رویای مسکن، دستخوش زمین و زمان

به گزارش بولتن نیوز، از مجموع این واحدها شش هزار و 65 واحد در فولادشهر، چهارهزار و 95 واحد در بهارستان و 451 واحد در شهر مجلسی و مابقی بصورت پراکنده در شهرهای مختلف استان قرار دارند. 

سیاست های دولت گذشته و وجود تحریم ها، گران شدن مصالح ساختمانی، مشکلات زیر ساختی، کاهش قدرت خرید مردم، جانمایی نامناسب برای اجرای پروژه های مسکن مهر، ضعف در ارائه خدمات رفاهی و روبنایی، مشکلات حمل و نقل و طولانی شدن زمان اجرا از مهمترین علل رکود و از رونق افتادن طرح های مسکن مهر در اصفهان ذکر شده است.

همچنین برخی معتقدند، ناکامی پروژه مسکن مهر علاوه بر دلایل مذکور این است که در ابتدای اجرای این طرح، فکری برای زیرساخت ها نشد و سپس اقدام به احداث ساختمان ها کردند که نتیجه آن بیشتر شدن هزینه ایجاد زیرساخت ها از خود مسکن شد.

طرح مسکن مهر بر اساس بند «د» ذیل تبصره شش بودجه سال 1386 کل کشور بمنظور تأمین مسکن مناسب برای آحاد ملت بویژه اقشار کم درآمد به اجرا گذاشته شد. 

ارائه راهکارهایی برای حق بهره برداری از زمینهای دولتی، کاهش قیمت واحدهای مسکونی و حذف قیمت زمین از قیمت تمام شده واحد مسکونی از دیگر اهداف این طرح عنوان شده است. 

با نگاهی به روند طرح ریزی، اجرا و بهره برداری مسکن های مهر در مدت 9 سال گذشته در استان اصفهان در خواهیم یافت که این طرح نه تنها مشکل جدی مسکن را حل نکرده بلکه به کلاف سردرگمی تبدیل شد که دولت دهم و حتی دولت یازدهم نیز از پس حل آن برنیامدند. 

در این زمینه مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان معتقد است: یکی از مشکلات اصلی موجود در سایت های مسکن مهر عدم وجود خدمات زیربنایی و روبنایی است.

همچنین رییس اتحادیه مشاوران املاک اصفهان دلیل نبود متقاضی برای هفت هزار واحد مسکن مهر در استان اصفهان را عدم جانمایی صحیح و تحقیقات کافی برای ارزیابی عرضه و تقاضا می داند. 

رسول جهانگیری با بیان اینکه بیشترین تقاضا برای مسکن در شهر اصفهان است، افزود: متاسفانه شاهدیم که بیشترین مسکن های مهر در خارج از این شهر ساخته شده و در این زمینه نیاز سنجی صورت نگرفته است. 

این در حالی است که پیش از این قائم مقام وزیر و مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان اعلام کرده بود، سهمیه اعلامی از طرف وزارت راه و شهرسازی براساس نیازسنجی ناشی از طرح جامع مسکن استان بوده و با در نظر گرفتن خانوارهای فاقد مسکن، تعداد ازدواج در سال و نیز نیاز انباشته، سهمیه نهایی به تفکیک استان، شهرستان و شهر تعیین شده است. 

وی همچنین گفته بود، پروژه مسکن مهر در اصفهان با استقبال خوب مواجه شده بگونه ای که نه تنها واحد مازاد بدون متقاضی در هیچ یک از مناطق استان وجود ندارد بلکه بسیاری از متقاضیان در قالب این طرح پوشش داده نشده اند. 

رییس اداره برنامه ریزی، اقتصاد و تجهیز منابع مسکن راه و شهرسازی استان اصفهان نیز درباره موقعیت مناطق این پروژه ها در سال 92 اظهار کرده بود: در امکان سنجی اراضی مسکن مهر باتوجه به امکانات موجود دولتی بویژه زمین، تلاش شده است تا اراضی از موقعیت و منظر شهری مناسبی برخوردار باشند.

وی افزود: هر منطقه طرح تفصیلی مربوط به خود را دارد که مصوب و ابلاغ شده است و خارج از این طرح نمی توان زمینی را برای اجرای پروژه انتخاب کرد، بنابراین در تعیین زمین به بومیت مناسب منطقه، متصل بودن به بدنه شهر برای خرید خدمات زیربنایی توجه شده است. 

