مزیت‌های آیین‌نامه جدید اجرایی قانون مطبوعات

گروه فرهنگی-امیر عباس تقی پور*هیئت وزیران در جلسه‌های تیر، مرداد و شهریورماه خود به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به استناد ماده (۴۷) قانون مطبوعات، آیین‌نامه اجرایی این قانون را تصویب و معاون اول رییس‌جمهور آن را ابلاغ کرد. این اقدام در راستای نظام‌مندتر کردن فعالیت رسانه‌ها ضروری بود، چرا که در آیین‌نامه قبلی -مصوب 1364- و اصلاحات پس از آن، برخی از ضرورت‌های امروزی در حوزه رسانه مغفول مانده و نیاز به روزآمدسازی داشت.
به گزارش بولتن نیوز،در فصل تعاریف و مشخصات، واژه «رسانه» جایگزین مطبوعات شده و شرح مفصل‌تری از ویژگی‌های رسانه‌های چاپی (مطبوعات)، رسانه‌های الکترونیکی بر خط شامل خبرگزاری و پایگاه‌های خبری و رسانه-های غیر برخط (انواع حامل‌های داده) ارائه شده است.
همچنین در این فصل چارچوب‌های کامل‌تری برای تولید و توزیع ویژه‌نامه‌های رسانه‌ها درنظر گرفته شده است.
برای مثال در تبصره 4 ماده 2 چاپ و انتشار ویژه‌نامه‌های محلی توسط رسانه‌های مکتوب سراسری به‌طور جداگانه از رسانه اصلی ممنوع شده است و بایستی به همراه رسانه اصلی توزیع شود.
تعریف مؤسسه خبری که پیش از این در آیین‌نامه مصوب سال 64 و اصلاحات پس از آن وجود نداشت، در آیین‌نامه جدید گنجانده شده است.
در ماده 6 آیین‌نامه جدید، تکلیف رسانه‌های اجاره‌ای مشخص شده است. پیش از این و در ماده 11 آیین-نامه قبلی فقط نشریه اجاره‌ای تعریف شده بود. براساس آنچه در آیین‌نامه جدید آماده است، اجاره‌کننده رسانه (اعم از چاپی و غیرچاپی) دارای حقوق، اختیارات و مسئولیت‌های صاحب‌امتیاز بوده و پاسخگوی تکالیف قانونی اوست. بر اساس تنها تبصره این ماده، اجاره‌کننده باید شرایط مندرج در ماده (9) قانون مطبوعات را دارا باشد.
موظف کردن مطبوعات محلی به اختصاص حداقل 50درصد از مطالب خود، مرتبط با گستره توزیع در پروانه انتشار از دیگر موارد قابل‌ توجه در آیین‌نامه فعلی است که منجر به تولید محتوا و ارتقای سطح آگاهی مردم آن مناطق خواهد شد.
در فصل دوم شرایط صدور پروانه، مهم‌ترین تغییرات ایجاد شده، مربوط به شرایط صدور مجوز انتشار رسانه برای خارجیان مقیم ایران است که از «سازمان‌های آزادی‌بخش اسلامی کشورهای دیگر» به «سازمان‌های غیردولتی غیرایرانی تغییر یافته است» و به نظر می‌رسد بدین‌ترتیب، خارجیان مقیم کشور که از طریق سازوکارهای قانونی اقدام به تأسیس سازمان‌های غیردولتی غیرایرانی کرده‌اند، سهل‌تر از پیش امکان فعالیت رسانه‌ای خواهند داشت.
در فصل سوم که به تکالیف صاحبان امتیاز و مدیران‌‌مسئول رسانه‌ها اختصاص دارد نیز علاوه بر اینکه شاهد چارچوب مندتر شدن مسئولیت‌ها هستیم، یک ماده بسیار مهم گنجانده شده است.
در ماده 31 آیین‌نامه جدید، مدیران مسئول رسانه‌ها موظف به بیمه کردن کلیه کارکنان خود شده‌اند. این موضوع علاوه بر اینکه در ایجاد آرامش خاطر، کمک به ارتقای شأن شغل و امنیت شغلی آنها قابل ارزیابی است، تأمین‌کننده آینده شغلی مجموعه کارکنان و خانواده‌های آنهاست؛ دغدغه‌ای که همواره کارکنان رسانه‌ها و خبرنگاران داشته‌اند و به نظر می‌رسد، حرکت مناسبی درجهت دفاع از حقوق این قشر است.
در فصل چهارم و تحت عنوان سایر مقررات، مسائل مربوط به انتخاب نماینده مدیران‌مسئول مطبوعات در هیأت نظارت بر مطبوعات و الکترونیکی شدن این انتخابات، لزوم رعایت مصوبات شورای عالی امنیت ملی و کمیته سیاست‌گذاری تبلیغات این شورا، تأکید بر نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر عملکرد مطبوعات و همچنین تکالیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مراکز ارائه خدمات دیجیتال و میزبانی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی مشخص شده است که این موضوعات نیز در راستای نظم‌دهی به وضعیت رسانه‌ها و جلوگیری از هرج و مرج فضای رسانه‌ای کشور قابل ارزیابی است. در یک نگاه کلی موارد زیر از مزیت‌های این آیین‌نامه محسوب می‌شود:
1- شفافیت بیشتر و اعمال وحدت رویه در اعمال نظارت بر رسانه‌ها
2- مشخص‌تر شدن حیطه عمل و مسئولیت‌های مدیران مسئول رسانه‌ها
3- بروز شدن آیین‌نامه و دربرگیری انواع رسانه‌ها
4- توجه به امنیت شغلی کارکنان و روزنامه‌نگاران با گنجاندن الزام بیمه کردن آن‌ها
5- توجه به کارآمدی و تأثیرگذاری بیشتر رسانه‌های محلی

مدیرمسؤول ماهنامه مدیریت ارتباطات*