سفیر تركیه: روابط ما با ایران فراحزبی است

به گزارش بولتن نیوز،رضا هاكان تكین ، این مطلب را درباره استعفای داوود اوغلو رهبر مستعفی حزب عدالت و توسعه تركیه، آینده سیاسی این حزب، جانشینان احتمالی وی و تغییراتی كه در سیاست خارجی تركیه پس از این استعفا روی خواهد داد، مطرح كرد.
وی افزود: ایران، كشوری مهم و یكی از مهمترین همسایگان ماست. روابط خیلی گسترده و خیلی عمیقی با ایران داریم و گسترش و تعمیق روابط در تمام حوزه ها، سیاست غالب ارتباطات ما با ایران است.
سفیر تركیه در تهران اضافه كرد: من كسی نیستم كه بتوانم در مورد روندهای سیاست داخلی تركیه پیش بینی كنم. این بخشی از طبیعت سیاست است و در این حوزه، گهگاهی استعفا و تحولات این چنینی پیش می آید.
تكین ادامه داد: آنچه مشخص است این كه حزب عدالت و توسعه تركیه اكثریتی را در مجلس در اختیار دارد كه خیلی راحت خواهد توانست برنامه های خود را پیش ببرد. در شرایط فعلی كنگره حزب برگزار و با توجه به آرای درون حزبی، یك دبیركل جدیدی انتخاب خواهد شد و احتمالا این دبیركل نخست وزیر هم خواهد بود.
وی اضافه كرد: این چیزی نیست كه صرفا در تركیه باشد، در خیلی از كشورها تحولات این چنینی اتفاق می افتد؛ كسی استعفا می دهد، رهبری عوض می شود و خون تازه ای در سیاست تزریق می شود.

«22می(دوم خرداد) جانشین داوود اوغلو مشخص می شود»
سفیر تركیه در تهران در خصوص این كه وزرای راه یا انرژی تركیه به عنوان جایگزین داوود اوغلو مطرح شده اند نیز اظهار داشت: گذشته از این دو نفر، اسم های دیگری هم در مطبوعات از سوی تحلیلگران و صاحب نظران مطرح می شود، اما آن چیزی كه قطعی است را نمی توانیم ییش بینی كنیم. نتیجه آن در كنگره سراسری حزب عدالت و توسعه كه در تاریخ 22 ماه می برگزار می شود، مشخص خواهد شد.

«با استعفای داود اوغلو منتظر تغییر جدی در سیاست خارجی خودمان نیستم»
تكین در پاسخ به سوالی مبنی بر این كه تحلیلگران می گویند داوود اوغلو سیاست تنش صفر با همسایگان را پیگیری می كرده و خیلی موافق سیاست های نظامی نبوده است و از طرفی آقای اردوغان به گونه ای دیگر فكر كرده و سیاست های دیگری را دنبال می كند، آیا استعفای داوود اوغلو در روابط تركیه با همسایگان بویژه ایران اثرگذار خواهد بود یا خیر؟ گفت: من شخصا منتظر تغییر جدی در سیاست خارجی خودمان نیستم؛ در روابط ما با ایران در سیاست خارجی تصوری نمی كنم تفاوتی صورت گیرد و خصوصا این كه بحث روابط ما با ایران پیش بیاید.