براساس نظر خواهی انجام شده، بخش عمده ای از مالکان واحدهای مسکن مهر استان اصفهان، اغلب واحدها مسکن مهر با مشکلات متعددی مانند عدم محوطه سازی، آسفالت نشدن خیابانها، ورودی نامناسب شهرک و نبود خدمات روبنایی مانند مدرسه، مسجد و فروشگاه روبروست. 

همچنین ساکنان این پروژه ها مدعی هستند که این واحدها کیفیت مورد انتظار را ندارد و بیش از هر چیز نبود امکاناتی مانند خط تاکسی یا اتوبوس در این منطقه آزار دهنده است. 

این ساکنان، دلیل سکونت خود در واحدهای مسکن مهر را گرانی سرسام آور اجاره خانه ها و ناتوانی در پرداخت همزمان اجاره خانه و قسط وام مسکن مهر اعلام کردند. 

متقاضیان واحدها نیز اذعان دارند که هزینه تمام شده این واحدها بسیار گرانتر از مبلغ اعلام شده است و در این شرایط دیگر چیزی به نفع قشر کم درآمد نیست. 

مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان با بیان اینکه واگذاری و افتتاح مسکن مهر به این معناست که این واحدهای مسکونی قابل سکونت هستند و همه زیرساخت ها برای آنها جهت اسکان فراهم شده، گفت: واحد های مسکن مهر که بدون متقاضی مانده اند اصلا به مرحله ای که نیاز به متقاضی داشته باشند، نرسیده اند. 

ایمان طاهر افزود: این واحدها قبل از رسیدن به مرحله سفت کاری متوقف شده و براساس دستورالعمل جدید با قیمت کارشناسی به خود انبوه سازان و یا پیمانکاران زمین فروخته می شود. 

او این کار را راه حلی برای واحد های بدون متقاضی عنوان کرد و گفت: با تصمیم وزارت مسکن و شهرسازی قرار شد به عنوان پروژه های خود مالک، اراضی تحویل انبوه ساز و با ارائه تسهیلات به متقاضیان، با شرایط راحت تر از مسکن مهر تحویل و با قیمت روز به فروش برسد. 

وی با اشاره به اینکه سه گروه ساخت در مسکن مهر دخیل بودند یکی از آنها را واحدهای تعاونی ساز اعلام و اظهار کرد: در این حالت، زمین تحول تعاونی می شد که بهترین تعاونی ها در این زمینه در شهرضا فعال بودند و نخستین واحدهای مسکن را در سال 89 افتتاح کردند. 

طاهر گروه دوم را طرح های سه جانبه میان دولت، بانک و پیمانکار عنوان و اضافه کرد: در این حالت، دولت متولی ساخت بود و با انعقاد قرارداد با پیمانکار اقدام به ساخت مسکن کرد که پس از رسیدن واحدها به مرحله سفت کاری از متقاضیان ثبت نام و اقدام به دریافت آورده مردمی می کرد. 

وی گروه سوم را طرح خود مالک شخصی ساز و بهترین اجرای طرح های مسکن مهر خواند و گفت: در این حالت، مالک خود مردم بودند و به ازای هر واحد 250 میلیون ریال تسهیلات از دولت دریافت کردند. 

مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی گفت: ضعف خدمات روبنایی از قبیل ایجاد و احداث فضای سبز، مسجد، آتش نشانی، کلانتری، آموزشی و درمانی در پروژه ها یکی از چالشهای این طرح بوده که طبق قانون ساماندهی مسکن، خدمات روبنایی برعهده دستگاههای متولی است. 

او اضافه کرد: با توجه به اینکه مردم بیشتر وزارت راه و شهرسازی را متولی ساخت مسکن مهر می شناسند از این جهت توقعی برای متقاضیان ایجاد شده که در این مورد این اداره کل نیز سعی در تامین حداقل ها کرده است. 

وی ادامه داد: بر اساس قانون ساماندهی مسکن، متولی ایجاد و راه اندازی هر کدام از این موارد، دستگاه اجرایی متولی آن است بعنوان مثال آموزش و پرورش باید در راس برای مدرسه یا اوقاف برای مسجد اقدام کند هرچند وزارت راه و شهرسازی نیز تا حد امکان در این زمینه کمک کرده است. 

