روابط ایران و مالزی در سالی که گذشت

پس از محمدجلال فیروزنیا که در روزهای پایانی مهرماه 1393 دیدار خداحافظی خود با مقامات مالزی را انجام داد و به تهران بازگشت، تا آذر ماه سال 1394 سفارت ایران بدون سفیر و با حضور کاردار موقت به فعالیت خود ادامه داد.
پس از حدود 13 ماه، 'مرضیه افخم' نخستین سفیر زن بعد از انقلاب اسلامی در آذر ماه سال 1394 وارد کوالالامپور، پایتخت مالزی، شد تا براساس برنامه وزیر امور خارجه 'روابط بین دو کشور را هرچه گسترده تر و جدی تر و مستحکم تر' کند.
'محمدجواد ظریف' وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نخستین سفیر زن جمهوری اسلامی را با هدف توسعه گسترده تر، جدی تر و مستحکم تر روابط به 'کشور بسیار مهم، دوست و برادر مالزی' عازم کوالالامپور کرد.
با وجود توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 و اعلام آمادگی کشورهای مختلف جهان برای آغاز تجارت با ایران، اما با توجه به نبود سفیر، روابط بین ایران و مالزی از ابتدای سال 1394 همچون دوران پیش از آن به روند عادی خود ادامه داد.
آنگونه که 'ذوالکیفلی محمود' مدیر عامل شرکت توسعه تجارت خارجی مالزی (ماترید) پیش از این اعلام کرد، تجارت دو جانبه بین این کشور و ایران طی سال گذشته میلادی (9 ماه نخست سال 1394) به دلیل کاهش واردات فرآورده های نفتی از ایران و همچنین کاهش صادرات مالزی و برخی مسائل مربوط به پرداخت های مالی اندکی با افت همراه شد.
همانطور که این مقام مالزیایی نیز بیان کرد واردات اصلی مالزی از ایران نفت خام و قیر بود که این امر نیز به دلیل کاهش بهای جهانی نفت، سهم ایران از تجارت با مالزی را کاهش داد.
از سوی دیگر مالزی همچنان از ناحیه صادرات پالم ، سهمی از بازار مصرف در ایران را به خود اختصاص داد و آنگونه که مدیر عامل ماترید بیان کرده است به دلیل نوسانات زیاد این محصول، مالزی قصد دارد نگاه خود به تجارت با ایران را فراتر از روغن پالم توسعه دهد و بر محصولاتی از قبیل قطعات و تجهیزات و ماشین آلات که با افت و خیز زیادی مواجه نیستند، متمرکز شود.
براساس آمار ارائه شده توسط شرکت توسعه تجارت خارجی مالزی، کل صادرات این کشور به ایران در سال 2015 میلادی (شامل 9 ماه اول سال 1394) به یک میلیارد و 950 میلیون رینگیت (بیش از 470 میلیون دلار) رسید، در حالی که این میزان در سال 2014 میلادی دو میلیارد و 180 میلیون رینگیت (بیش از 530 میلیون دلار) بود که کاهش 10.6 درصدی را نشان می داد.
از سوی دیگر واردات مالزی از ایران نیز در سال گذشته در مقایسه با سال پیش از آن با کاهش 25.6 درصدی مواجه بود و به رقم 139 میلیون و 500 هزار رینگیت (بیش از 34 میلیون دلار) رسید.
بر اساس این آمار می توان گفت که در سال گذشته نیز همچون سال های پیش از آن مالزی برنده تجارت دوجانبه با ایران بوده و توانسته محصولاتی بیشتری به ایران صادر کند.
دولت مالزی پس از توافق هسته ای ایران با قدرت های غربی، در حالی که برخی دیگر از کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا برای از سرگیری روابط تجاری با اعزام هیات هایی به تهران رقابت خود را با دیگر رقبا آغاز کردند، به دلایل مختلفی از این قافله عقب افتادند.
برخی از شرکت های خصوصی و دولتی این کشور از جمله شرکت ملی نفت و گاز مالزی (پتروناس) و خطوط هواپیمای ایرایشیا در سال 1394 از تمایل خود برای از سرگیری مجدد روابط با تهران خبر دادند، اما مقامات مالزی گامی اساسی به سوی تقویت روابط برنداشتند و در برخی از دیدارهای رده میانی با مقامات ایرانی از تمایل بدون اقدام عملی خود برای افزایش مناسبات تجاری خبر می دادند.
در حالی که کشورهای ویتنام، اندونزی، سنگاپور و تایلند گام های عملی زیادی در این سال برای از سرگیری روابط تجاری با ایران برداشتند، اما رفتار مالزی در دوران پساتحریم با دوران اعمال تحریم ها تفاوت چندانی نداشت.
مقامات رسمی مالزی پس از سفر اخیر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به منطقه جنوب شرق آسیا بود که به این نکته پی بردند احتمالا در روابط تجاری با ایران از سایر رقبای منطقه ای خود عقب افتاده اند.
این امر را می توان در سخنان 'مصطفی محمد' وزیر صنعت و تجارت خارجی مالزی مشاهده کرد که در آخرین روزهای سال 1394 در سنگاپور گفت ما آگاه هستیم که برخی از کشورهای منطقه خواستار از سرگیری روابط تجاری با ایران در دوران پساتحریم هستند.
وی همچنین از سفر هیاتی از سازمان توسعه تجارت خارجی مالزی در آینده ای نزدیک به ایران خبر داد و تصریح کرد که ایران می تواند بازار مناسبی برای روغن پالم و سایر محصولات مالزی باشد.
آنگونه که از سخنان بالاترین مقام تجارت مالزی می توان دریافت، این کشور اکنون خود را برای آغاز روابط تجاری با ایران آماده می کند تا از باز شدن درهای اقتصاد ایران به نفع خود سود ببرد.
اظهارات وزیر صنعت و تجارت خارجی مالزی در واپسین روزهای سال 1394 امیدی است که سال نو هجری خورشیدی با فراهم سازی زمینه توسعه روابط تجاری ایران و مالزی، سهم بیشتر از بازار 30 میلیون نفری مالزی از آن ایران شود و همکاری ها دو جانبه در بخش های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... با رایزنی های بیشتر توسعه یابد.