«هنوز بحث انتخابات زودهنگام در تركیه مطرح نیست»
سفیر تركیه در تهران در عین حال در پاسخ به سوالی مبنی بر این كه در رسانه ها بحث انتخابات زودهنگام به دنبال استعفای داوود اغلو مطرح شده است و همچنین معتقدند كه آقای اردوغان به دنبال تغییر نظام پارلمانی به ریاستی است؛ آیا چنین فرضیاتی وجود دارد؟ گفت: بحث انتخابات زودهنگام موضوعی است كه پارلمان درباره آن تصمیم می گیرد و اگر اكثریت لازم در پارلمان نظرشان بر انتخابات زودهنگام باشد، برگزار می شود.
تكین ادامه داد: گذشته از آن، بحث تغییر قانون اساسی هم ساز و كار خودش را دارد و اگر آن اكثریت لازم در مجلس باشند و بخواهند اصلاحی را در قانون اساسی پیش ببرند، باز هم موضوعی است كه در پارلمان مشخص می شود؛ اما در حال حاضر این كه بخواهیم بگوییم برنامه ای برای انتخابات زودهنگام مطرح است یا خیر؛ اساسا چنین بحثی مطرح نشده است.
بخش دیگر این گفت و گو به شرح زیر است:

**در یك سال اخیر رفت و آمدهای دیپلماتیك بین ایران و تركیه انجام شد كه یكی از اهداف مهم آن رساندن حجم مبادلات اقتصادی به 30میلیارد دلار در سال بود؛ این هدف در شرایط فعلی به كجا رسیده است؟
++چند سال گذشته روسای جمهوری دو كشور هدف مشتركی برای رساندن حجم مبادلات تجاری به میزان 30میلیارد دلار مشخص كرده بودند و روابط تجاری تركیه و ایران منحنی رو به رشدی را نشان می داد. این رقم در سال 2012 از مرز 22میلیارد دلار عبور كرد اما دقیقا به خاطر تحریم هایی كه از همان سال افزایش یافت و سخت تر شد؛ در حجم تجارت ما افتی حاصل شد كه در سال گذشته این رقم به 9میلیارد و 800 میلیون دلار رسید.
اما اكنون شاكریم كه پس از توافق هسته ای، تحریم هایی كه علیه ایران اعمال می شد، برداشته شده و ما از موانع بر سر راه تجارت بین دو كشور خارج شدیم.

«30میلیارد دلار حجم تجارت هدفی خیال پردازانه نیست»
یكی از تحولات امید بخشی كه در این حوزه است، بحث موافقت نامه «تجارت ترجیحی» است كه یك سال و نیم پیش اجرایی شد و از آغاز سال میلادی گذشته در حال اجرا شدن است. این موافقت نامه یك دوره مذاكرات بسیار طولانی دارد كه 12 سال به طول انجامید و امضا و اجرایی شدن آن نقطه عطفی در روابط دو كشور محسوب می شود.
مقامات دو كشور در خصوص لیست های محصولاتی كه مشمول این موافقت نامه می شوند، برای افزایش و گسترده شدن این لیست ها به تفاهم رسیدند و در روزهای آینده نشست كارشناسی برای افزایش محصولاتی كه مشمول این موافقت نامه می شود، برگزار خواهد شد.
صرفا تنها مشخص كردن یك هدف شاید خیلی حركت معناداری نباشد؛ چیزی كه مهم است این كه علاوه بر مشخص كردن هدف زمینه ای برای تحقق آن بتوانیم ایجاد كنیم.
یك وقت هایی موافقت نامه های خیلی خوبی امضا می شود اما اگر اجرایی نشوند و نتوانیم آن ها را اجرایی كنیم، خیلی محلی از اعراب ندارند و معنا دار نمی شوند. در نشست های عالی كه در چند ماه اخیر بین دو كشور برگزار شده روی این موضوع تاكید شد.
در سفر جناب آقای روحانی در ماه گذشته به تركیه این مساله مطرح شد كه ما در سطوح عالی بعضا موافقت نامه هایی را امضا می كنیم اما وقتی برای اجرا شدن به سیستم بروكراسی می رود یك وقت هایی كامل اجرا نمی شوند. اما با وجود تمام این مشكلات، ما آینده روابط اقتصادی و تجاری بین تركیه و ایران را آینده روشنی می بینیم.
این هدف 30میلیارد دلار حجم تجارت دو كشور هدف خیال پردازانه و رویاپردازانه ای نیست و در مدت خیلی كوتاهی می توان به این هدف دست پیدا كرد.

