برای پویای و اثر گذاری بیشتر یادواره های شهداء چه باید کرد؟

گروه فرهنگ مقاومت - شهیدان بزرگوار این مرز و بوم، ستارگان درخشانی اند که استقلال و پیشرفت ایران اسلامی بیش از هر چیز و هر کسی، مدیون جانفشانی، ایثار و استقامت آنهاست.

آنها که مخلصانه باارزش ترین گوهره وجود خویش ـ جان خود ـ را در دست گرفته و در راه تحقق آرمان های اصیل و بی بدیل انقلاب اسلامی به درگاه حق هدیه نمودند و به حیاتی جاودان رسیدند. در این بین، وظیفه همه مردم، زنده نگهداشتن راه، پیام و خاطره آنها و نیز انتقال آن به نسل های بعدی است؛ موضوعی که در حفظ و تقویت آرمان ها و ارزش های انقلاب اسلامی و نیز در حیات جامعه اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

به گزارش بولتن نیوز موضوعی که در بیانات رهبر معظم انقلاب نیز بارها بر آن تأکید شده است: «جلسات بزرگداشت، ادامه‌ی حرکت جهادی و ادامه‌ی شهادت است. اگر نام شهیدان ما تکرار نمیشد، تجلیل نمیشدند و احترام به آنها و خانواده‌های آنها در جامعه‌ی ما به‌صورت یک فرهنگ درنمی‌آمد - که خوشبختانه به‌صورت فرهنگ درآمده - امروز بسیاری از این یادهای ارزشمند و گرانبها فراموش شده بود؛ این ارزشگذاری عظیمی که با حرکت شهادت در یک جامعه به‌وجود می‌آید، به فراموشی سپرده شده بود. نباید بگذارید این اتّفاق بعد از این هم بیفتد ... روزبه‌روز باید یاد شهدا و تکرار نام شهدا و نکته‌یابی و نکته‌سنجی زندگی شهدا در جامعه‌ی ما رواج پیدا کند. و اگر این شد، آن‌وقت مسئله‌ی شهادت که به معنای مجاهدت تمام‌عیار در راه خدا است، در جامعه ماندگار خواهد شد. و اگر این شد، برای این جامعه دیگر شکست وجود نخواهد داشت و شکست معنا نخواهد داشت؛ پیش خواهد رفت. عیناً مثل ماجرای حسین‌بن‌علی (علیه‌السّلام)؛ امروز ۱۳۰۰ سال یا بیشتر از شهادت حضرت اباعبدالله (علیه‌السّلام) میگذرد و روزبه‌روز این داستان برجسته‌تر و زنده‌تر شده. این داستان در بطن خود دارای یک مضامینی است که این مضامین برای حیات اسلامی جامعه ضروری است. اگر این مضامین گسترش پیدا نمیکرد، از اسلام و از قرآن و از حقایق معارف اسلامی هم امروز خبری نبود. اینجا هم همین‌جور است؛ نگذارید نام شهدا و یاد شهدا فراموش بشود یا در جامعه‌ی ما کهنه بشود. ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ گاهی رنج و زحمتِ زنده نگهداشتن خون شهید، از خود شهادت کمتر نیست.۱۳۷۶/۰۲/۱۷»

از همان روزهای اول جنگ تحمیلی این موضوع مورد دقت قرار گرفته و از همان دوران، مراسم های بزرگداشت شهدا در اقصی نقاط کشورمان برپا می شد. پس از پایان جنگ تحمیلی و با تشدید حمله و شبیخون فرهنگی دشمنان انقلاب اسلامی به کشورمان، برگزاری این برنامه ها از اهمیت بیشتری برخوردار شده و اکنون شاهدیم که به شکل منظم در همه شهرهای کشورمان یادواره های مختلفی برگزار می شود. اقدامی که نقش موثری در اشاعه‌ی ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دارد.

مجالس و محافل یاد شهدا فرصت مناسبی در جهت انتقال پیام و فرهنگ شهدا به نسل های جوان و تقویت و تحکیم این فرهنگ در سطح جامعه هستند؛ اما به نظر می رسد، اکنون و پس از گذشت بیش از 27 سال از پایان جنگ تحمیلی و به منظور استفاده بیشتر از ظرفیت های ناب این یادواره ها و مراسمات بزرگداشت، و به منظور بررسی میزان اثرگذاری آنها در سطح جامعه و تلاش در جهت افزایش این اثرگذاری، باید دست به یک آسیب شناسی جدی در این زمینه زد.

