علیرضا سعیدآبادی*: انقلاب اسلامی تمام نشده است.وجه اثباتی این گزاره و نه سلبی آن این است که انقلاب اسلامی هنوز ادامه دارد و اهداف آن پابرجامانده است.ساده سازی مفاهیم برای مردم یکی از برجستگی های گفتاری و کلامی رهبران فکری جامعه است.برای فهم انقلاب اسلامی به خواسته های مردم در آن زمان باید رجوع کرد.استقلال ، آزادی و جمهوری اسلامی از راهبردی ترین این خواسته هاست که آرزوی بلندمدت این ملت در آن به خوبی آشکار شده است.مستقل بودن از مناسبات نظام سلطه در سطح بین المللی و مقابله با هرگونه تجاوز ، نفوذ و دخالت خارجی و در یک کلام استقلال ، اصلی ترین کلیدواژه برای درک مبارزه و مقاومت مردم ایران در تاریخ معاصر و بویژه در چهار دهه گذشته ، تبیین کننده وضعیت سرنوشت ساز حال و راهگشای برنامه های خطیر آینده است.مشارکت فردی و مردم سالاری دینی در کشور ما دو روی یک سکه هستند.هرکدام به کمک دیگری می آیند و همدیگر را پوشش می دهند.آزادی فرد از اخلاق اجتماعی در ممالک غربی ، با فرهنگ این مرز و بوم سازگار نیست.سیاست داخلی تحت تاثیر دو واژه اساسی آزادی و دین ارزیابی می شود.اقتصاد ، فرهنگ ، امنیت ، توسعه ، سیاست و تمامی عرصه های داخلی در نظام اسلامی با دو عنصر اساسی ؛ مشارکت فرد در اجتماع و احترام به عقاید جامعه رابطه مستقیم دارد.نسبت این دو به گونه ای است که فرد به نفع جامعه از منافع خود می گذرد و جامعه نیز به خوبی راه را برای بهترین نمایندگان ملت و طرح و پیاده سازی ایده های خوب شهروندان در اجتماع هموار می کند.جمهوری اسلامی ، وجه تمایز این انقلاب با سایر انقلاب های جهان است.این کلیدواژه در درون خود ، موید اصولی مانند ولایت فقیه ، ساختار سیاسی ، نوع حکومت ، ایدئولژی حاکم ، مبانی قدرت ، مشروعیت حکومت ، حقوق شهروندی ، مردم سالاری دینی و بسیاری از مفاهیم و ویژگی های برگرفته از انقلاب اسلامی است.من در اینجا نمی خواهم این مفاهیم را مورد بررسی قرار دهم بلکه هدفم این است که متوجه باشیم با چه معیارهایی باید وضعیت پیچیده امروز و راه های خطیر آینده را بشناسیم.دیرزمانی نیست که ما انقلابی هستیم و از اسلام بی خطر و بدون عمل سیاسی پیش از انقلاب اسلامی به اسلام ناب و احیاگر پس از آن روی آورده ایم.اگر این انتخاب ملت ما و حیات دهه اول آن درست بوده که به گواه ده ها میلیون شاهد زنده درست بوده و هست پس باید در رفتار دولت ها ادامه داشته باشد.اگر در جوامع غربی بخش خصوصی موتور محرکه توسعه است در جوامع شرقی ، این دولت است که الگوی جامعه محسوب می شود.دولت های پس از انقلاب اسلامی در ایران هرکدام شعار خاصی داده اند.دولت دفاع مقدس ، دولت سازندگی ، دولت اصلاحات ، دولت عدالت و دولت اعتدال که اکنون در راس قوه مجریه است.به عقیده من ، هیچ یک از این دولت ها ، اصول گرا نبوده اند.دولت دفاع مقدس با توجه به شرایط اضطراری حاکم بر مملکت به خاطر جنگ و اختیارات محدود رئیس جمهور در سال های 1368-1360 تا پیش از تغییر قانون اساسی ، از این نظر مستثنی است.(رجوع شود به کدام دولت اصول گرا؟-از همین نویسنده) سوال این است سناریوهای محتمل برای ادامه انقلاب اسلامی با توجه به رویکرد دولت ها کدام است؟احتمال اول این است که در انتخابات ریاست جمهوری و جابجایی دولت ها ، نسل جدیدی از انسان های خبره تر و مستقل از کانون های قدرت و ثروت بر سر کار بیایند که بتوانند الگوی موردانتظاری را که مردم از انقلاب اسلامی داشته و دارند در عرصه های مدیریتی جامعه ارایه و پیاده سازی کنند.دولت های پیشین موفق به تعریف جامعی از نظام مدیریتی-اداری در کشور براساس قرائت های بومی و روزآمد نشدند و دولت اعتدال نیز در حوزه اصلاحات ساختاری و اداری هنوز در اتاق فکر است.بی شک در آینده ، دولتی موفق است که بتواند با یک انقلاب اداری ، مهر پایانی بر مناسبات باقی مانده از طاغوت و یا برگرفته از الگوهای وارداتی بزند و ما را به اصل خود نزدیک سازد.مردم به دولت و ساختارهای آن به عنوان الگو نگاه می کنند و آنچه عمدتاً تاکنون از دولت های پس از انقلاب اسلامی دیده اند تلاش برای تصاحب و انحصار قدرت است.احتمال دیگر این است که مردم با تکرار و انتخاب دولت های گذشته از ریسک انتخاب جدید هر چند بهتر و رسیدن به مدینه فاضله اسلامی صرف نظر کنند.در این صورت ، ما در هر دوره ای شاهد روی کار آمدن یکی از دولت های پیشین یا نسخه دیگری از آنها هستیم و در مسیر روزمرگی و رقابت های بی حاصل قدم برخواهیم داشت.احتمال آخر این است که شکاف بین خواسته های مردم و انتظارات برآورده نشده آنان با آنچه در رفتار دولت ها مشاهده می شود در نبود دولت مطلوب و با عبور از دولت های پیشین و فعلی ، جامعه را به سوی اقدامات افراطی بکشاند که این به نفع هیچ کدام از نیروهای خودی نیست.من اعتقاد دارم در این حالت ، نیروهای متعادل کننده در سایر قوا باید وظایف قانونی خود را بهتر از همیشه انجام دهند تا با نظارت ها ، مراقبت ها و اقتدار لازم مردم از رفتار حکومت قانع و دلگرم شوند.پیروی از این قاعده آمره که پیشگیری بهتر از درمان است در اینجا نیز صادق است اما در شرایطی که نیروهای واگرا راه خود را می روند ناگزیر از اعمال قانون هستیم.نظارت و کنترل قانونی اموری دائمی در تمامی نظام های سیاسی از جمله نظام های دمکراتیک هستند و در این سناریو باعث می شوند از تبعات و هزینه های تغییرات افراطی در جامعه ما جلوگیری شده و ضامن بقای ارزش های انقلاب اسلامی ، حکومت و مردم هستند.آنچه در حوادث سال 88 شاهد آن بودیم نمونه بارز این مدعاست.من معتقدم در هر سه سناریو ، انقلاب اسلامی با اتکای به نظام ولایی موفق به تداوم خواهد بود و بدون این عمود ، خیمه ای نخواهد بود.
*کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس اقتصادی