** اعضای این نشست كارشناسی چه كسانی هستند، موانعی كه مانع اجرایی موافقت نامه ها است، كدامند؟
++ از مورد دوم شروع می كنم. در خصوص موانع اجرایی این توافق نامه ها؛ برای مثال فرض كنید در توافق نامه ای در خصوص تخفیف های تعرفه های گمركی صحبت می كنیم و تصمیمی گرفته می شود اما همان تعرفه های سابق در سیستم اداری همچنان اعمال می شود. این یكی از موانع است.
همچنین گاهی برخی لابی ها هم باعث می شود كه مانعی ایجاد شود یا دست كم اجرایی شدن آنها به تعویق بیفتد. فرض كنید صنایع نساجی و پوشاك تركیه صنایع فوق العاده قوی ای است كه در سطح جهانی هم به لحاظ كیفیت و قیمت قابلیت رقابت دارد و فرضا تولید كنندگان حوزه نساجی در ایران با مسئولان صحبت هایی می كنند مبنی بر این كه چنین چیزی ممكن است به صنایع ما ضرر بزند و همین صحبت ها باعث می شود كه اجرایی شدن چنین توافق نامه هایی به تعویق بیفتد.

«وزیر اقتصاد تركیه به تهران می آید»
در روزی كه این موافقت نامه می خواست اجرایی شود، وزیر اقتصاد ما با وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران همان جا تفاهمی داشتند مبنی بر این كه هر 6 ماه یك بار، یك نشست كارشناسی برگزار شود و در این نشست كارشناسی روند اجرایی شدن این موافقت نامه بررسی شود.
همینطور سالانه یك لیست شامل 30محصول جدید به فهرست های مشمول موافقت نامه اضافه شود و بعد از آن نشست هایی در سطح كارشناسان وزارتخانه ها و بحث تكنیكی و فنی این مساله انجام شد؛ همینطور سال گذشته نشستی در تركیه برگزار شده بود؛ امسال در روزهای پیش رو یك نشست كارشناسی قرار است در اصل برای آمادگی نشستی در سطح وزرا برگزار شود و بعد از نشست تكنیكی و فنی كارشناسی، وزیر اقتصاد ما به ایران خواهد آمد و دیداری با وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در این موضوع خواهد داشت.
در خصوص برگزاری این نشست ها هم در نشست شورای عالی همكاری تركیه و ایران كه سومین آن در سفر آقای روحانی به تركیه برگزار شد، توافق شد كه این نشست ها برگزار شود.

«نفع ایران در تجارت با تركیه»
**آیا مشخص است در این 30میلیارد دلار میزان واردات كالا از تركیه به ایران و میزان صادرات از ایران به تركیه چقدر است؟
++ما وقتی هدف 30میلیارد دلار را مشخص می كردیم در مورد این كه چقدر سهم صادرات و چقدر سهم واردات ما باشد، صحبتی نكردیم. با این هدف حجم تجارت بین دو كشور مشخص شد. اما به صورت سنتی همواره در بحث تجارت بین تركیه و ایران این رقم به نفع ایران بوده است.
دلیل آن هم این است كه بخش جدی از این حجم، مربوط به واردات نفت خام و گاز طبیعی تركیه از ایران می شود. برای مثال در همین 9.8 میلیارد دلار مربوط به تجارت بین دو كشور در سال 2015، 6.1میلیارد دلار مربوط به صادرات ایران به تركیه و 3.7 میلیارد دلار مربوط به صادرات تركیه به ایران است.
طبیعتا خارج از بحث نفت و گاز شاهدیم كه واردات غیر نفتی هم از ایران داشته باشیم بخصوص محصولات پتروشیمی و نفتی می توانند پتانسیل های بالایی برای این كار باشند.