طاهر با اشاره به شرایط خاص سایت های مسکن مهر در شهرهای جدید فولادشهر، بهارستان و مجلسی گفت: با توجه به آمار بسیار بالای تعداد واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید همیاری مسئولان استانی و کشوری نیاز است تا بتوان مشکلات موجود در سایت های مسکن مهر در شهرهای جدید را مرتفع کرد. 

وی اعلام کرد: برخی نارضایتی ها از سوی متقاضیان مسکن مهر برای پرداخت مبلغ اضافی برای خدمات مذکور وجود داشته که این امر ناشی از عدم توجه آن ها به متن قرارداد است. 

وی درباره اینکه آیا مصالح مورد استفاده در ساخت مسکن مهر از کیفیت و استاندارد لازم برخوردار است، گفت: با توجه به نظارت سازمان نظام مهندسی ساختمان بر ساخت این واحدها و با توجه به گزارش های اداره استاندارد و بازدیدهایی که در زمان ساخت واحدها انجام شده خوشبختانه سعی شده مصالح بکار رفته در این واحدها دارای استاندارد و تاییدیه نظام مهندسی باشد. 

طاهر خاطرنشان کرد: ساخت واحدهای مسکن مهر چنانچه با حجم کمتر و با درایت بیشتری شروع می شد نتیجه بهتری داشت و نیاز است که از احداث واحدهای مسکونی در خارج از حریم جلوگیری شود و این هزینه ها بیشتر در احیای بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری استفاده شود. 

وی گفت: دولت به ازای هر واحد مسکن مهر بیش از 30 میلیون تومان هزینه کرده که این هزینه ها شامل پول زمین، یارانه های بانکی، تفاوت سود بانک وفضاهای روبنایی است. 

با توجه به دیدگاه های مطرح شده از طرف ساکنان مسکن مهر، متقاضیان و پیمانکاران و پاسخ مسئولان، حقیقت این است که این طرح با توجه به گذر زمان 9 ساله (و اینکه هنوز نیز به سرانجام نرسیده است)، دست خوش تغییرات زیادی در هزینه ها، قیمت مصالح، ذائقه مردم و غیره شده است. 

این امر خود نارضایتی مردم بویژه قشر کم درآمد و کمتر برخوردار جامعه را در پی داشته تا جایی که به رغم پیش بینی ها بدون متقاضی ماندن واحد ها و حتی در برخی موارد توقف در اجرای پروژه را در پی داشته است.

به عقیده کارشناسان اقتصادی، جدای از تمامی هزینه های برآورد شده در این طرح، مساله ای که بیش از هرچیزی رخ نمایی می کند، 'هزینه فرصت' زمان از دست رفته برای اجرای این پروژه هاست.

علاوه بر این، هزینه این پروژه ها و قیمت تمام شده واحدهای مسکن مهر بسیار بیشتر از قیمت تمام شده واحد های مسکونی غیر مهر، برای دولت و آحاد مردم بویژه اقشار کم درآمد است. 

این موضوع به دغدغه مهمی برای مسئولان و متقاضیان مسکن مهر تبدیل شده و این پرسش ها همچنان باقی است که مشکلات مسکن مهر و بطور کلی چالش مسکن در ایران چگونه باید حل شود؟ 

احداث پروژه های مسکن مهر در استان اصفهان با آماری بالغ بر 222 هزار واحد مسکونی از سال 86 آغاز شد که از این تعداد 61 هزار واحد مسکن روستایی و بنگاه های زودبازده و 161 هزار واحد مسکن مهر شهری است. 

این تعداد واحد با بودجه ای بالغ بر 11 هزار میلیارد تومان پیش بینی شد که چهار هزار و 500 میلیارد تومان آن تسهیلات پرداختی و مابقی آورده متقاضیان بوده است.

از مجموع 161هزار واحد مسکن مهر شهری در استان اصفهان 138هزار واحد آن تحویل متقاضیان شده است. 

مسکن همچنان مهمترین چالش برای خانواده های ایرانی بویژه زوج های جوان است و هزینه خرید و اجاره آن بیشترین فشار را به مردم تحمیل می کند.