در سکوت و کمکاری مسئولین؛ وقتی مردم دست به کار می شوند

گروه اجتماعی: سجاد ستوده: فضای مجازی با همه مشتقات و دامنه وسیعش، سالهاست که دیگر تازگی و اعجابش را برای همه از دست داده، و مدت هاست که به جزئی عادی و البته همیشگی از زندگی ما تبدیل شده است. در این میان رشد و پیشرفت خیره کننده و اعجاب آور تکنولوژی های مرتبط و مبتنی بر این فضا نیز روز به روز دامنه و گستره نفوذ این فضا را افزایش می دهد.
به گزارش بولتن نیوز، فکر زندگی بدون اینترنت و به دور از فضای مجازی هم برای خیلی از ما قابل درک و باور نیست. این فضا مدت هاست که جای خود را بین ما باز کرده که هیچ، ما را نیز مطیع و همراه خود کرده است. اگر سالها پیش رسانه و در راس آن، تلویزیون، زمان بندی و مدیریت زندگی ها را در دست داشت، مدت هاست که فضای مجازی جای رقیب کهنه کار و از نفس افتاده اش را گرفته و خود به تنهایی مسئولیت خطیر مدیریت و تربیت ما را بر دوش گرفته است.

ما با فضای مجازی زندگی می کنیم. با آن به خواب می رویم، از خواب بر می خیزیم، با آن فکر می کنیم، با آن خرید می کنیم، با آن با دوستان و آشنایان و حتی غریبه ها ارتباط برقرار می کنیم و با ... .

حتما با نگارنده موافقید که جای این نقطه چین ها می توانیم تقریبا همه فعل و انفعال های زندگی روزمره مان را قرار دهیم. ما این روزها در فضای مجازی و البته با فضای مجازی زندگی می کنیم. اینترنت این روزها حکم آب، و شاید حکم هوا را برای مان یافته است. این روزها همه ما یک عضو خارجی (اکسترنال) در کنار دیگر اعضاء و جوارح داخلی بدن مان یافته ایم که زندگی بی آن، برای مان ممکن نیست. عضوی که حتی در خصوصی ترین و شخصی ترین موقعیت های زندگی روزمره نیز تنهایمان نمی گذارد و همراه مان است. لابد راست گفته اند که «هیچ کس تنها نیست!»
در طول تاریخ به ویژه تاریخ معاصر، مردم ایران در مواجهه با تکنولوژی های وارداتی از فرنگ، برخوردی منفعلانه و عجولانه داشته اند. برخوردی که اغلب با حرص مصرف همراه شده و در اندک فرصتی، ایرانیان را به صدر فهرست مصرف کنندگان آن تکنولوژی ها رسانده است. این موضوع ضمن آنکه ریشه ای تاریخی و البته جامعه شناسانه دارد، می توان رد پای حکومت های پیشین (قاجار و پهلوی) را نیز در مصرفی بار آوردن جامعه ایرانی در آن دید.

در همه این سالهای حضور اینترنت در ایران، نوع نگاه و نیز استفاده مردم از آن نیز جدا از این مقوله نبوده و نیست. در سالهای رونق وبلاگ نویسی، ایرانی ها همیشه در بین سه کشور اول دنیا در این زمینه حضور داشتند و این روزها که گرمای شبکه های اجتماعی تب تن جامعه ایرانی را بالا برده، آمار استفاده و حضور ایرانی ها در برخی از این شبکه ها آن چنان بالاست که گاه، هیچ توجیه و دلیل قانع کننده علمی را نمی توان برای آن احراز کرد.

به عنوان مثال تنها توجه به آمار یکی از شبکه های اجتماعی در این زمینه کافی به نظر می رسد. در آخرین روزهای فروردین امسال، رسانه ها اعلام کردند که بیش از 45 درصد از کاربران شبکه اجتماعی تلگرام، با آی پی ایران از این نرم افزار استفاده می کنند و بیشترین تعداد کاربران این شبکه ایرانی ها هستند. با توجه به آمار نزدیک به 100 میلیون نفری کاربران تلگرام به راحتی می توان تخمین زد که بیش از 40 میلیون ایرانی عضو این شبکه اجتماعی هستند.

اینها همه آمار مربوط به استفاده ما از تنها یک نرم افزار مبتنی بر این فضاست. اگر آمار دیگر شبکه های اجتماعی، بازی های آنلاین و آفلاین، تراکنش های مالی و اقتصادی، استفاده های رسانه ای و ... را نیز به این آمارها بیفزاییم، نتیجه اعجاب آور تر از آن خواهد بود که فکرش را می کردیم.