«تحریم علیه ایران بر تركیه هم اثر داشت»
**بعد از امضای توافق هسته‌ای ژنو بین ایران و قدرت‌های جهانی، تركیه در صدد ترمیم روابط آسیب‌دیده خود و تنش‌زدایی برآمد. امضای چندین تفاهم‌نامه سیاسی با ایران در خصوص جنگ سوریه و همچنین افزایش تبادلات اقتصادی با ایران در پی كاهش تحریم‌های اقتصادی كه به موجب امضای تفاهم‌نامه مزبور امكان‌پذیر شده‌بود، از جمله تدابیر تركیه بود آینده گفت و گوی به عمل آمده در این خصوص را چگونه می بینید؟
++در خصوص بحث توافق هسته ای ما خوشحال شدیم چرا كه همواره تركیه از حل و فصل این مساله از راه های دیپلماتیك حمایت كرده بود و حصول این توافق طبیعتا مایه خوشحالی كشور تركیه بود. چرا كه تحریم هایی كه به واسطه مساله هسته ای در خصوص ایران اعمال می شد در اصل روی تركیه هم تاثیر داشته است.
كشورها بیشترین حجم روابط خودشان را با كشورهای همسایه خودشان دارند و از اعمال این تحریم ها علیه ایران، تركیه هم متضرر شده بود و به خاطر حصول این توافق و برداشته شدن تحریم ها، علاوه بر این كه ایران در سیستم بین المللی بتواند جایگاه خود را مجددا به دست آورد و به امنیت منطقه كمك كند، تاثیرات مستقیمی در حوزه اقتصاد و تجارت تركیه داشته است.

«به روابط صرفا با عینك تجارت نگاه نمی كنیم»
اما ما طبیعتا مثل بعضی كشورها به این موضوع صرفا با عینك تجارت نگاه نمی كنیم. چرا كه روابط ما با ایران اینقدر عمیق و پیچیده است كه نمی شود آن را صرفا به روابط تجاری تقلیل داد و ما همواره در خصوص ایران با دوستان غربی خودمان همنظر نبودیم و خیلی وقت ها به خاطر این كه در كنار ایران قرار گرفتیم و از ایران دفاع كردیم از طرف آنها مورد فشار قرار گرفتیم. یعنی پایه اساسی سیاست ما نسبت به منطقه، تقویت صلح، امنیت و ثبات است و به خاطر این كه معتقدیم این توافق نامه به صلح، امنیت و ثبات كمك كرده از آن حمایت كردیم.
اما موضوع سوریه مساله جدایی است. همانطور كه شما هم می دانید در خصوص مساله سوریه، تركیه و ایران دیدگاه های متفاوتی دارند اما توانسته ایم این اختلاف نظر را در روابط دو جانبه خودمان انعكاس ندهیم.
گذشته از این، ما هیچ وقت به بهانه این كه دیدگاه های متفاوتی داریم به دنبال آن نبوده ایم كه ایران در حوزه سیاست خارجی منزوی شود. چرا كه ایران در گذشته كشور مهمی در منطقه بوده، در حال حاضر كشور مهمی در منطقه است و در آینده هم كشور مهمی در منطقه خواهد بود و این ادامه دارد. یعنی ما به جای سیاست جبهه بندی و مقابله، همواره از سیاست همكاری حمایت می كنیم.
علاوه بر آن، در مساله سوریه در مورد یك سری سیاست های اصولی و پایه ای تركیه و ایران همنظر هستند. برای مثال حفظ تمامیت ارضی كشور سوریه و یا این كه در خصوص آینده سوریه همه مردم این كشور باید تصمیم بگیرند و یا این كه دولت آینده سوریه باید تمام اقشار و كل جامعه سوریه را نمایندگی كند.
اصلی ترین اختلاف دیدگاه در مساله سوریه در مورد آینده بشار اسد است. رویكرد ما را در این خصوص شما خیلی خوب می دانید. ما امیدواریم كه در كوتاه ترین زمان ممكن بر سر یك مدل و فرمولی كه بتوان صلح، ثبات و امنیت پایدار برای سوریه به ارمغان بیاوریم توافقی حاصل شود.

