ردیابی انتقال فناوری در قراردادهای خودرویی

به گزارش بولتن نیوز  به نقل از دنیای اقتصاد ،انتقال تکنولوژی و فناوری در حالی در زمره شروط حضور خودروسازان خارجی به ایران قرار گرفته که به اعتقاد برخی از کارشناسان انتقال فناوری باید از زنجیره قطعه‌سازی کشور آغاز شود. بارها شنیده شده که حضور سرمایه‌گذار خارجی باید منجر به ارتقای سطح تکنولوژی و فناوری در صنعت خودرو کشور شود، این در شرایطی است که سطح انتقال این دانش از سوی بسیاری مشتریان خودروهای داخلی مبهم است.

آنچه با جمله «انتقال تکنولوژی و فناوری» از سوی خودروسازان خارجی در اذهان عمومی نقش می‌بندد عرضه خودروهایی با مصرف سوخت کمتر، کیفیت بهتر و ظاهری آراسته است این در شرایطی است که بسیاری از کارشناسان عنوان می‌کنند ارتقای تکنولوژی و فناوری یک خودرو وابستگی زیادی به تامین قطعاتی با تکنولوژی روز دنیا دارد. براساس همین موضوع، در شرایط کنونی بحث انتقال فناوری به‌منظور تولید خودروهای مطابق با استانداردهای روز دنیا مدنظر مسوولان خودرویی کشور است و یکی از کلیدواژ‌های اساسی همکاری مشترک با خودروسازان جهانی نیز بحث دانش و تکنولوژی است که قرار است توسط این کشورها به ایران منتقل شود. به این ترتیب در حالی طی روزهای اخیر به‌دنبال انعقاد قرارداد ایران‌خودرو و پژو بار دیگر تاکید بسیاری بر لزوم انتقال فناوری صورت گرفت که حالا این سوال مطرح است که آیا این انتقال فناوری تنها قرار است موجب بهبود کیفی تولیدات داخلی شود یا اینکه با افزایش دانش در کل زنجیره تولید خودرو شاهد انقلابی در تولید خودرو مطابق با استانداردهای روز جهان خواهیم بود؟ بنابر آنچه کارشناسان صنعت خودرو می‌گویند، انتقال تکنولوژی به معنای اشاعه و پذیرش تجهیزات، تکنیک‌ها و دانش فنی جدید بین فعالان صنعت در دو منطقه جغرافیایی مختلف است که به موجب آن کشور صادرکننده فناوری، زمینه‌های توسعه در کشور مقصد را فراهم می‌کند. از آنجا که صنعت خودرو طی سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های بین‌المللی نتوانست دانش برتر جهان در تولید خودرو را دریافت کند؛ بنابراین در شرایط کنونی بحث انتقال تکنولوژی به‌منظور جبران عقب‌ماندگی‌ سال‌های گذشته از اهمیت بسیار برخوردار است. به این ترتیب در بحث صدور دانش روز خودروسازانی که قرار است در کشور همکاری کنند، مباحث متعددی مدنظر است. آنگونه که از اهمیت این موضوع در بهبود صنعت خودرو به‌نظر می‌رسد تنها یک حلقه از زنجیره صنعت خودرو نیاز به فناوری ندارد؛ بلکه کل زنجیره خودرو از ساخت و طراحی گرفته تا تامین‌کنندگان قطعه به فناوری‌های جدید احتیاج دارند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که صنعت خودرو کشور می‌تواند با دستیابی به فناوری‌های جدید، به تولید خودروهایی با تکنولوژی جدید بپردازد و ضمن کسب بازار داخل، در بخش صادرات محصولات خودرویی نیز موفق ظاهر شود. به‌دنبال این موضوع، بسیاری از کارشناسان انتقال تکنولوژی به صنعت خودرو ایران را یکی از ملزومات اساسی می‌دانند که داشتن تعریفی مشخص از آن، تصویری روشن از آینده صنعت خودرو را نشان خواهد داد. بر این اساس، دست‌اندرکاران صنعت خودرو بحث فرآیند رسیدن به تکنولوژی را در سه سطح مهندسی، تامین (قطعات) و مسائل مالی حائز اهمیت می‌دانند و معتقدند که خودروسازان در قراردادهای جدید خود با خارجی‌ها در بحث انتقال دانش و فناوری به این سه مورد توجه کنند تا زیرساخت‌های صنعت خودرو از تحولات روز دنیا بهره‌مند شود.

