تشریح جایگاه ایران در معادلات انرژی از سوی رئیس مطالعات بین المللی وزارت نفت

به گزارش بولتن نیوز ، وی در این گفت و گو که در حاشیه بیست و سومین کنگره جهانی انرژی در استانبول صورت گرفت، گفت: واقعیت این است که مجموع ذخایر نفت و گاز ایران بنابر آمارهای جهانی، رتبه اول را در جهان دارد.
«گاز منبع خیلی غنی در ایران است و براساس مطالعاتی که در زمینه چشم انداز وضعیت انرژی در ایران انجام شده، ایران در پنج سال آینده گاز مازاد بر نیاز خواهد داشت. در برخی سناریوهای خوشبینانه توام با صرفه جویی انرژی تا 250 بی سی ام گاز می توانیم تولید داشته باشیم. عرضه این گاز به بازارهای منطقه ای اهمیت دارد و ترکیه به عنوان مصرف کننده مهم در منطقه می تواند مهمترین مقصد صادراتی ما در این منطقه باشد. بین دو کشور قراردادی نیز در زمینه تجارت گاز منعقد است که اجرا می شود. حال چه در فرم های انتقال گاز و یا در فرم های تبدیل گاز به برق که هر دو مورد نیاز ترکیه است، موضوع تجارت انرژی مطرح می باشد و شرکت های ترکیه ای برای سرمایه گذاری در زمینه برق در ایران اعلام آمادگی کرده اند.»


او با اشاره به اینکه اقتصاد ترکیه، اقتصاد رو به توسعه ای است و با توجه به نبود منابع انرژی در این کشور، ترک ها نیاز مستمری به تامین انرژی از خارج دارند، افزود: در کنار این بحث، انتقال انرژی نیز از این کشور به اروپا مطرح است. لذا ترکیه به عنوان کشور همسایه ایران و دارای روابط دیرینه با ایران می تواند گذرگاهی برای انتقال انرژی ایران باشد و با توجه یه اهمیت اروپا باید توجه ویژه ای به این موضوع شود ولی لازم است که بررسی های لازم در خصوص هزینه های ترانزیت گاز و راههای ترانزیت گاز از ترکیه صورت گیرد.
او در همین حال گفت: بر این باورم که ایران و ترکیه در زمینه انرژی می توانند همکاری و هم افزایی بیشتری داشته باشند.
ایران منش با تاکید بر اهمیت حضور فعال در نشست های بین المللی برای گفت و گو و احیای توانایی ها و ظرفیت های اقتصادی کشورمان، بیست و سومین کنگره جهانی انرژی در استانبول را از این منظر دارای اهمیت و فرصت زیاد ارزیابی کرد.

