بحران آب خاورمیانه و شمال آفریقا جدی است

به گزارش بولتن نیوز به نقل از «گلف نیوز»، گزارش توسعه جهانی آب سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که بسیاری از مردم در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از الجزایر گرفته تا اردن، لیبی، مراکش، فلسطین، سودان و سوریه و یمن با بدترین کمبود آب در دهه اخیر مواجه شده‌اند. این مسئله آخرین چیزی است که این منطقه با توجه به مشکلات رشد اقتصادی‌اش به آن نیاز دارد.

عوامل متعددی ازجمله تغییرات آب و هوایی، بیابان‌زایی، آلودگی آب، استفاده بد از منابع طبیعی، اطلاعات ناکافی، آموزش و ارتباطات این وضعیت را بغرنج‌تر کرده است.

به‌عنوان مثال الجزایر در حال تجربه کردن بدترین خشکسالی خود در ۵ سال اخیر است؛ با وابستگی بسیاری از محصولات کشاورزی این کشور به بارش باران که ناشی از توسعه نیافتن ابزار و تکنولوژی کشاورزی در این کشور است، تولید غلات در این کشور ۴۰ درصد کاهش‌یافته است. باوجود منابع عظیم نفتی و گازی، الجزایر از تولید و ذخیره آب موردنیاز جمعیتش وامانده است به همین دلیل نیز این کشور این روزها با تظاهرات گسترده مردمی در اعتراض به وضعیت بد اقتصادی‌شان روبه‌رو شده است.

لیبی با توجه به جنگ و درگیری‌های داخلی‌ای که با آن روبه‌روست، با بی‌ثباتی بیشتری مواجه شده است. نتیجه این درگیری‌ها قطع برق و کاهش میزان سوخت است که توزیع آب را در این کشور با مشکل مواجه ساخته است. تابستان گذشته سازمان ملل متحد ۵ میلیون لیتر آب از کشورهای همسایه برای رفع نیازهای این کشور تأمین کرد.

در اردن کمبود آب به‌صورت ویرانگری خود را در شهرهای بزرگ مانند امان نشان داده‌است. اردن تنها برای دو میلیون نفر از مردمانش ذخیره آب دارد. بااین‌حال جمعیت این کشور بیشتر از ۶ میلیون نفر است و این جدای از ۱.۵ میلیون نفر از مهاجران سوری است که فعلاً در این کشور اقامت دارند.

در دوران کمبود آب، این پناه‌جویان هستند که کمبود را زودتر از باقی مردم حس می‌کنند. ذخیره آب در بسیاری از کمپ‌های مهاجران هم در اردن و هم در لبنان به کمترین میزان خود کاهش‌یافته است؛ این کاهش برای کسانی در نظر گرفته‌شده است که هم‌اینک نیز در گرمای سوزان منطقه در چادر زندگی می‌کنند. در «روکبان»، یکی از اردوگاههای پناه‌جویان در مرز مشترک سوریه، عراق و اردن، ۸۵ هزار و ۵۰۰ نفر از مردمی که در این کمپ زندگی می‌کنند روزانه تنها ۵ لیتر آب برای نوشیدن، پخت‌وپز و شست‌وشو دریافت می‌کنند.

وضعیت در یمن نیز که جنگ در آن از یک سال پیش آغازشده، به همین وضعیت است. صنعا پایتخت یمن در عرض ۱۰ سال به‌شدت خشک خواهد شد و با وضعیت به وجود آمده که نیمی از مردم این کشور به آب پاک دسترسی نخواهند داشت، محصولات کشاورزی نیز نابودشده و انواع و اقسام بیماری‌ها در این کشور رواج می‌یابد.

سازمان ملل تخمین می‌زند که هرسال ۱۴ هزار کودک زیر ۵ سال، براثر سوءتغذیه و اسهال جان خود را از دست بدهند. در همین حال کشاورزان نیز برای رسیدن به آب در عمق بیشتری از خاک به جستجو می‌پردازند که برخی از آن‌ها به ۵۰۰ متر نیز می‌رسد و هیچ قانون و مقرراتی در این زمینه وجود ندارد که جلوی هدر رفت این میزان از منابع آبی این کشورها را بگیرد.

دخالت مؤثر دولت درزمینهٔ راه‌های به دست آوردن آب شاید در یمن با این وضعیت جنگی سال‌ها زمان ببرد اما این رویکرد در خصوص سایر کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هم ممکن و هم ضروری است. برای شروع، دولت‌ها باید اقدامات کشاورزی را به سمت مدرن شدن پیش برده و از تکنولوژی‌های نوین برای جلوگیری از هدرروی آب استفاده کنند. این اقدامات می‌تواند شامل آموزش کشاورزان، و معرفی ابزارهای کارآمدتر برای آبیاری محصولات باشد. درهرصورت کاهش وابستگی کشاورزان به منابع آبی ناشی از باران بسیار ضروری است.

برخی از کشورها مانند مراکش و اردن هم‌اینک نیز گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته‌اند. دولت مراکش به‌ویژه تلاش‌های قابل‌توجهی برای توسعه منابع آبی خود ازجمله از طریق سدسازی در پی گرفته است. بااین‌حال هنوز هم راه طولانی‌ای در این زمینه در پیش است. میزان بهره‌وری توزیع آب در مراکش هنوز پایین باقی‌مانده است و تنها ۶۰ درصد برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌شود. برای کشوری که ۲۰ سال خشکسالی را در ۳۵ سال اخیر تجربه کرده است این موضوع، مشکلی جدی است. خبر خوب این است که بانک توسعه آفریقا اخیراً وامی ۸۸ میلیون یورویی را برای تأمین مالی پروژه‌های مرتبط باهدف بهبود کیفیت توزیع آب تصویب و تأیید کرده است.

بااین‌حال نکته قابل‌توجهی در این زمینه وجود دارد: هیچ کشوری نمی‌تواند به‌تنهایی کاری انجام دهد. همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی در این مورد به‌شدت موردنیاز است. کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا باید به یکدیگر در اجرای برنامه‌های الگو در این زمینه کمک کنند و از تجارب یکدیگر در این زمینه بهره بگیرند.