با همه تاکیداتی که بر برگزاری این یادواره ها از سوی بزرگان انقلاب صورت گرفته و با همه اهمیت و ظرفیتی که این برنامه ها به ویژه در انتقال مفاهیم ارزشی و آرمان های شهدای انقلاب اسلامی دارند، اما، به نظر می رسد در حال حاضر این نشست ها دچار آسیب های جدی ای هستند که سبب بروز موانعی در تحقق اهداف ترسیم شده برای آنها شده است.

شاید طرح سوالات متعددی همچون سوالات زیر و دقت و تعمق در پاسخ شان بتواند راهگشای برگزاری موثرتر این برنامه ها باشد:

در حال حاضر این یادواره ها تا چه اندازه در رسیدن به اهدافی که برای آنها درنظر گرفته شده، موفق بوده اند؟ آیا این جلسات توانسته اند با استفاده از ظرفیت نام و یاد شهید، راه، پیام و مرام شهید را در جامعه ترویج کنند؟ این جلسات تا چه میزانی در شناخت سلیقه و ذائقه مخاطب امروزی موفق بوده اند؟ جوانان تا چه حدی با این نشست ها و اهدافشان ارتباط برقرار کرده اند؟ ضریب نفوذ و گستردگی مخاطبین این جلسات تا چه حدی است؟ آیا این نشست ها به آفات تکرار دچار نشده اند؟ فرم و قالب برگزاری این جلسات تا چه میزان توانایی جذب مخاطب و ایجاد ارتباط با او را دارد؟ شیوه بیان مفاهیم و محتوا تا چه حد به روز است؟ این یادواره ها تا چه میزان در انتقال و معرفی بارزترین ویژگی شهدا که حیات و زنده بودنشان است، موفق بوده اند؟ این مراسمات تا چه میزان توانسته اند از ظرفیت وجودی شهدا در حل مشکلات و معظلات اجتماعی استفاده کنند؟ و ...

ثابت بودن مخاطبین اکثر این یادواره ها در نقاط مختلف کشور و عدم توانایی و یا رغبت برگزارکنندگان بر حضور و درگیر شدن طیف بیشتری از اقشار جامعه، عدم حضور پرشور جوانان و نسل های تازه تر در این برنامه ها، محتوای ضعیف، فرم، شکل و قالب های تکراری، قدیمی و خسته کننده در اجرا، دولتی و اداری شدن برگزاری این مراسمات و عدم استفاده از ظرفیت های خودجوش مردمی، در برخی موارد تبدیل یادواره ها به مجالسی شبیه مجالس ترحیم، عدم وجود ابتکار در طول سالیان متمادی در برگزاری آنها و ... از جمله اسیب های جدی ای هستند که همگی، موجب عدم استفاده کامل و مناسب از ظرفیت های بی نظیر یادواره های شهدا شده اند؛ موضوعی که با توجه به اهمیت برپایی این جلسات، باید هرچه زودتر مورد دقت قرارگرفته و با رویکردی علمی و مبتنی بر فضای عمومی جامعه برای حل آنها اقدام کرد.

شاید در این زمینه شناخت ذائقه مخاطب، به ویژه مخاطب جوان بیشترین نقش را در پویایی مجدد این جلسات داشته باشد. استفاده از قالب های هنری و چندرسانه ای، استفاده از چاشنی طنز در معرفی راه و مرام شهدا، به کارگیری خلاقیت های هنری و ابتکارات، تاکید هنرمندانه بر مهمترین وجه شهید که همان حیات جاودان و زنده بودن اوست، تاکید بر معرفی پیام، راه و مرام شهدا به جای اصل قراردادن وجه عاطفی و احساسی و ... راهکارهایی هستند که می توانند در حل برخی از این آسیب ها موثر باشند.

موضوعاتی که پیشتر نیز مورد اشاره رهبر معظم انقلاب قرار گرفته اند: «نگذارید نام شهدا و یاد شهدا فراموش بشود یا در جامعه‌ی ما کهنه بشود؛ و البتّه با ابتکارات؛ این جلسات بزرگداشتی که آقایان به‌وجود می‌آورید - که خیلی باارزش است - صرفاً یک جلسه‌ی ترحیم باشکوه نیست؛ این جلسات، دارای مضامین ویژه‌ی خودش است؛ بایستی شهادت را معنا کند، شهید را معرّفی کند، فرهنگ شهادت را در جامعه ماندگار کند. ... برای یک ملّت چقدر مهم است که در حرکت خود، در پیشرفت خود حقیقتاً دارای خوف نباشد، دارای حزن نباشد، با امید حرکت کند؛ این پیام شهدا است به ما؛ که باید این پیام را شنید. شماها با این جلسات، با این اجتماعاتی که تشکیل میدهید، موظّفید این پیام را به گوشها برسانید. ۱۳۹۳/۱۱/۲۷»