دورخیز ترکیه برای تولید سالانه ۹۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای

گروه اقتصادی-بر خلاف تصور غالب مبنی بر اینکه ایران کشوری بی‌رقیب در صنعت هسته‌ای در منطقه است و این جایگاه را برای مدت طولانی حفظ خواهد کرد، کشورهای منطقه به سرعت در حال کار بر روی صنعت هسته‌ای بوده و تلاش می‌کنند تا سهم انرژی هسته‌ای را در سبد انرژی و تولید برق خود افزایش دهند. در یادداشت قبل، برنامه‌های کشور امارات در زمینه توسعه انرژی هسته‌ای مورد بررسی قرار گرفت. در این یادداشت، سیاست‌های کشور ترکیه در این زمینه واکاوی می‌شود.

به گزارش بولتن نيوز،ترکیه با جمعیتی ۷۷ میلیون نفری، هفتمین کشور بزرگ واردکننده زغال سنگ و هشتمین کشور بزرگ واردکننده گاز طبیعی در دنیاست. این کشور دارای منابع سرشار فسیلی نیست و تنها دارای معادن زغال سنگ است که با مجموع ذخایر اثبات شده ۹٫۵ میلیارد تنی، رتبه یازدهم دنیا را در ذخایر زغال سنگ به خود اختصاص داده است[۱]. از این رو نیاز ترکیه به واردات گاز طبیعی و دیگر منابع انرژی با توجه به حرکت این کشور در جهت صنعتی شدن امری طبیعی است. اما با توجه به محدودیت‌های منابع انرژی فسیلی، ترکیه سیاست تنوع‌بخشی به سبد انرژی و گسترش استفاده از منابع تجدیدپذیر و هسته‌ای را دستور کار خود قرار داده است.

اولین مطالعات برای ساخت نیروگاه هسته‌­ای در ترکیه از سال ۱۹۶۵ میلادی آغاز شد و بین سالهای ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰، مطالعات امکان‌سنجی توسط شرکت‌های خارجی برای ساخت راکتورهای ۳۰۰ تا ۴۰۰ مگاواتی انجام گرفت. ساخت این نیروگاه در سال ۱۹۷۷ تمام شد، اما راه‌اندازی آن به دلیل انتخاب نادرست مکان ساخت و دلایل دیگر ملغی شد. پروژه دیگری نیز با ظرفیت ۶۰۰ مگاوات که قرار بود با همکاری سوئد انجام شود، به دلایلی مالی ملغی شد.

در سال ۱۹۹۳ میلادی، شورای عالی علم و تکنولوژی ترکیه تولید برق هسته‌ای را سومین اولویت اصلی این کشور اعلام کرد؛ در این راستا، شرکت تولید و انتقال برق ترکیه[۲] با تخصیص ردیف بودجه مشخص، مسئول تحقق این خواسته شد تا حرکت در مسیر هسته‌ای شدن، شکل جدی‌تری به خود به خود بگیرد. از این رو موسسه کره‌ای KAERI به عنوان شرکت مشاور انتخاب شد و شرکت‌های خارجی مختلف، طرح پیشنهادی خود را برای ساخت نیروگاه هسته‌ای در ترکیه اعلام داشتند؛ اما این بار هم هسته­‌ای شدن ترکیه به دلایل نامشخصی از سوی دولت این کشور به تاخیر افتاد.

سرانجام ترکیه با روسیه بر سر ساخت ۴ واحد نیروگاه هسته‌­ای از نوع VVER (مدل نیروگاه بوشهر) هر یک به ظرفیت ۱۲۰۰ مگاوات و عمر ۶۰ سال به توافق رسید و ساخت اولین نیروگاه از سال ۲۰۱۶ آغاز و در سال ۲۰۲۰ افتتاح خواهد شد. علاوه بر این، ترکیه با ژاپن برای ساخت ۴ واحد نیروگاه ۱۱۲۰ مگاواتی با طول عمر ۶۰ سال، مدل ATMEA به توافق رسیده است و احداث اولین واحد از این چهار واحد نیروگاهی در سال ۲۰۱۹ شروع و در سال ۲۰۲۳ افتتاح خواهد شد. در حال حاضر، هیچ نیروگاه هسته‌ای در ترکیه فعال نیست؛ اما بر اساس برنامه وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه، تا سال ۲۰۲۳ حداقل ۱۰ درصد از برق ترکیه توسط انرژی هسته‌­ای تامین خواهد شد.

برنامه ساخت نیروگاه‌های هسته‌­ای ترکیه به این شرح است[۳]:

جدول ۱. برنامه ترکیه برای ساخت نیروگاه هسته‌­ای

نمودار ۱. ظرفیت برق هسته­‌ای ترکیه از سال ۲۰۲۰

همان‌طور که در نمودار ۱ مشخص است، ظرفیت برق هسته‌ای در ترکیه تا سال ۲۰۲۸ میلادی به بیش از ۹ هزار مگاوات خواهد رسید که نشان از عزم جدی این کشور برای استفاده از انرژی هسته‌ای در سبد انرژی خود دارد. ترکیه در طول مدتی که تلاش نافرجام برای ساخت نیروگاه هسته‌­ای داشت، به تجربیات گوناگونی دست یافت؛ از جمله این تجربیات، مکان‌یابی مناسب برای احداث نیروگاه هسته‌­ای در دو سایت آکویوی و سینوپ بود که در هر کدام از آنها، برنامه ساخت ۴ واحد نیروگاه هسته‌ای را دارد که در شکل ۱ نمایش داده شده است.

شکل ۱. سایت‌های هسته‌­ای ترکیه

ترکیه از جمله کشورهایی است که قصد دارد سهم خوبی از انرژی هسته‌­ای در آینده منطقه داشته باشد و از این طریق، وابستگی خود را به واردات انرژی کم کند. این کشور به این نکته پی برده است که امنیت انرژی از مهمترین عوامل توسعه پایدار است. پس باید گفت علاوه بر امارات، ترکیه هم در آینده انرژی هسته­‌ای، نقش پررنگ‌تری از ایران ایفا خواهد کرد. آینده‌­ای که اصلا دور نیست و شاید همین امروز هم برای تغییر آن دیر باشد.

** گروه پژوهشی روشنا