یاکوب برنولی

به گزارش بولتن نیوز ،  یاکوب برنولی که در ششم ژانویه سال ۱۶۵۴میلادی، در شهر بال کشور سوئیس به دنیا آمد و امروزه تقریبا ۳۰۰ سال از تاریخ فوت او می‌گذرد، ابتدا به تحصیل در رشته‌های الهیات و فلسفه پرداخت. اما علاقه واقعی او، که پدرش، یکی از بازرگانان معروف ادویه در شهر بال، موفق نشد او را از پرداختن به آن بازدارد، علوم ریاضیات و نجوم بود. یاکوب اسرار این علوم را بیشتر با تلاش خود یاد گرفت. او در عین حال برادر جوان ترش یوهان که ۱۲ سال از او کوچکتر بود را نیز با اسرار این درک علمی آشنا ساخت.

برنولی پس از پایان دوره تحصیلی خود در رشته الهیات، به عنوان معلم سرخانه در ژنو آغاز به کار کرد. او طی این دوره، گذارش به کشورهای فرانسه، هلند و انگلیس افتاد و در همه جا، در تلاش تماس با سران و دانشمندان علوم طبیعی بود. او از جمله موفق به دیدار شاگرد رنه دکارت فیلسوف فرانسوی، یعنی پژوهشگر انگلیسی روبرت بویل شد، که در زمینه خواص گازها به مطالعه مشغول بود. برنولی، پس از بازگشتش به سوئیس از سال ۱۶۸۳در دانشکده بال به تدریس علم مکانیک پرداخت. ۴ سال پس از آن، او در همین دانشگاه پروفسور رشته ریاضیات شد.


 «Acta Eruditorum» از طریق مطالعه نشریه تخصصی که در شهر لایپزیگ چاپ می شد، برای نخستین بار توجه برادران برنولی، به طرح های ریاضیدان آلمانی گوتفرید ویلهلم لایب نیتز درباره محاسبات دیفرانسیل و انتگرال جلب شد. این دو برادر مطالعات خود را در این زمینه تشدید کردند، تا این تئوری جدید را درک کنند و آنها با سیستماتیزه و تکمیل نمودن آن، این روش محاسبه را قابل تدریس و قابل فهم نمودند. لایب نیتز در نامه نگاری های خود با آنها، بارها از این زحمات برادران برنولی قدردانی کرده است. اما متاسفانه روابط بین دو برادر رو به وخامت گذاشت. یوهان برای رسیدن به سمت پروفسور ریاضیات دانشگاه بال، با برادرش به رقابت پرداخت و یاکوب برادر جوان تر خود را به سطحی بودن متهم ساخت. اطرافیان آنها، شاهد بودند که این مناقشات، اغلب لحنی نفرت برانگیز به خود می گرفتند.

پس از درگذشت یاکوب برنولی در سال ۱۷۱۳میلادی اثری از او انتشار یافت با عنوان «علم محاسبه احتمالات» که حاصل تلاش های او در آخرین سال حیاتش بود و به توضیح حساب احتمالات می پرداخت. در این اثر، برنولی برای نخستین بار در تاریخ علم ریاضیات، قانون اعداد بزرگ را مطرح می سازد، که اساس محاسبات آمار و ارقام است. این امر برای کسانی که تاس بازی می کنند بدین معناست که هر چه شمار تاس های ریخته شده بیشتر باشد، به همان نسبت نیز احتمال آن افزون تر می شود که عدد ۶ ریخته شود. اما احتمال آمدن اعداد دیگر نیز به همین میزان افزایش می یابد.

برنولی با جابه جایی و تغییر و تحولی که در محاسبات خود انجام داد ابزاری به وجود آورد که اگرچه قادر نیست به پیشگویی تک تک رفتارهای انسانی بپردازد اما، در محاسبات کلی این امکان را به دست می دهد که وقوع منطقی اتفاقات، قابل تخمین باشد. برنولی به کسانی که در این دنیا با ورق یا رولت، بنده سیستم بازی خود هستند، اندرز روشنی می دهد به این صورت که «این کاملاً مسلم است که یک فرمول ریاضی نمی تواند قادر باشد، برای ما آینده را مشخص نماید و کسانی که به چنین امری معتقدند، در گذشته به جادوگری اعتقاد داشتند.»

منبع:مجله ی علمی ایران