منطقه ای خاص که نه ویژه شد و نه آزاد

به گزارش بولتن نیوز، منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان حدود 300 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد و نیز به عنوان نزدیکترین مسیر ورودی و خروجی کالا از خاورمیانه و اروپا به کشورهای حوزه آسیای میانه محسوب می شود.

موقعیت خاص این منطقه سبب شده تا در سالهای گذشته و کنونی موضوع تجارت مرزی و ترانزیت در این منطقه پررنگ باشد به طوری که در اوج تحریم های ظالمانه علیه ایران اسلامی مرز این منطقه بیشترین تردد خودروهای ترانزیتی را داشته است.

کارخانه سیمان سیستان به عنوان یکی از واحدهای برتر صادر کننده کشور در سالهای قبل بیشتر محصولات خود را از مسیر مرز میلک در سیستان به افغانستان صادر کرده است.

هم اینک با توجه به برخی اختلافات در انتقال کالا بین کشور هند و پاکستان، هندوستانی ها توجه خاصی به انتقال کالا از اقیانوس هند به بندر چابهار دارند که در این صورت چرخه وسیعی از حمل و نقل کالا برای رسیدن به کشور افغانستان و کشورهای اطراف آن از طریق مرز میلک در منطقه سیستان شکل می گیرد.

بسیاری از کشتی های بزرگ اروپا، آمریکا، آفریقا و سایر نقاط دنیا که توان پهلوگیری در بندر چابهار را ندارند در بندر عباس پهلو گرفته و سپس کالاهای خود را از طریق ناوگان حمل و نقل زمینی و از مرز منطقه سیستان به کشورهای آسیای میانه صادر می کنند.

با توسعه بندر چابهار و افزایش توان پهلوگیری کشتی هایی با ظرفیت بیش از 100 هزار تن در این بندر بیشتر تجار و بازرگانان مسیر ترانزیتی چابهار- میلک- زرنج را برای انتقال کالاهای خود انتخاب خواهند کرد که در آن صورت فعالیت بندر چابهار در جنوب و مرز میلک در شمال سیستان و بلوچستان چند برابر خواهد شد.

با وجود مزیت های گفته شده و نیز پیگیری مسئولان منطقه و حتی تصویب سیستان به عنوان منطقه ویژه اقتصادی این امر به مرحله اجرا درنیامده است اما مردم منطقه امیدوارند لایحه مناطق آزاد تجاری که از سوی دولت یازدهم مطرح و اینک به مجلس رفته است رای آورده و آنان نیز بتوانند از مزیت های بالقوه منطقه خود استفاده بهینه داشته باشند.

بی شک نبود شرایط مناسب زندگی در هر منطقه ای سبب مهاجرت مردم از آنجا می شود و در منطقه سیستان به دلیل خشکسالی های مکرر 18 ساله و نیز انسداد مرز به دلایل امنیتی امکان کشاورزی و تجارت مرزی بصورت سنتی برای مردم آن وجود نداشته و در سالهای قبل خیل عظیمی از مردم آن مهاجرت کردند.

گرچه خشکسالی این منطقه 18 سال است که ادامه دارد اما مشکلات اصلی مردم منطقه پس از ایجاد دیوار امنیتی در مرز در چند سال اخیر آغاز شد.

نبود برنامه ریزی مدون برای جایگزینی اشتغال افرادی که پس از خشکسالی چرخه ای از فعالیت ها را در مرز تشکیل داده بودند سبب بیکاری تعداد زیادی از خانوارهای منطقه شد در حالی که به گفته مردم محلی در زمان باز بودن مرز علاوه بر اشتغال مردم منطقه بسیاری از مردم سایر شهرستانها نیز برای کار به سیستان می آمدند.

علی بامری یکی از ساکنان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سیستان در گذشته نه تنها مهاجر فرست نبوده بلکه مهاجر پذیر بوده و بسیاری از مردم شهرستان های مختلف برای کار به این منطقه می آمدند.

وی ادامه داد: بسیاری از افراد برای رانندگی خودروهای سنگین، فعالیت های ساختمانی، تعمیر خودروها و نیز تجارت به این منطقه می آمدند و کسب و کار از رونق خاصی برخوردار و مردم شادمان و با نشاط بودند.

وی افزود: با انسداد مرز و کاهش درآمد در سیستان، مردم از این منطقه مهاجرت کرده و در سایر شهرها به کارهای سطح پائین روی آوردند.

وی تصریح کرد: سیستان با وجود قرار گرفتن در کنار کشوری که نیازمند واردات کالاست به وضعیت اسف باری دچار شده است که علت اصلی آن نیز توجه نکردن به مزیت های مرزی آن است.

خسرو سرگزی یکی دیگر از شهروندان سیستانی نیز گفت: پس از انسداد ناگهانی مرز و بی کاری خیل عظیمی از مردم، معضلات اجتماعی در این منطقه شدت گرفته است.

وی بیان کرد: با وجودی که سیستان در دولت های گذشته به عنوان منطقه ویژه اقتصادی اعلام شده بود اما تنها برروی کاغذ نوشته شده بود و هرگز به منطقه ویژه اقتصادی تبدیل نشد در حالی که تمام شرایط آن را نیز دارد.