*** امکان صادرات گاز ایران به ترکیه
خبرنگار ایرنا با اشاره به امضای قرارداد احداث خط لوله جدید با نام جریان ترک بین ترکیه و روسیه، پرسید، در دوران پسا برجام، اروپایی ها برای استفاده از گاز ایران ابراز تمایل زیادی نشان می دهند. آیا واقعا اروپا مایل است با توجه شرایط دوره ای حاکم بر روابط خود با روسیه و ترکیه، اقدام عملی در این راستا و با مشارکت ترکیه به عنوان گذرگاهی برای انتقال گاز به اروپا داشته باشد؟
رئیس مطالعات بین المللی وزارت نفت گفت: بالاخره اینکه اروپا می خواهد در منابع تامین گاز خود تنوع داشته باشد و به گاز روسیه وابسته نشود، عنصر مهمی است، ولی از سوی دیگر روسیه هم مایل نیست در تامین گاز اروپا رقیب داشته باشد. روسیه تمایل دارد که تامین کننده اصلی اروپا بماند. برعکس اروپا علاوه بر تلاش برای یافتن راه های تازه ای تامین انرژی از طریق خط لوله ها، برای ال ان جی اهمیت زیادی قائل است و برای دریافت ال ان جی ترمینال های دریافت خود را افزایش می دهد. البته رقابت تنگاتنگی در بازار ال ان جی وجود دارد. در این میان ترکیه به عنوان یک مصرف کننده مهم، می خواهد به خوبی از موقعیت جغرافیایی سیاسی خود برای انتقال انرژی استفاده کند. لذا ایران با توجه به ظرفیت های گازی خود می تواند از این فرصت به نحو احسن استفاده کند.
خبرنگار ایرنا پرسید، برگ برنده ایران در این زمینه صرفا داشتن منابع عظیم گازی است و یا برگ های دیگر را نیز در دست دارد؟ چون در گذشته نیز که هنوز موضوع تحریم ها مطرح نبود، مساله ترانزیت گاز به علت به نتیجه نرسیدن برخی مذاکرات مربوط به هزینه ترانزیت گاز و یا تامین مالی پروژه، در قفسه های بایگانی قرار گرفت و یا اینکه ترکیه مدل های دیگری را مطرح کرد، مانند تحویل گاز در مرز و عرضه آن به بازارهای جهانی با ابتکار عمل انحصاری خود. در مقابل ایران موضوع صادرات گاز مایع به عنوان گزینه ای برای افزایش صادرات مطرح کرد. کدام گزینه ها می تواند برای ایران و یا برای هر دو کشور عملی و سود آور باشد؟
وی گفت: بازار ال ان جی به نظر می رسد که بازار اشباعی است و ورود به این بازار برای ما مشکلات عدیده ای را می تواند داشته باشد و چندان در خصوص به نتیجه رسیدن طرحهای ال ان چی در کوتاه مدت خوش بین نیستم. با توجه به اینکه احداث پلنت های ال ان جی زمان می برد و بحث های فناوری که دارد، بعید می رسد که ما بتوانیم با ورود به این بازار نقش آفرینی جدی داشته باشیم. بنابر این باید روی خط لوله ها باید حساب کرد. خط لوله ها می تواند دوام بالاتری داشته باشد و بسیاری از کارشناس ها نیز بر این باورند که این روش اقتصادی تر می باشد.
ایران منش با اشاره به اینکه سیاست انرژی ایران، وابستگی متقابل است، گفت: اقتصاد ما وقتی کار خواهد کرد که با کشورهای دیگر به ویژه همسایگان مبادله داشته باشیم. اما حوزه خلیج فارس به رغم اینکه بازار خوبی برای گاز ایران محسوب می شود، مشکلاتی را دارد. ما به علت برخی مسائل سیاسی و بین المللی نتوانستیم در این راه پیشرفت داشته باشیم.
وی در پاسخ به اینکه کدام کشورها مطرح است، گفت: امارات متحده عربی نیاز زیاد به گاز دارد. امارات به علت پیک مصرف، یعنی وقتی ما مصرف گاز کمتری داریم، آنها برای استفاده در دستگاه های سرمایشی و تهویه خود نیاز زیاد به گاز پیدا می کنند. همچنین کویت نیز گاز زیادی لازم دارد و برای تامین آن در حال ساخت ترمینال ال ان جی است و عمان هم برای تبدیل گاز به مایع و صادرات آن، می خواهد گاز وارد کند. لذا بازارهای حاشیه خلیج فارس بازارهای خوبی است ولی شرایط سیاسی فعلا مهیا نیست. بازارهای شرق یعنی پاکستان و هند نیز مطرح هستند. هند بازار مصرف خوبی است ولی به نظر می رسد که بازارهای هندوچین بازارهای در دسترس ایران خواهد بود. اما بازار اروپا باید روی آن کار شود. البته عملی است. با توجه به تمایل اروپا برای حضور در بازار ایران و تجارت کالا با کشورمان این موضوع می تواند زمینه سازی برای عرضه گاز به اروپا در مذاکرات تجاری باشد. صادرات گاز به اروپا موضوعی نیست که به راحتی به توان از گردونه خارج کرد.