«ثبات سوریه برای تركیه بیش از هر كشوری اهمیت دارد/بحران سوریه فقط راه حل سیاسی دارد»
**با توجه به این كه پنج سال در این كشور شاهد جنگ و خونریزی هستیم و متاسفانه این ناامنی ها به خود تركیه هم سرایت كرده آیا تركیه بیشتر از گذشته وارد عرصه حل سیاسی شده و آیا همنظرتر با ایران گام برداشته است؟
++ما از آغاز بحران سوریه همواره معتقد بودیم كه راه حل بحران سوریه، سیاسی است و هیچ وقت از راه حل های نظامی حمایت نكردیم. در آغاز شروع تحولات سوریه رویكردی كه داشتیم در خاطره ها باقی است. در موقعی كه مردم سوریه با یك سری مطالبات مشروع، شروع به راهپیمایی و تظاهرات كرده بودند، روابط خیلی نزدیكی با آقای اسد و دولت سوریه داشتیم و همان موقع مدام به او تذكر می دادیم و در ارتباط بودیم كه پاسخ دادن به مطالبات مشروع مردم، هم باعث افزایش محبوبیت خودش خواهد شد و هم باعث خواهد شد كه كشور سوریه ثبات بیشتری پیدا كند.
ما هیچ گاه سیاستی كه به دنبال كنترل سوریه و یا سر كار آوردن یك حكومتی كه گرایش خاصی داشته باشد و به گروه خاصی نزدیك باشد را پیگیری نكردیم و نداشتیم. ما همواره می خواستیم كه در سوریه دولتی سر كار باشد كه كل ملت را نمایندگی كند و آقای اسد شانس این را داشت.
ما به خاطر نوار مرزی طولانی كه با سوریه داریم؛ 911 كیلومتر مرز مشترك با سوریه داریم. همانطور كه شما هم اشاره كردید بی ثباتی و ناامنی در سوریه مستقیما ما را هم تحت تاثیر قرار می دهد. یعنی ثبات در سوریه برای ما منافع بیشتری نسبت به كشورهایی كه همسایه این كشور نیستند، دارد.

«شهروندان تركیه هر روز مستقیما با تراژدی زندگی سوری ها برخورد دارند»
در حال حاضر 2.7میلیون نفر سوری در تركیه زندگی می كنند. تركیه در حال حاضر میزبان بزرگترین جمعیت پناهجویان در جهان است و سوری ها در چهار گوشه كشور ما زندگی می كنند و شهروندان تركیه هر روز مستقیما با تراژدی زندگی سوری ها برخورد دارند.
گذشته از این، سازمان های تروریستی مانند داعش، پ.ك.ك، پ.ی.د و جبهه النصره از این خلاء و بی ثباتی استفاده می كنند و عملیات های تروریستی انجام می دهند كه حتی خود تركیه را هم هدف می گیرد.

**آیا در زمانی كه به بشار اسد می گفتید باید به مطالبات پاسخ دهد، پیش بینی می كردید كه ممكن است گروه های تروریستی همچون النصره و داعش پدید آیند و روند به اینجا برسد یا خیر؟
++البته. قطعا اینطور است. تركیه یكی از كشورهایی است كه بیشترین ضربه را از تروریسم خورده است. چرا كه وقتی مردم مطالبات مشروعی را مطرح می كنند و امكان پاسخگویی به این مطالبات و فضای سیاسی مسدود می شود، رفته رفته آن قشر متوسط و معتدلی كه این مطالبات را مطرح می كنند از طرف گروه های افراطی كنار زده می شوند و این گرو ها هستند كه میدان را در دست می گیرند.
ما به خاطر این كه دقیقا چنین وضعیتی را پیش بینی می كردیم با جدیت به آقای اسد هشدار می دادیم كه به مطالبات مشروع مردم پاسخ داده و نگذارد كار به اینجا برسد. پنج سال پیش نه داعش و نه جبهه النصره وجود نداشت و نه گروه های ریز و درشت دیگری كه در آنجا شكل گرفتند.

