خداحافظی معماری اسلامی از شهرها

گروه اقتصادی: الهام صمدزاده: معماری ایران جزو متنوع‌ترین معماری‌های جهان به حساب می آید، به گونه ای که به راحتی می توان این ادعا را داشت که حتی از معماری ایتالیا و خیلی از کشورهای اروپا نیز برتر است. ما در طراحی مسجد انواع گونه‌ها را داریم، مثل مسجد چهارایوانی، چهارکوشکی، تک‌ایوانی و.... که این تنوع را در جاهای دیگر نمی‌توان یافت. معماری دوره ساسانیان و هخامنشیان بسیار غنی است، اما بعد از ورود اسلام به ایران معماری ما وارد مرحله دیگری شد.


به گزارش بولتن نیوز، همان‌طور که می‌دانیم اعراب در صدر اسلام معماری نداشتند و حتی معماران ایرانی به سرزمین‌های عربی می‌رفتند و ساخت‌وساز می‌کردند. درواقع فرهنگ ایرانی - اسلامی باهم آمیخته شد و در معماری بروز پیدا کرد و معماری ایرانی - اسلامی شکل گرفت. از قرن چهارم، پنجم هجری این معماری بسیار شکوفا شد.

معماری اسلامی- ایرانی اصل فراموش شده حوزه ساخت و ساز امروزه است به نحوی که در نگاه اجمالی به شهرهای کشور شاهد رخت بربستن معماری اسلامی- ایرانی از تمامی نماهای شهری شده ایم. این در حالی است که رعایت این اصل یکی از منویات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از معماران و شهرسازان بود. که متاسفانه از سولی سیاستمداران حوزه شهر سازی تا به امروز مغفول مانده و راهکار جدی برای برون رفت از این معضل ارائه نشده است.


آنچه مسلم است معماری اصولا باید در خدمت انسان ها باشد و از آنجا که کرامت انسان از دیرباز مورد اهمیت بوده است در معماری اسلامی- ایرانی  نیز بر همه ابعاد وجود انسان و همه خصائص روحی،جسمی،معنوی،آرمانی و ... توجه خاصی دارد اما متاسفانه امروزه با ورود بی رویه و تقلید کورکورانه شهرسازان از الگوهای غربی دیگر انسان در محل زندگی خود آسایش ندارد.

شایان ذکر است المان های وارداتی هر روز بیشتر در فضای شهرها و ساخت ساز رخ نمایی می کند وکلان شهرهای کشور، بی‌قواره‌تر از گذشته می‌شود و در هیاهوی شهرنشینی نه‌تنها آرامش مردم از میان رفته است، بلکه ساخت‌وسازهای بی‌رویه و بلندمرتبه‌سازی ناجوانمردانه به حریم بافت‌های تاریخی شهرها یورش برده است که این بافت‌ها نفس‌های باقیمانده و اندک خود را می‌کشند و در چنین شرایطی که   اهمیت معماری گذشته در حال از بین رفتن است، گفتنی است معماری به صورت ناخودآگاه بر روان انسان تاثیرگذار است به گونه ای که طبق اظهار نظر جامعه شناسان انسان ها شهر را می سازند و شهر نیز بر انسان و نحوه زندگی آن متاثر می شود.  لذا باید با تلفیق هنر و معنویت در معماری فضایی در خور جامعه اسلامی ایجاد شود و مهم‌ترین اصول معماری ایرانی درون‌گرایی، پرهیز از بیهودگی ، مردم‌محوری، خود‌بسندگی و نیارش نیز در آن رعایت شود.

طبق اظهار نظر کارشناسان برای رونق معماری اسلامی- ایرانی بهتر است معماری در هر شهری بومی سازی شود و در کنار توجه به معماری اصیل، ابتکارات و دانش جدید نظیر بهینه سازی مصرف انرژی نیز در نظر گرفته شود.


هر چند باید اذعان داشت که امروزه توجه به معماری اسلامی – ایرانی تا حدی شعاری شده،بدین معنا که بیشتر کسانی که این موضوع را مطرح می‌کنند، به جای آن‌که عمق موضوع را درک کرده باشند دیدگاه سطحی به این موضوع دارند. دلیل آن‌که معماری ایرانی – اسلامی سرلوحه حوزه شهرسازی است وجود معماری 1400سال دوره اسلامی تا قبل از پهلوی است، یعنی برهه ای از شهرسازی که حرفی برای گفتن و شخصیتی برای خودش دارد که این شخصیت در معماری بعد از پهلوی دیده نمی‌شود. البته این کمرنگ شدن معماری ایرانی - اسلامی از زمان پهلوی شروع شده و به اوج آشفتگی و هرج و مرج خود در یکی دو دهه اخیر نیز رسیده است