بازگشت سوآپ پس از چهار سال

گروه اقتصادی-چهارسال پس از دستور قطع عملیات سوآپ نفت‌خام ،رئیس پایانه نفتی نکا از آغاز مذاکرات شرکت ملی نفت در خصوص سوآپ نفت خام خبر داده  و گفته است:« شرکت ملی نفت ایران دستور آماده شدن برای آغاز عملیات سوآپ نفت را به پایانه نفت نکا اعلام کرده است.»

به گزارش بولتن نیوز، آخرین محموله نفت‌خام در ٢٥ تیرماه سال ٩١، تخلیه شد.چهار سالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان  زیان های بسیاری متوجه کشورمان کرد که از مهمترین آنها می توان به  از دست رفتن بازار سوآپ و نقش پررنگ رقبا در این بازار اشاره کرد. اگرچه در دوران قطع سوآپ فرصت به‌دست‌آمد تا عملیات تعمیرات و نگهداری تجهیزات پایانه از جمله اسکله‏ ها، خطوط لوله و مخازن اجرایی شود،اما همزمان ترکیه و آذربایجان در این سه سال توانستند بازار سوآپ ایران را قبضه کنند. ساخت خط لوله باکو- جیحان، از جمله این فرصت هایی است که از دست رفته است.

حمیدرضا شادوست رئیس پایانه نفتی نکا اعلام کرد:« با وجود اینکه میانگین ظرفیت تخلیه نفت خام در سه اسکله موجود روزانه 120 هزار بشکه است، زمان‌های انجام عملیات سوآپ با استفاده از دو اسکله موجود شرکت صدرا و در مجموع با به کارگیری 5 اسکله توانستیم رکورد تخلیه 250 هزار بشکه نفت خام را در یک روز به ثبت برسانیم.»

به گفته وی  در سال 91 که عملیات سوآپ نفت خام انجام می‌شد،ظرفیت تخلیه نفت خام در پایان نفتی شمال کشور از 120 هزار بشکه به 500 هزار بشکه و در مرحله بعدی به یک میلیون بشکه و در مراحل بعد از آن به یک یک میلیون و 500 هزار بشکه در روز برسد که در این بین پروژه حوزچه فراگیر شمال نقش اصلی را ایفا می‌کند.


امن ترین راه تجارت

می گویند ایمن‌ترین و اقتصادی‌ترین راه انتقال نفت،گاز و فرآورده های نفتی استفاده از خطوط لوله است،زیرا انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی از این طریق علاوه بر موارد فوق در حفظ مسائل زیست محیطی نسبت به سایر روش‌های انتقال از اطمینان بالاتری برخوردار است.از سویی علاوه بر درآمد حاصل از سوآپ نفت خام، کاهش هزینه‌های ناشی از انتقال خوراک اولیه به پالایشگاه‌های تبریز و تهران از حوزه های نفتی جنوب کشور از دیگر مزایای سوآپ شمرده می شود.

با خارج شدن ایران از سوآپ نفت خام،کشور ترکیه جای ما را گرفت این کشور هم اکنون در حال تبدیل شده به هاب منطقه است و در تلاش است خط لوله گاز شاه دنیز و ای تی سی که بخشی از آن از ایران می گذرد را نیز در اختیار بگیرد.

اجرای سوآپ نفت مزیت های فراوانی برای ایران داشته است، بارزترین آن درآمدزایی برای شرکت ملی نفت ایران وشرکت نیکو از طریق دریافت حق سوآپ بوده است.براساس اسناد و مدارک موجود درآمد حاصل از انجام طرح سوآپ طی سالهای 79 تا 89 حدود 259 میلیون دلار بوده است.موقعیت جغرافیایی ایران این امکان را فراهم کرد که با طراخی مکانیسم سوآپ نفت خام کشورهای شمال ایران را در بنادر شمالی دریافت و در  پالایشگاههای داخلی مصرف کند و معادل حجمی آن را در نبادر جنوبی کشور به شرکت

کارشناسان می گویندمتوسط API خام سوآپ شده ایران حدود 33 بوده است؛یعنی اگر برای هر درجهAPI حداقل 30 سنت ارزش قائل شویم،ما به التفاوت ارزش نفت خام  تحویلی در شمال کشور نسبت به نفت خام ایران حدود 220 میلیون دلار می شود.

امتیاز سوآپ

به کارشناسان راه اندازی طرح سوآپ باعث ایجاد وابستگی از سوی همسایگان شمالی به ایران شده و این امکان  را فراهم می کند تا از این مکانیسم بتوان به عنوان یک اهرم سیاسی نیز استفاده کرد.جدای از بحث های اقتصادی عبور نفت خام کشورهای شمال از مسیر ایران نشانه احساس امنیت کشورها و شرکت های خارجی و کسب امتیاز بین امللی برای ایران خواهد بود.

در عملیات سوآپ  که در گذشته انجام می شد تولیدکنندگان نفت در حوزه دریای خزر،روسیه، قزاقستان و ترکمنستان نفت صادراتی خود را با تانکر کشتی های نفتکش به بندر نکا در ایران تحویل داده و سپس ایران این نفت را به پالایشگاههای تهران و تبریز انتقال می داد و نفت پالایش شده برای مصف داخلی توزیع می شود.در ازای نفت دریافت شده در نکا ایران معادل آن رادر جزیره خارک واقع در خلیج فارس به سایر کشورها صادر می کرد.



حالا حمید شادوست شاهدوست با بیان اینکه نفت خامی که در پایانه نفتی شمال تخلیه می‌شود از طریق خط لوله به مرکز ایران منتقل می‌شود، گفته است:« پالایشگاه‌های تهران، اصفهان، تبریز و اراک میزبان نفت خام تخلیه شده در پایان نفتی شمال کشور هستند و در فرآیند انجام عملیات سوآپ شرکتی که نفت را در شمال کشور تحویل گرفته، در جنوب کشور در جزیره خارگ همان میزان نفت را به خریداران مورد نظر تحویل می‌دهد.»

بنا به گفته رئیس پایانه نفتی نکا نفت خام بیشتر از کشورهای قزاقستان، آذربایجان، روسیه و ترکمنستان به سمت پایانه‌های نفتی شمال ایران ارسال می‌شود که بیشترین حجم سوآپ نفت خام از کشور قزاقستان بوده است. همچنین تحویل ال پی جی از کشور قزاقستان و بیشتر فرآورده‌های نفتی ارسال شده از کشور آذربایجان بوده است.

حالا چند ماهی است مذاکرات و جلسات در شرکت ملی نفت در این خصوص آغاز شده و دستور آماده شدن کامل برای انجام عملیات سوآپ نفت خام را به پایانه نفتی شمال کشور اعلام شده است.با اعلام از سرگیری سوآپ می توان امیدوار بود که ایران دوباره به ریل محوریت منطقه در انرژی و حمل و نقل باز می گردد.