**اما شاهدیم كه در بین این گروه ها افرادی از اروپا و كشورهای غربی به سوریه آمده اند و در این گروه های تروریستی عضویت یافته اند.
++بله. در این خصوص هشدارهای بسیاری به دوستان اروپایی و غربی خود داده ایم بخصوص در مورد همكاری و افزایش همكاری های اطلاعاتی و امنیتی. اما این همكاری ها تا وقتی كه این گروه ها در مركز و قلب اروپا اقدام به حملات تروریستی نكرده بودند از طرف آنها جدی گرفته نمی شد.
بعد از این كه اقدامات تروریستی در خود اروپا از طرف سازمان های تروریستی انجام شد، تازه به این نتیجه رسیدند كه باید این همكاری را انجام دهند و بعد از آن بود كه این همكاری ها خیلی جدی شد و الان تقریبا می شود گفت كه این مساله حل شده و بحث آمدن آنها و عضویتشان در گروه های تروریستی به حداقل رسیده است.
البته تامین امنیت صد درصدی و جلوگیری از هر گونه نفوذ در نوار مرزی طولانی به وسعت 911 كیلومتر سختی های خاص خودش را دارد و بعد از این كه این مساله جدی شد هم با افزایش همكاری های امنیتی و اطلاعاتی با دوستان غربی خودمان و هم با اتخاذ تدابیر مشخص به شكل فیزیكی در طول نوار مرزی توانستیم این مشكل را به حداقل برسانیم. چرا كه در طول مرز مشترك ما با سوریه سیاست درهای باز اعمال می شد و دلیل آن هم این بود كه در پنج سال گذشته شهروندان سوری به ما پناه می آوردند و سیاست درهای باز دلیل انسانی داشت و نمی توانستیم عبور و مرور را صد درصد قطع كنیم.

«با عربستان در همه حوزه ها همنظر نیستیم»
**به اختلاف دیدگاه های ایران و تركیه در خصوص مساله سوریه اشاره كردید. اخبار زیادی وجود دارد مبنی بر این كه عربستان از گروه های تروریستی همچون القاعده،‌ انفجار 11 سپتامبر و مانند آن ها حمایت كرده است. چرا تركیه با عربستان دچار اختلاف نشده است؟
++ در آغاز می خواهم بخشی از سوال شما را اصلاح كنم. اینكه ما در همه مسایل صدرصد با عربستان سعودی هیچ مشكلی نداریم و همنظر هستیم، چنین چیزی وجود ندارد.
این طبیعی است كه كشوری با یك كشور دیگر در یك سری از مسایل اختلاف نظر و در یك سری از مسایل اشتراك نظر داشته باشد و ما با عربستان سعودی در همه حوزه ها همنظر نیستیم.
در كودتای السیسی در مصر تنشی كه در روابط ما با عربستان و بعضی از كشورهای حوزه خلیج فارس اتفاق افتاد مشخص است. برای نمونه این كه به كلیت جریان و حركت اخوان المسلمین تروریست گفته شود از نظر ما یك حركت نادرستی است. یعنی می خواهم این را بگویم كه اختلافات مشابهی با هر كشور دیگری به وجود می آید و این اختلاف دیدگاهی كه داریم صرفا با ایران نیست و با كشورهای دیگری هم می تواند وجود داشته باشد.
گذشته از آن متوجه شدم كه عنوان كردید عربستان سعودی در حملات 11سپتامبر نقش داشته است. این هنوز چیز ثابت شده ای نیست. 19 نفر از كسانی كه در آن اتفاق دست داشتند، شهروند عربستان سعودی بودند اما این كه بگوییم عربستان سعودی پشت القاعده است با توجه به این كه این گروه حملاتی هم علیه خود عربستان سعودی داشته است، دیدگاه درستی نیست.