*** اهداف ترکیه در تبدیل شدن به هاب منطقه
رئیس مطالعات بین المللی وزارت نفت در پاسخ به اینکه تلاش های ترکیه را برای تبدیل شدن به پایانه انرژی و منطقه چگونه ارزیابی می کنید، گفت: ترکیه اصولا به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خاص خود، چنین ایده ای را داشته و خواهد داشت. روشن است که یکی از شاهراه های انتقال انرژی به اروپا می تواند ترکیه باشد. اینکه چه فرمولی را باید تعریف کرد که فرمول برنده باشد، در قیمت گذاری و شرایط ترانزیت، نیازمند نشست و برخاست و مذاکره است. اما به هر حال ایران منابع غنی انرژی دارد و ترکیه ندارد. ترکیه سود خود را در ترانزیت می بیند. اینجاست که باید با تعریف مبادلات تجاری مناسب دو طرف بتواند از این فرصت و ظرفیت های خود به نحو احسن استفاده کنند.
او در مورد تلاش های ترکیه برای استخراج گاز در شمال عراق و انتقال آن به ترکیه نیز گفت: گاز شمال عراق زیاد نیست. منهای مسائل و مشکلات سیاسی بین دولت مرکزی و اقلیم کردستان. گاز شمال عراق در حدی نیست که بتواند گزینه مناسبی برای تامین انرژی پایدار ترکیه و اروپا باشد.

*** خط لوله ترنس کسپین منطقی نیست
ایران منش در ادامه در خصوص طرح های انرژی مطرح در آسیای مرکزی و قفقاز و تلاش های ترکیه برای انتقال آن به کشورش و اروپا گفت: طرح انتقال گاز ترکمنستان از طریق دریای خزر به جمهوری آذربایجان و سپس از طریق گرجستان به ترکیه منطقی و اقتصادی نیست و ترکمنستان هم اکنون تعهدات زیادی را دارد و بعید به نظر می رسد به عنوان منبع پایدار برای انتقال گاز از طریق دریای خزر بتواند مطرح باشد و بهتر است به جای سرمایه گذاری های نجومی زیر دریای خزر از مسیر ایران به شکل سواپ انرژی در جنوب ایران و یا مرز ترکیه فکر شود.
خبرنگار ایرنا پرسید، اما در گذشته ما شاهد احداث پروژه های دیگری بودیم همانند خط لوله نفتی باکو – تفلیس – جیهان ( خط لوله انتقال نفت جمهوری آذربایجان از طریق ترکیه به بازارهای جهانی) که گفته می شد مقرون به صرفه نیست ولی با اصرار ترکیه و حمایت های آمریکا عملی شد، آیا در احداث خط لوله ها همواره دغدغه های اقتصادی کلید کار است؟
وی گفت: با توجه به محدود بودن منابع گازی منطقه، اجرا شدن این طرح با توجه به هزینه های اجرایی بعید به نظر می رسد. هر چند که جنبه های سیاسی در آن مطرح است و گرنه از نظر اقتصادی و عملی بودن و پایدار بودن منابع طرح قابل اجرایی نیست. لذا ایران می تواند به عنوان یکی از منابع جدی گاز به اروپا در کنار روسیه مطرح باشد و این گونه طرحها از نظر اقتصادی زیر سئوال است.

*** بازگشت سریع ایران به بازار نفت
خبرنگار ایرنا با یادآوری ادعاهایی که در برخی محافل از جمله ترکیه مطرح است مبنی بر این که ایران به رغم داشتن منابع گاز عظیم، تا به حال فقط برای ترکیه صادرات داشته است، چشم انداز تجارت گاز ایران را چگونه ارزیابی می کنید.
وی در پاسخ گفت: این ادعا در مورد نفت هم مطرح بود ولی بعداز تحریم ها دیده شد که ایران به سرعت به بازار نفت باز گشت. می گفتند که نمی تواند سهم خود را افزایش دهد ولی عملا افزایش داد. پتانسیل فنی و تکنولوژی ایران در توسعه میادین گازی برای همه روشن است و مشکل فنی خاصی وجود ندارد. لذا این بحث منطقی نیست. ایران تامین کننده مطمئنی برای گاز است. ایران عنوان یکی از بازیگران اصلی بازار گاز را دارد و خواهد داشت و قابل حذف نیست.

