‌های پویا نمایی (انیمیشن) هم بوده‌اند؛ این چنین است که نمی‌توان آن‌ها را دست کم گرفت.

او یکی دیگر از امتیازات «شهر سوخته» را، واقع شدن آن در سر چهارراه تمدنی زمان خود دانست و افزود: اطلاعات باستان‌شناسی نشان داده که مردم شهر مخلوطی از جوامع گوناگون فلات ایران و خارج فلات بوده است. نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی نشان داده که این جامعه ترکیبی از مردم محلی، شمالی (آسیای مرکزی)، شرقی (بلوچستان پاکستان و مردم دره سند)، غربی (ایلامیان و بین‌النهرینیان) و جنوبی (مردم سواحل دریای مکران و سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس) بوده‌اند.

«شهر سوخته» در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه‌ی جاده‌ی زابل - زاهدان در شرق ایران و در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این شهر در سی‌وهشتمین اجلاس یونسکو در اول تیرماه ۱۳۹۳ به عنوان هفدهمین اثر کشورمان در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.ش