سخت‌افزارهای انتقال دانش

انتقال تکنولوژی در دو بخش سخت افزاری و نرم‌افزاری صورت خواهد گرفت. هر چند بخش نرم‌افزاری که تنها شامل آموزش نیروی انسانی و متخصصان توسط شرکت‌های خودروساز معتبر جهانی است، اما ارتقای دانش و فناوری اثر مستقیمی در بخش سخت‌افزاری صنعت خودرو کشور خواهد داشت. این موضوع نیز با مباحثی چون مهندسی ساخت و تولید خودرو ارتباط مستقیم دارد. از آنجا که بخش مهندسی خودرو، شامل طراحی (مدلینگ)، ساخت، طراحی پلت‌فرم‌ و خطوط تولید می‌شود؛ بنابراین انتقال دانش در این بخش از اهمیت بسیاری برای خودروسازان برخوردار است. بنا به گفته دست‌اندرکاران خودرویی کشور در قراردادهای اخیر خودروسازان با خارجی‌ها نیز این موضوع دنبال شده است. این موضوع در حالی بخش اعظم توجه خودروسازان را به خود اختصاص می‌دهد که به‌دلیل قدیمی بودن پلت‌فرم‌ها و خطوط تولید خودرو در کشور، خودروسازان در جلب رضایت مشتریان ناتوان ماندند. در این شرایط بسیاری از کارشناسان حضور خودروسازان خارجی در قالب جوینت ونچر و انتقال فناوری در بخش مهندسی را موجب تغییر زیرساخت‌های اساسی صنعت خودرو می‌دانند و معتقدند که با تحقق این موضوع خودروهایی در بازار عرضه خواهد شد که اصول مهندسی روز دنیا در آنها رعایت شده است. کیوان وزیری، مدیر طراحی پلت‌فرم ایران‌خودرو در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه بخش سخت افزاری صنعت خودرو یکی از بخش‌هایی است که اثر جدی از انتقال دانش روز خواهد دید، می‌گوید: خودروسازان برای تغییرات زیرساختی در تولید پلت‌فرم تا خطوط تولید جدید خود نیازمند دانش روز هستند که این مهم در قراردادها دیده می‌شود. وی با اشاره به اینکه ایران‌خودرو در قرارداد اخیر خود با پژو به این موضوع دقت بسیاری داشته، می‌گوید: در صورتی که دانش بخش مهندسی صنعت خودرو ارتقا یابد، مسلم است که تولید محصولات جدید و باکیفیت را شاهد خواهیم بود که رضایت مشتریان داخلی را جلب می‌کند و از همه مهم‌تر می‌توانیم به جذب مشتریان در بازارهای صادراتی نیز بپردازیم. وی با اشاره به اینکه انتقال تکنولوژی در دو بخش کیفیت و رقابت در بازار اثرگذار است، می‌گوید: خودروسازان با محقق کردن این هدف در قرارداد همکاری با خودروسازان خارجی می‌توانند ضمن جلب رضایت مشتریان داخل، قدرت رقابت را نیز افزایش دهند و در بازار رقابتی نیز موفق ظاهر شوند. یک کارشناس صنعت خودرو نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: صنعت خودرو به طور کلی نیازمند دانش روز خودروسازان جهان است. از آنجا که خودروسازی کشور در این زمینه مشکلات اساسی دارد؛ بنابراین با حضور خودروسازان خارجی و افزایش دانش شرکت‌های خودروساز مسلم است بخشی از مشکلات تولید خودرو حل خواهد شد. وی با اشاره به اینکه یکی از موضوعاتی که موجب دلزدگی مشتریان از خودروهای تولید داخل شده است، بحث قدیمی بودن خودروها و به روز نبودن آنهاست، می‌گوید: یکی از ضعف‌های جدی صنعت خودرو در بخش مهندسی طراحی و پلت‌فرم است، بنابراین پیداست که خودروسازان با انتقال تکنولوژی در بخش‌های مرتبط با ساخت و طراحی می‌توانند خودروهای متنوع و جدیدی را عرضه کنند که انتظارات مشتریان را پاسخ ‌دهد.

