اوباما - سلمان؛ روابطی نیازمند ارزیابی دقیق با 5 چالش

به گزارش بولتن نیوز،«باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه 20 آوریل وارد ریاض شد و پنجشنبه در نشست فوق‌العاده شورای همکاری خلیج فارس به ریاست سلمان بن عبدالعزیز شاه عربستان شرکت کرد.

رئیس جمهوری آمریکا در دیدار با ملک سلمان درباره موضوعاتی مانند امنیت، مبارزه با تروریسم و بحران‌های منطقه‌ای بحث و تبادل نظر ‌کرد.

این دیدار هنگامی انجام شد که روابط ریاض – واشنگتن پس از برملا شدن اسنادی مبنی بر نقش عربستان در حوادث 11 سپتامبر، به ویژه پس از اعلام قصد کنگره آمریکا برای تصویب قانونی که نقش عربستان در این حملات را محکوم می‌کند، وارد بحران شده است.

هرچند «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید سه‌شنبه 19 آوریل تاکید کرد که عربستان شریک مهم آمریکا در حل بحران سوریه و مبارزه با داعش در عراق و سوریه و القاعده در یمن و رایزنی درباره سیاست‌ها ایران در منطقه است اما این تنش با قوت باقی است.

5 موضوع مورد اختلاف

با این حال به نوشته نشریه آمریکایی «یو اس ای تودی» دو طرف درباره 5 موضوع مورد اختلاف در این دیدار بحث و تبادل نظر خواهند کرد:

یک: حملات 11 سپتامبر

اولین موضوع مورد بحث در این دیدار بی‌تردید قضیه برملا شدن اسنادی مبنی بر دست داشتن عربستان در حملات 11 سپتامبر و محکومیت سعودی‌ها در این خصوص است، اگرچه اوباما تاکید کرده که در قبال اقدام کنگره این کشور در صورت تصویب قانون محکومیت عربستان، از حق وتو استفاده خواهد کرد.

بنابر ادعای اوباما این اقدام کنگره، باب تقدیم شکایت از تعداد زیادی از مسئولان آمریکا و دستگاه نظامی و امنیتی این کشور را خواهد گشود، اظهاراتی که با اعتراض خانواده‌ها و بازماندگان قربانیان این حملات مواجه شد و آن را نادیده گرفتن و زیر پا گذاشتن اصل عدالت و مساوات در آمریکا دانستند.

در مقابل این بحث و جدل‌ها، عربستان تهدید کرده، دارایی‌ها و سپرده‌های خود در آمریکا را که گفته شده است، بیش از 750 میلیارد دلار است، بیرون خواهد کشید.

دو: آتش‌بس و مذاکرات صلح

همزمان با سفر اوباما به عربستان، مذاکرات صلح میان دولت سوریه و معارضان مورد حمایت آمریکا و عربستان در ژنو در جریان است. آشکار است، سعودی‌ها در این دیدار بر اوباما فشار آوردند تا حمایت بیشتری از معارضان سوری به عمل آورد، در حالی‌که رئیس جمهوری آمریکا ظاهرا خواهان هدایت کمک‌های عربستان به موضوع مبارزه با داعش در عراق و سوریه است.

سه: جنگ یمن

نتیجه مذاکرات طرف‌های درگیر در یمن همچنان در پرده ابهام قرار دارد و شنیده‌ها از تمایل عربستان به پایان دادن به این جنگ و خروج هرچه سریع‌تر و تا جای ممکن آبرومندانه تر از باتلاق یمن حکایت دارد.

چهار: قدرت فزاینده ایران

تقابل و رقابت تاریخی عربستان و ایران در منطقه بر کسی پوشیده نیست و اوج این تقابل و رقابت را در این برهه زمانی باید در عراق و یمن و سوریه ملاحظه کرد، آن هم در شرایطی که ایران اختلافات خود در پرونده هسته‌ای را با غرب و آمریکا حل کرده و با برداشته شدن تحریم‌ها، ایران می‌رود تا بار دیگر رشد اقتصادی گذشته خود را باز یابد، افزون بر اینکه این فرصتی به کشورهای غربی می‌دهد تا براساس اهداف و منافع مشترک همکاری‌ها و مناسبات خود را با ایران در تمام سطوح و حوزه‌ها گسترش دهند.

