اخلاق حرفه ای اصل گم شده حوزه ساخت وساز

گروه اقتصادی: الهام صمدزاده: اخلاق حرفه‌ای یک مفهوم کلی، رایج و دارای تعریف است. آنچه معمولا باعث بروز مشکل می‌شود، مصادیق رعایت اخلاق است، یعنی داشتن تعریف مجزا از اخلاق حرفه‌ای خود منشاء اختلاف صاحبنظران تلقی می شود.متاسفانه بدلیل عدم رعایت اخلاق حرفه ای از سوی برخی از اعضای جامعه مهندسی وزیر راه و شهر سازی برآن شد تا با ابلاغ منشور اخلاق حرفه ای جامعه بزرگ مهندسان راهر چه بیشتر به رعایت این مهم پایبند نماید، لذا در این مجال سعی بر بررسی ابعاد اخلاق حرفه ای و مضررات عدم رعایت این مهم پرداخته ایم.

به گزارش بولتن نیوز، آنچه مسلم است امروزه اخلاق حرفه ای مفهوم تخصصی دارد و توجه به مفهوم تخصصی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همان گونه که متاسفانه برخی از کلمات بار ارزشی و معنوی خود را در گذر زمان از دست داده اند و تبدیل به کلمات تزئینی و دکوری شده اند، اخلاق حرفه ای نیز در برخی از موارد دچار چنین معضلی شده است به نحوی که عدم رعایت اخلاق حرفه ای در جامعه مهندسان باعث بدبینی مردم به افعالیت این قشر شده است.

بدیهی است هر زمانی که اخلاق چاشنی کار حرفه ای شود ، وجدان آگاه و بیدار خود نمایی نموده و پدید آمدن آن میان مهندسان ، منجر به افزایش عمر ساختمان ها و ساختن جامعه ای سالم و ارزشمند خواخد شد و ساختمان سازی را به ساحل امنیت و استحکام خواهد رساند.

متاسفانه امروزه در دانشگاه های مهندسی ،شاهد فارغ التحصیلانی هستند که با معنا و مفهوم اخلاق حرفه ای غریبه هستند. این در حالی است که حتی به اندازه سازمان های کنترل جمعیتی که در حال حاضر آهسته آهسته دارند از دانشگاه ها خداحافظی می کنند، در  دانشگاه ها راجع به لزوم رعایت اخلاق حرفه ای سخن به میان نیامده است. در کشور آمریکا در دهه هفتاد میلادی، سازمان ها و انجمن های مهندسی با مشاهده مشکلات اخلاقی در حوزه صنعت، از دانشگاه ها و متخصصان خواستند که برای ترمیم و رشد اخلاق حرفه مهندسی دست به اقدام جدی بزنند و خود نیز به کمک دولت از آنها پشتیبانی کردند و این معضل را در زمان اندک مرتفع ساختند.

شایان ذکر است اخلاق در حوزه مهندسی تفکیک نشده و بسیار کلی از آن صحبت می‌شود، حال باید دید که معضلات موجود ریشه حرفه‌ای دارد یا تخصصی. این در حالی است که اگر در بحث دانش مهندسی، کنترل و نظارت، اقدامات جدی و مستمر صورت پذیرد و مهندسان بر روی بحث حرفه حساس شوند، بسیاری از مسائل به خودی خود برطرف خواهد شد.

امروزه با توجه به اهمیت بازار مسکن و صرف هزینه ملی در این عرصه بایستی از مرزهای اخلاق حرفه‌ای صیانت شود. به گونه ای بهتراست درآغاز کار، هریک از مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان ها منشور اخلاقی در نظام مهندسی را امضا کنند و فرد امضا کننده متعهد به رعایت آن باشد. البته باید متذکر شد که رعایت اخلاق حرفه ای در حرفه کافی نیست، اما لازم است.

در حالی که هنوز در سازمان نظام مهندسی ساختمان  به عنوان متولی اصلی جامعه مهندسان نظام ارزشیابی تعریف نشده، چطور به دنبال بحثی به اسم اخلاق حرفه‌ای هستیم. بزرگترین مشکل که حتی باعث سرخوردگی برخی از مهندسان می‌شود تفکیک کار خوب از بد است. لذا نظام ارزشیابی می‌تواند مانع بروز اکثر این مسائل ‌شود و در این شرایط بحث عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای و کمبودها به خودی خود کنار می‌رود.


گفتنی است در حوزه مهندسی هنوز چیستی اخلاق حرفه‌ای تبیین نشده است و یا اگر برای برخی افراد تبیین شده، هنوز توافق نظر و اجماعی در این باره وجود ندارد، لذا در سال‌های اخیر علیرغم تکرار این موضوع اما درباره تفاوت آن با سایر مقولات حرفه‌ای صحبتی به میان نیامده است.
باید توجه داشت که اخلاق حرفه‌ای اندرز نیست و نقض آن مستوجب مجازات است حتی گاهی تعارضاتی در مصادیق به وجود می‌آید، برای مثال اخلاق عمومی دفاع از یک راهزن را تقبیح می‌کند، اما همین عمل در قلمرو حرفه وکالت عمل قبیحی محسوب نمی‌شود و وکیلی که دفاع از حقوق موکل را برعهده می‌گیرد، مرتکب عمل قبیحی نشده است.

به اعتقاد کارشناسان اجتماعی، هدف از رعایت اخلاق حرفه‌ای، توجه به یک سری چارچوب‌های اخلاقی است که امکان فعالیت و حتی رقابت سالم و حرفه‌ای را ممکن می‌سازد. اصول اخلاقی و حرفه‌ای به همه جا و همه رشته‌ها قابل تعمیم است. لذا اخلاق حرفه‌ای چیزی جدای از اعتقادات مذهبی، آداب و رسوم و فرهنگ مثبت جامعه نیست و به عنوان یک مفهوم کلی همواره مورد قبول همگان بوده و در تمام دنیا نیز به آن اهمیت می‌دهند.

فعالیت مهندسی نه به عنوان یک موضوع خاص بلکه به عنوان یکی از فعالیت‌های اجتماعی، و در سطحی وسیع، از بحث اخلاق حرفه‌ای متاثر می‌شود.

باید توجه داشت که اگر اخلاق را داخل قانون ببریم یا کد اخلاقی را قانونی کنیم، اخلاق را خراب کرده‌ایم. درواقع یعنی اخلاق را همیشه باید اخلاق نگه داریم و این به این معنا نیست که اگر کسی اخلاق را رعایت نکرد، مجازات نشود، ولی این مجازات را نه قانونگذار بلکه سازمان حرفه‌ای مربوطه باید انجام دهد.

بدیهی است که تبدیل اخلاق حرفه‌ای به قانون یک اشتباه است. چرا که درصورت تبدیل شدن به قانون، مهندسان از آن فراری می‌شوند. از این رو باید سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان استان ها مهندسان را نسبت به مسئولیت‌های قانونی خود آگاه سازند و با آموزش‌های صحیح این مسائل فرهنگی را گوشزد کنند همچنین گام بعدی سازمان برای نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در جامعه مهندسی، شناسایی مواردی از خلاهای قانون است و باید نسبت به اصلاح آن اقدام نمایند.