وی اظهار داشت: با وجودی که دولت تدبیر و امید طرح ایجاد منطقه آزاد در سیستان را تصویب و به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد اما تاکنون 2 بار در صحن مجلس هشتم از سوی نمایندگان رد شده است که این موضوع سبب بی انگیزگی مردم برای سکونت در منطقه شده است.

منطقه ویژه تجاری- صنعتی به محدوده جغرافیایی مشخصی اطلاق می شود که قوانین معمولی گمرکی داخل کشور در آن اجرا نمی شود و به منظور تسهیل در امر واردات و صادرات کالا و حمایت از صنعت داخلی و همچنین جذب فناوری های نوین در زمینه تولید و توسعه منطقه ای در مبادی رسمی و نقاط مرزی کشور ایجاد شده است.

حال اینکه سالهای طولانی سیستان به عنوان منطقه ویژه تصویب و اعلام شده اما هرگز اجرایی نشده است.

معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایجاد منطقه ویژه در سیستان از برنامه دوم مطرح و با پیگیری های لازم در نهایت در برنامه چهارم به همراه سایر مناطق در مجلس رای لازم را کسب کرد و در سال 90 نقشه های مربوط به این منطقه نیز طراحی شد.

هوشنگ ناظری ادامه داد: گرچه در سیستان 2 منطقه میلک و رامشار برای تبدیل به منطقه ویژه مصوب شدند اما تا کنون این امر بنا به برخی دلایل اجرایی نشده است.

وی افزود: در صورت اجرایی شدن این طرح، مزیت های بسیاری برای مردم منطقه ایجاد می شد.

وی تصریح کرد: منطقه ویژه سطح پائینتر با محدودیت های بیشتری نسبت به منطقه آزاد دارد.

ناظری خاطرنشان کرد: در صورت تصویب ایجاد منطقه آزاد در سیستان، مناطق ویژه نیز می توانند به صورت همزمان و مجزا فعال بوده و مزیت های خود را داشته باشند.

پس از سالها رنج و سختی مردم سیستان از خشکسالی و نیز انسداد بی برنامه مرز که سبب مهاجرت و زخم های بسیاری به مردم منطقه شد، دولت یازدهم با توجه به هر 2 ظرفیت بزرگ «کشاورزی و تجارت» سیستان، با تصویب و اجرای طرح آبرسانی به 46 هزار هکتار از زمین های کشاورزی این منطقه و نیز ایجاد منطقه آزاد تلاش برای احیا این منطقه را آغاز کرد.

دولت یازدهم در مدت زمان کوتاهی توانست لایحه ایجاد تعداد محدودی مناطق آزاد و ویژه را تا صحن علنی مجلس شورای اسلامی به پیش برد اما با توجه به نزدیکی انتخابات مجلس، نمایندگان تلاش کردند تعداد مناطق آزاد را در کمیسیون اقتصادی در هر 2 مرتبه تا 80 منطقه افزایش دهند به طوری که قبل از رای گیری نتیجه منفی آن مشخص بود.

اما اینک برای بار دیگر یک فوریت این موضوع در مجلس تصویب و برای اصلاح و بررسی به کمیسیون اقتصادی ارجاع شده است.

رضا جانفرسا نوری از ساکنان منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایجاد منطقه آزاد حق مسلم مردم سیستان است از نمایندگان مجلس انتظار داریم حداقل بررسی های لازم را از وضعیت زندگی مردم، ظرفیت ها و توانمندی های سیستان و مقایسه آن با سایر مناطق انجام دهند تا به واقعیت تایید منطقه آزاد برسند.

وی ادامه داد: زمان رای گیری برای تصویب مناطق آزاد بسیاری از نمایندگان برای کسب رای بیشتر منطقه خود را نیز به این لایحه اضافه کردند که این موضوع ظلم بسیار بزرگی به مردم سیستان بود.

وی افزود: ایجاد منطقه آزاد در سیستان یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

فرماندار زابل در شمال سیستان و بلوچستان گفت: وجود منطقه آزاد در سیستان می تواند شرایط شکننده کنونی را التیام بخشد.

ناظری ادامه داد: منطقه آزاد سیستان در حقیقت مکمل منطقه آزاد چابهار بوده و این دو می توانند بال های شکوفایی سیستان و بلوچستان و شرق کشور باشند.

وی افزود: مرز میلک کوتاهترین مسیر برای ترانزیت کالا از بنادر جنوبی ایران به افغانستان و کشورهای حوزه آسیای میانه است.

وی بیان کرد: منطقه آزاد حوزه فعالیت های برون مرزی بیشتری را در بر می گیرد و زمینه ساز سرمایه گذاری تجار خارجی در منطقه می شود.

منطقه ای با چنین ظرفیت های عظیم و ضرورت پیش رو نباید درگیر غفلت و بی توجهی باشد حال آنکه علاوه بر مشکلات بی کاری و مهاجرت شرایط جوی بسیار نامطلوبی در تابستانها گریبانگیر مردم آن است که در صورت توجه نکردن به مزیت های مرزی احتمال مهاجرت بیشتر مردم نیز وجود دارد.