صرف نظر از بازگشت ایران به عرصه اقتصاد منطقه و جهان که چالشی برای کشورهای عربی از جمله عربستان به شمار می‌آید، آزمایش‌های موشکی ایران به دستاویزی برای این کشورها تبدیل شده تا آن را دلیلی بر عدم چشم پوشی ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای عنوان کنند و با وجود اطمینان داده شده از سوی واشنگتن به این کشورها درباره بی‌خطر بودن این آزمایش‌ها با این حال شیوخ عرب و از جمله عربستان از تهدیدات موشکی و نظامی ایران علیه منطقه سخن می‌گویند.

پنج: قیمت پایین نفت

کاهش قیمت جهانی نفت مشکلات بسیاری را برای اقتصاد عربستان ایجاد کرده، در حالی‌که نشست کشورهای تولید کننده نفت در دوحه قطر نیز پس از مخالفت عربستان با توقف تولید نفت، بدون نتیجه و بدون امضای توافقی پایان یافت.

از آن سو، کاهش قیمت نفت موجب از بین رفتن 250 هزار فرصت شغلی در آمریکا ظرف دو سال اخیر شده و این جدای از زیان‌های اقتصادی دیگر وارد به این کشور است.

همچنین باید یادآور شد که سفر اوباما به عربستان هدف دیگری را هم دنبال می‌کند و آن هماهنگی هرچه بیشتر در زمینه مبارزه با تروریسم است که گفته شده، مهمترین موضوع مورد بحث در سفر اوباما به عربستان و انگلیس و آلمان است.

روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در این ارتباط نوشت که جمهوری‌خواهان در قضیه 11 سپتامبر در کنار اوباما قرار گرفته‌اند و به کنگره این کشور هشدار داده‌اند، کنکاش بیش از حد در این قضیه نتایج ناخوشایندی را برای رابطه آمریکا با یکی از مهمترین هم پیمانانش در خاورمیانه به دنبال دارد و واشنگتن را در معرض تهدیدات قانونی و حقوقی مشابه از سوی کشورهای دیگر قرار خواهد داد.

روابط سرد و متشنج

در این‌باره سناتور «جان مک‌کین» تصریح می‌کند: باید بازتاب چنین اقدامی به ویژه واکنش سعودی‌ها را به دقت مورد ارزیابی قرار داد و در این خصوص به اقدام خودسرانه ریاض در کمک به گروه‌های مسلح در سوریه و عدم اختصاص آنها به مبارزه علیه داعش و ورود به جنگ در یمن اشاره می‌کند.

وی می‌گوید: اوباما باید روی روابط آمریکا با عربستان برنامه ریزی دقیقی کند، به ویژه اگر خواهان مناسباتی با ایران است.

سایه ناامیدی بر شیوخ عرب

اوباما در سفر خود به منطقه پنجشنبه به همراه «آشتون کارتر»، وزیر دفاع و «جان کری»، وزیر خارجه‌ در نشست سران کشورهای همکاری خلیج فارس شرکت کرد.

در این‌باره گفته شده که شیوخ عرب از سیاست‌های اوباما به ویژه در قبال پرونده سوریه که با ابراز عدم تمایل واشنگتن در حضور مستقیم نظامی در جنگ دایر در این کشور و درگیر کردن خود در مشکلات منطقه‌ای و مهمتر از آن گرایش به ایران نمود یافته، مایوس و ناامید شده‌اند.

«مصطفى العانی»، مدیر برنامه امنیت و دفاع و مبارزه با تروریسم مرکز مطالعات خلیج فارس دوره ریاست جمهوری اوباما را برای منطقه 100 درصد منفی و بدون رهاورد توصیف می‌کند.

اما یکی از مشاوران نزدیک به اوباما تاکید می‌کند که موانع و پیچیدگی‌های بسیاری بر روابط آمریکا و عربستان که با یکدیگر در مبارزه با تروریسم مشارکت دارند، حاکم است.

بی‌ثباتی اقتصادی

از سوی دیگر، پایگاه اینترنتی moneycontrol فعال در عرصه اقتصادی و مالی در گزارشی نوشت که، اقدام عربستان در خارج کردن احتمالی سپرده‌ها و سرمایه ‌گذاری‌هایش، موجب تزتزل و بی‌ثباتی آمریکا در بازارهای جهانی خواهد شد.

نشریه «وال استریت» نیز در تحلیلی تاکید می‌کند، آمریکا پس از خروج از عراق در سال 2011 نفوذ منطقه‌ای خود را از دست داده و اوباما درحالی سیاست خارجی خود را بر عربستان سعودی عرضه و چشم‌ داشت‌هایش را اعلام می‌کند که عربستان بیش از گذشته به خود متکی شده است.