بخش زنجیره تامین

یکی از مشکلات‌ اساسی صنعت خودرو این بوده که تامین‌کنندگان قطعات خودرو‌ با شتابی که در دهه‌ ۷۰ داشتند، نتوانستند، روند توسعه خود را ادامه دهند و به همین دلیل دست خودروساز در نوآوری و حرکت‌های جدید بسته شد. از یک‌سو، خودروسازان به تولید خودروهای قدیمی می‌پرداختند و تامین‌کنندگان قطعه نیز براساس درصد داخلی‌سازی همان روال گذشته را دنبال می‌کردند. در این میان نیز چون بحث همکاری مشترک در قالب‌ جوینت‌ونچر در صنعت خودرو به صورت جدی دنبال نشد، خودروسازان خارجی همکار با صنعت داخل تمایل چندانی به انتقال دانش در بخش ساخت و حتی تولید قطعات نیز نداشتند. در این میان تشدید تحریم‌ها نیز قوز‌بالا قوز شد تا آنجا که طی سال‌های اخیر به‌دلیل قطع ارتباط خودروسازان خارجی با ایران ظرفیت داخلی‌سازی برخی از قطعات در ایران فراهم شد، اما کیفیت آن چیزی نبود که بتواند رضایت مشتری ایرانی را جلب کند. در این میان قطعه‌سازان داخلی از وضعیت موجود آسیب دیدند و افت تولید همراه با افت کیفیت محصولات خودروسازان همراه بود. براین اساس است که یکی از اثرات مهم انتقال فناوری به‌واسطه مشارکت با خارجی‌ها، اثر آن بر صنعت قطعه کشور و در کل زنجیره تامین قطعات براساس استانداردهای روز است. محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: زنجیره تامین یکی از بخش‌های استراتژیک است که با ارتقای دانش و تکنولوژی می‌تواند تاثیر بسیاری در توسعه صنعت خودرو و جلب رضایت مشتریان داشته باشد. وی با اشاره به اینکه انتقال فناوری موجب افزایش کیفیت محصولات می‌شود، ‌می‌گوید: این موضوع موجب توسعه و بهبود‌ در کل زنجیره خودرو خواهد شد. یکی از کارشناسان صنعت خودرو در این باره می‌گوید: بهتر است که خودروسازان در مذاکرات خود با خودروسازان خارجی در بحث انتقال تکنولوژی با مراکز تحقیقاتی تعامل داشته باشند. از آنجا که طی سال‌های گذشته در برخی از زنجیره تامین توانستیم به ظرفیت‌های خوبی دست یابیم؛ بنابراین سرمایه‌گذاری خودروسازان معتبر جهانی باید در زمینه‌ نیازهای استراتژیک‌ ما صورت بگیرد.

بخش مالی

رسیدن به دانش و فناوری روز دنیا نیازمند تغییرات زیرساختی است که در بخش‌های مختلف از جمله ساخت، طراحی و تولید باید صورت بگیرد. در این میان اما بحث تربیت نیروی انسانی نیز از اهمیت اساسی برخوردار است. اما یکی از زمینه‌هایی که فرآیند رسیدن به فناوری در صنعت خودرو و تربیت نیروی انسانی را هموار می‌کند، نقش حمایتی دولت و سرمایه‌گذاران در تحقق اهداف است. بر این اساس در صورتی بخش‌های مختلف از انتقال فناوری منتفع خواهند شد که سرمایه‌گذاری در این بخش نیز مدنظر دولت و سرمایه‌گذاران خارجی باشد. در این زمینه، کیوان وزیری می‌گوید: حمایت دولت و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از این موضوع است که می‌تواند بحث به‌روز کردن کل زنجیره تولید در خودروسازی را عملیاتی کند.