زبان با دستور از بالا درست نمی‌شود

به گزارش بولتن نیوز این مترجم در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات ایسنا، اظهار کرد: اشتباه‌های زبانی به دو بخش نحوی و رسم‌الخطی مربوط می‌شود که هر دو باعث تغییر زبان می‌شود. تغییرهای عمدی نوشتاری در حروف تا حدی طبیعی است، زیرا ما بسیاری از مخرج‌های زبان عربی را نداریم. به عنوان مثال «ط» و «ت» هر دو گرایش تبدیل شدن به «ت» را دارند که این تغییر بدی محسوب نمی‌شود؛ مثلا در گذشته تهران را با «ط» می‌نوشتند اما اکنون با این «ط» نوشته نمی‌شود.

او در ادامه متذکر شد: خود من «امپراطور» و «افلاطون» را با «ت» می‌نویسم و دیده‌ام که بسیاری از افراد این کار را انجام می‌دهند. همیشه چنین اصلاح‌هایی در زبان صورت می‌گیرد، چون در گویش زبان فارسی بین «ذ»، «ز» و «ض» تفاوتی وجود ندارد پس به صورت طبیعی آن فرمی که به زبان می‌آید، استفاد می‌شود. برخی مواقع این تبدیل‌ها به علت اختلاط معنایی صورت نمی‌گیرد، اما سایر موارد به مرور تغییر خواهد کرد. تغییرات زبان معمولا به آرامی اتفاق می‌افتد.

مخبر درباره مشکل‌های نحوی بیان کرد: مشکل‌های بخش نحوی جدی‌تر است و عمدتا از آموزش نادرست یا نخواندن متن خوب فارسی ناشی می‌شود‌. اشکال‌های این بخش مانع از فهم درست مفهوم کلام می‌شود و جمله را ثقیل و نامفهوم می‌کند.

او دلیل اشتباه‌های افراد در زمان نوشتن را، فاصله زبان گفتار و نوشتار دانست و متذکر شد: افراد به راحتی به زبان مادری خود صحبت می‌کنند، اما زمان نوشتن درست نمی‌نویسند. اگر از کسی بخواهیم همان جمله را که گفته بنویسد، نامفهوم می‌نویسد. دلیلش فاصله مشخصی است که بین زبان گفتار و نوشتار وجود دارد. زبان‌شناسان توصیه می‌کنند که تا حد ممکن این فاصله کم شود. فاصله زبان گفتار و نوشتار فارسی بیش‌تر از فاصله در زبان‌های دیگر مانند انگلیسی است.

مخبر در ادامه افزود: افرادی که در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند نمونه این اتفاق هستند. زمانی که با آن‌ها صحبت می‌کنیم درست جمله‌بندی می‌کنند اما زمان نوشتن در جمله خود چندین «است‌»، «می‌باشد» و... اضافه به کار می‌برند، تا حدی که متوجه منظور آن‌ها نمی‌شویم. علت این مشکل دقیقا همین فاصله زبان گفتار و نوشتار است.

این مترجم هچنین بیان کرد: تغییر زبان هم از طریق نویسنده‌ها و هم از طریق مترجم‌ها ایجاد می‌شود. قبل از مشروطه نثر سنگین و غیرقابل فهم بود اما بعد از مشروطه روزنامه‌ها از طریق نزدیک کردن نثر به زبان روز این مشکل را حل کردند که البته این ساده‌نویسی زبان را تخریب نمی‌کند. البته روزنامه‌های امروز جمله‌ها را بی‌دقت به کار می‌برند که از ساده‌نویسی مردم جداست.

او مشکل‌های زبانی را قابل حل دانست و درباره‌ راه حل‌های آن اظهار کرد: برای درست نوشتن باید آموزش درست بدهیم و همچنین خواندن متن خوب فارسی موثر است. امروزه مشکلات نحوی وجود دارد که برخی از آن‌ها تنها جمله را ثقیل می‌کند اما برخی از اشتباه‌ها غیرقابل قبولند، زیرا همه جمله را به طور کامل نامفهوم می‌کنند.

مخبر درباره‌ ورود واژگان جدید به زبان گفت: واژگان جدیدی که وارد زبان می‌شوند یا معادل دارند یا اگر معادلی نداشته باشند دو حالت به وجود می‌آید؛ اول آن‌که از اصل واژه استفاده کرده یا توضیحی جایگزین پیدا می‌کنند. جلو وارد شدن واژگان جدید را نمی‌توان گرفت. زبان به سادگی گرایش دارد اما این به این مفهوم نیست که گنجینه واژگان کم می‌شود. اگر ما بدان گونه که حرف می‌زنیم بنویسیم مشکلات مربوط به فهم مطالب حل خواهد شد.

او درباره‌ نظر برخی مبنی بر ضرورت وجود ممیزی‌های زبانی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متذکر شد: هیچ ممیزی‌ای نباید وجود داشته باشد. اگر تخم لق این ممیزی جدید را بکاریم، یک عده آدم بی‌سواد می‌گذارند که چند جمله درست را هم غلط تحویل می‌دهند. پس ممیز اضافه نکنید، زیرا زبان با دستور و اجبار از بالا درست نمی‌شود. خود زبان مکانیزم تحولی دارد.

این مترجم درباره‌ دلیل برخی خطاهای مترجم‌ها بیان کرد: مترجمان بیش‌ترین خدمت را به زبان می‌کنند و باعث آمدن واژه تازه و گسترش زبان می‌شوند. مترجم‌ها به دلیل این‌که خیلی در معرض واژگان و نحو سایر زبان‌ها هستند، تعداد زیادی واژه وارد می‌کنند و ساختار نحوی را گسترش می‌دهند. در چنین شرایطی طبیعی است که مرتکب خطا می‌شوند. مترجمان خط اول جبهه هستند و همیشه در خط اول جبهه تلفات زیاد است.