**نقش عربستان در 11 سپتامبر توسط برخی از نمایندگان كنگره آمریكا مطرح شده است.
++البته اگر روزی این محرز، مشخص و اثبات شود كه عربستان سعودی یا هر كشوری به القاعده یا هر سازمان تروریستی دیگری كمك می كند، آن موقع سیاست ها بازبینی می شود. اما بر اساس روایات و شنیده ها رویكرد و سیاست خارجی تغییر داده نمی شود.

**در خصوص سوریه دو دیدگاه وجود دارد؛ سوریه با بشار اسد و سوریه بی بشار اسد؛ دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
++از دیدگاه من این كه آینده روابط دو كشوری مانند ایران و تركیه را به آینده شخصی مثل بشار اسد گره بزنیم، رویكرد اشتباهی است. از دیدگاه ما آقای بشار اسد در آینده سوریه به هیچ وجه نمی تواند نقشی داشته باشد.
تاریخ به ما نشان داده است كه عاقبت حاكمانی شبیه بشار اسد چیست و ما باور داریم كه آینده اسد صرفا در یك دادگاه بین المللی مشخص می شود.

**آیا تركیه جایگزینی برای بشار اسد دارد؟
++این كه مردم سوریه و كشور سوریه را چه كسی قرار است رهبری كند، به ما ارتباطی پیدا نمی كند و این را مردم سوریه مشخص می كنند. كشور سوریه یكی از كشورهای غنی با فرهنگ قدیمی و صاحب تاریخ طولانی است و مطمئن هستم كه ملت سوریه آلترناتیوهای بسیاری را در بین خودش به جای اسد دارد.
فقط آن چیزی كه ما خواستارش هستیم این است كه دولتی كه بتواند آغوش خودش را به روی تمام اقشار مردم سوریه از سنی، علوی، كرد، ارمنی، تركمن، شیعه و تمام مردم سوریه با تمام اقشار و تمام قومیت ها و مذاهب باز كند و آن ها را جای دهد، زیر سایه خود بگیرد و آنها را نمایندگی كند. ما فقط خواستار این هستیم. چیزی كه مهم است ایجاد زمینه های عینی برای این است كه مردم سوریه دست به این انتخاب بزنند.

«سوریه باید از سازمان های تروریستی پاك شود»
**با وجود گروه های تروریستی مانند داعش و النصره و سایر گروه های تروریستی كه مبارزه مسلحانه می كنند امكان جابجایی و انتخابات وجود دارد؟ آیا همه كشورها بخصوص كشورهای منطقه نباید دست به دست هم دهند و ابتدا گروه های تروریستی را از بین ببرند بعد زمینه انتخابات فراهم شود؟
++طبیعتا كلیه سوریه باید از سازمان های تروریستی پاك شود و از طرف دیگر باید به تروریسم دولتی هم پایان داده شود و ما می دانیم كه داعش به چه شكلی به وجود آمد و چطور شكل گرفت. دولت برای مشروعیت بخشی به خودش زمینه ای را برای ظهور و بروز سازمان های مختلف تروریستی ایجاد كرد و این موضوعی است كه نباید از آن غافل شد.
متاسفانه رژیم اسد عادتی مبنی بر استفاده از گروه های تروریستی در جهت استفاده از منافع حكومت خودش دارد. پیش از این هم شاهد این بودیم. در سال 2003، دوستان عراقی این را به ما می گفتند كه القاعده عراق از طرف سوریه دارد حمایت می شود و از آنجا به داخل عراق نفوذ می كنند و در حال حاضر هم گروه هایی مانند پ.ی.د و داعش را در جهت اهداف خودش استفاده می كند.