افزایش نرخ فرونشست زمین در تهران

به گزارش بولتن نیوز از مرکز روابط عمومی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، دکتر مسعود محمودپور با بیان این که ناحیه جنوب غربی تهران درگیر رخداد فرونشست زمین است، افزود: این رخداد با سه روش ترازیابی دقیق، سامانه تعیین موقعیت جهانی و تکنیک تداخل سنجی راداری مورد بررسی قرار گرفته است.

وی افزود: تکنیک تداخل سنجی راداری به جهت برداشت دقیق جا به جایی های زمین با پوشش وسیع و قدرت تفکیک مکانی بالا، روش مناسبی برای بررسی حرکات سطح زمین است.

این کارشناس از بررسی های تداخل سنجی راداری گستره جنوب غربی تهران برای نخستین بار در سال 1384 به همت دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی، زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با همکاری دانشگاه های آکسفورد و کمبریج خبر داد. 

محمودپور افزود: در راستای اندازه گیری های انجام شده توسط سازمان نقشه برداری کشور و اعلام وقوع پدیده فرونشست در منطقه وسیعی از جنوب غربی تهران با مساحت حدود 416 کیلومتر مربع، مطالعات روی این مساله آغاز شد که بیشینه نرخ بدست آمده در این تحلیل برابر با 17 سانتی متر در سال بوده است.

وی تاکید کرد: باید توجه داشت که پیش بینی و برآورد نرخ فرونشست سالیانه در اثر برداشت آب های زیرزمینی بر پایه قرائن و برون یابی داده های به دست آمده در فصل های بهار و تابستان به مراتب بیشتر از مقادیری خواهد بود که برای فصل های پاییز و زمستان تعیین می شود.

رییس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور افزود: بنابراین برای تعیین دقیق این مقدار، در نظر گرفتن بازه ای حدود یک تا دو ساله منطقی و علمی به نظر می رسد.

این کارشناس با اشاره به این که بر اساس شواهد، منطقه فرونشست تهران در سال های 88 و 89 در مقایسه با سال 84 توسعه بسیار زیادی را در تمام جهات نشان می دهد، خاطرنشان کرد: این گسترش در بخش های غربی و شرقی بیشتر است و محیط منطقه فرونشستی به 149 کیلومتر و مساحت آن به حدود 530 کیلومتر مربع افزون شده است.

محمودپور ضمن اشاره به نتایج بدست آمده از مدل سازی فرونشست زمین در گستره جنوب غربی تهران و پیش بینی نرخ آن برای سال97، یادآور شد: با فرض ثابت بودن نرخ پمپاژ آب زیرزمینی در آینده، بیشینه نرخ فرونشست زمین در دشت مذکور به بیش از 33 سانتی متر بر سال و حدود دو برابر آن در سال 84 خواهد رسید.

وی تاکید کرد: بر اساس شواهد صحرایی، سیل گیر شدن زمین ها و خسارت های سازه ای وارده بر ساختمان ها، جاده ها، بزرگراه ها، راه آهن، سازه های کنترل کننده سیلاب، شبکه های انتقال فاضلاب شهری، شبکه های توزیع برق، گاز و دکل های برق و شکل گیری ترک ها و شکاف های زمین از مهم ترین اثرات ناشی از فرونشست است.

این کارشناس از مشاهده و ثبت عوارض ناشی از فرونشست در گستره جنوب غربی تهران خبر داد و گفت: این عوارض به صورت بالازدگی چاه های پیزومتری و لوله جدار چاه ها، ترک خوردگی دیوارهای ساختمان ها و کج شدگی تیرهای برق در این گستره و همچنین ایجاد و توسعه ترک ها و شکاف های زمین و فروچاله ها مشاهده می شوند.

وی ضمن هشدار نسبت به روند افزایشی نرخ فرونشست زمین در گستره جنوب غربی تهران، تصریح کرد: این نکته در بررسی های تداخل سنجی راداری مشهود است و با در نظر گرفتن برداشت بی رویه و زیاد از منابع آب های زیرزمینی و وجود لایه های رسی ریزدانه در بین لایه های ماسه ای و شنی آبخوان دشت تهران این امر کاملا طبیعی است.

محمودپور تراکم جمعیتی بالای شهر تهران و اطراف آن، قرار گیری سازه ها و تأسیسات مهم در آن، وجود شریان های حیاتی مهم مانند راه آهن و فرودگاه و تراکم دکل های برق فشار قوی در پهنه فرونشستی شکل گرفته را بسیار مهم ارزیابی کرد.

رئیس گروه زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور درادامه پیشنهاد کرد در سریع ترین زمان ممکن ضمن برداشت و به روز کردن وضعیت جا به جایی های سطح زمین به روش تداخل سنجی راداری از منطقه، نرخ دقیق فرونشست بدست آید.

وی در ادامه ضمن تاکید بر انجام برداشت های دوره ای و منظم نشست سنج های نصب شده در گستره فرونشستی مذکور، اظهارکرد: از این طریق می توان به رفتارسنجی دقیق از تراکم آبخوان دشت تهران و فرونشست ناشی از آن دست یافت.