*** نشست غیر رسمی وزرای نفت اوپک در استانبول و بازیافت سهم ایران در بازار جهانی نفت
با توجه به ادعاهایی که در محافل کنگره در خصوص برنامه برگزاری نشست غیر رسمی اوپک در استانبول و ادعای سیاسی بودن شرکت نکردن وزیران نفتی ایران و عراق در کنگره جهانی انرژی به رغم اهمیتی که می توانست برای این دو کشور باشد، نظر ایران منش را در این زمینه جویا شد.
ایران منش گفت: با توجه به اینکه نشست وزیران اوپک به تازگی در الجزایر برگزار شده بود، منطقی نبود که به فاصله کوتاهی دوباره با همین دستور کار نشستی باشد. در این نشست توافقات خوبی برای کاهش تولید انجام شد. حال قبل از روشن شدن تاثیرات این نشست بر بازارها، دوباره برگزاری نشستی در این زمینه نمی توانست نتیجه بخش باشد. یعنی حرف جدیدی نمی توانست داشته باشد. این که مدتها در مورد سقوط قیمت نفت تصمیم نگیریم بعد به فاصله یک ماه وزرای اوپک نشست دیگری برگزار کنند منطقی نیست.
خبرنگار ایرنا در ادامه با اشاره به این که برخی از کارشناسان شرکت کننده در کنگره به ایرنا گفتند که حرف ایران در خصوص کاهش سقف تولید منطقی به نظر می رسد. یعنی اینکه ایران باید سهم خود در اوپک را به پیش از دوران تحریم برساند و در شرایط قبل از تحریم بتواند در خصوص کاهش سقف تولید با سایر شرکای اوپک صحبت کند. نظر رئیس مطالعات بین الملل وزارت نفت کشورمان را در این موارد جویا شد.
ایران منش گفت: قطعا همین است. اگر اشتباه نکنم سهم ایران قبل از تحریم بیش از 13 درصد از تولید اوپک بود لذا بازگشت ایران به جایگاه قبل قابل توجه است و منطقا اعضا نباید مخالفت جدی با این موضوع داشته باشند. چون ایران در شرایط خاصی نتوانسته بود تولید داشته باشد. چنانچه در مورد عراق نیز به همین نحو عمل شده است. مضاف بر این در موضوع افت قیمت ها، قطعا ایران عامل اصلی نبوده است و دلیلی ندارد که تصمیمات اشتباه دیگران در گذشته گریبانگیر ایران شود. امیدواریم با توجه به تدابیری که اوپک اتخاذ کرده بتوانیم وضعیت مناسب تری را در بازار نفت داشته باشیم.

*** طرح اقتصاد مقاومتی در کنگره جهانی انرژی
رئیس مرکز مطالعات بین المللی وزارت نفت در پایان این گفت و گو در مورد موضوعی که در کنگره جهانی انرژی مطرح کرد، گفت: یک موضوع علمی را در کنگره مطرح کرده ایم تحت عنوان اقتصاد مقاومتی. بحث این است که حوزه انرژی به طور کلی باید یک مقدار مقاومت پذیری اش نسبت به تغییرات زیاد باشد. بحث تئوریک و پایه ای داریم . می خواهیم بحث کنیم که چگونه می شود عرضه و تقاضای انرژی را با تغییرات کم داشته باشیم. اعتقاد داریم که عرضه کنندگان و مصرف کنندگان نقش کلیدی را در تلاطم های بازار ندارند. بلکه بازیگران میانی و بورس بازان هستند که منافع آنها در پائین و بالا شدن قیمت ها است. اینکه چگونه می توانیم شرایطی در بازار ایجاد کنیم که هم شرایط مالی و فیزیکی بتواند ثبات ایجاد کند، موضوعی است که از مفهوم اقتصاد مقاومتی ایران الهام گرفتیم. می خواهیم در سطح بالاتری و در چنین مجمع بین المللی که صاحب نظران انرژی مشارکت دارند، بحث کنیم تا انشاالله به عنوان یک محور فکری به آن توجه شود. نوسان دائمی در قیمت ها شرایط خوبی نیست، باید طوری باشد که تولید کنندگان، مصرف کنندگان و سرمایه گذاران به توانند چشم انداز روشنی داشته باشند.