رهبری معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای (مد ظلّه العالی) در اواسط اردیبهشت ماه جاری با اشاره به همین موضوع فرمودند: «این فضای مجازی امروز از فضای حقیقیِ زندگی ما چند برابر بزرگ‌تر شده؛ بعضی‌ها اصلاً در فضای مجازی تنفّس میکنند؛ اصلاً آنجا تنفّس میکنند، زندگی‌شان در فضای مجازی است.»(1)
این فضای گسترده و بی انتها در کنار همه مزیت هایی که برای ما به همراه داشته، مشکلات فراوانی را نیز دامن گیر جامعه ما کرده است. این یادداشت فرصت و مجال بررسی این مزیت ها و معایب نیست، اما بی شک در کنار همه آنهایی که از این فضا به خوبی استفاده می کنند، افراد فراوانی هستند که این فضا را محیطی مناسب برای ترویج فساد یافته اند. حجم گسترده فیلم ها و تصاویر غیر اخلاقی و حتی مستهجنی که این روزها در این بستر رد و بدل می شود، آنچنان هست که دغدغه همه آنهایی که به آینده ای پربار و روشن برای فردای این مرز و بوم می اندیشند را برانگیزاند.

آنچه این روزها در این بستر رخ می دهد به تهدیدی بزرگ برای امنیت اخلاقی و روانی جامعه‌ ایمانی ما بدل گشته و با افزایش روز افزون میزان استفاده مردم از این فضا و گسترش دامنه فعالیت های غیر اخلاقی در آن، بیم آن می رود که با عادی شدن این ناهنجاری ها، پایه های ایمانی و اعتقادی عمومی در جامعه سست شود.

متاسفانه تاکنون اقدامات جدی و مناسبی از سوی مسئولین متولی امر در این زمینه صورت نگرفته و خیل کثیر کاربران اینترنت به ویژه خانواده ها، نوجوانان و جوانان به دور ازهرگونه محافظ و امنیتی در «این فضای غیرقابل کنترل و غیرمنضبط»(2) رها شده و هر آن در معرض سخت ترین ویروس ها و میکروب هایی هستند که سلامت روانی و اخلاقی آنها را به شدید ترین وجه ممکن تهدید می کند.

در سالهای اخیر آنهایی که مسئولیتی در این زمینه داشتند، یا با بی مسئولیتی بار انجام پاکسازی فضای مجازی را به دوش دیگران نهاده، یا عامدا و تنها به لحاظ ملاحظات خاص سیاسی و به امید بهره وری های کوتاه مدت باندی و جناحی تعلل کرده و در این زمینه اقدام قابلی انجام ندادند. شکست های متوالی طرح فیلترینگ هوشمند تنها نمونه ای کوچک برای اثبات این مدعاست؛ کم کاری ها و بی مسئولیت هایی که گاه فجایعی تاسف انگیز به بار آورده اند. اتفاقات مربوط به قتل ستایش، کودک 6 ساله افغان که در روزهای اخیر به یکی از پر حاشیه ترین اخبار کشورمان تبدیل شده بود، تنها یکی از این فجایع غمباری است که مولود وجود این کم کاری و بی مسئولیتی است.
در این میان در روزهای اخیر حرکتی خودجوش و مردمی در فضای مجازی ایجاد شده که به دنبال پاک سازی این فضا از مطالب غیراخلاقی و فراهم کردن محیط برای حضور امن و ایمن مردم در آن است. در روزهای اخیر رسانه ها خبر از تشکیل «جبهه مردمی مبارزه با فساد در فضای مجازی» دادند. جبهه ای که در بیش از 15 استان کشور به شکل مردمی راه اندازی شده و به دنبال امر به معروف و نهی از منکر، مطالبه گری، مقابله با فساد محتوایی و ترویج کنندگان آن می باشد.

«جبهه مردمی مقابله با فساد در فضای مجازی» در معرفی و شیوه فعالیت خود آورده است که: «پس از شناسایی در اولین اقدام سعی می‌کنند، ضمن اخطار به فرد شناسایی شده که غالبا مدیر چندین کانال اصلی است اطلاعات اولیه‌ای از وی را منتشر کنند. طبق اخلاق اسلامی سعی می‌شود اطلاعات وی تا حد امکان مخفی بماند و آبرویش حفظ شود، اگر نتیجه نداد دو اقدام عمده صورت می‌گیرد؛ اولا اطلاعات کامل وی به عنوان کسی که مردم را به فساد دعوت می‌کند، منتشر شده و ثانیا کانال‌های وی از دسترس خارج می‌ شود.»

این حرکت قابل تقدیر در میان سکوت و انفعال مرگبار مراجع تصمیم گیر و عمل کننده در این حوزه، حرکتی است که امیدهای فراوانی را در زمینه ایجاد فضایی پاک در بستر اینترنت به منظور حضور امن مردم ایجاد کرده است.

این حرکت خودجوش که برآمده از دغدغه تعدادی از فعالان فضای مجازی است، در صورتی که از سوی رسانه ها و نیز فعالان و کاربران این فضا مورد حمایت و همراهی قرار گیرد، قطعا فضای ناامنی برای آنها که به دنبال ترویج فساد در فضای مجازی اند فراهم خواهد کرد، و به تبع آن، بستر لازم و امن تری را برای حضور عموم مردم در این فضا و استفاده از آن فراهم خواهد آورد.

امید که در روزهای آینده اخبار خوشی از این حرکت قابل تقدیر مردمی بشنویم.

---

1ـ بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان، ۱۳۹۵/۰۲/۱۳.

2ـ همان.