سینما؛ هنری که کلید پیشرفت کشور است

گروه سینِما و تلویزیون - در میان اقسام مختلف هنر، هنر هفتم یا همان هنر اغواگر و پرطرفدار «سینما» که امروزه یکی از عمومی‌ترین و محبوب‌ترین تولیدات هنری را ارائه می‌کند، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این جایگاه ویژه، هم به سبب کثرت رجوع و طرفداری عمومی از آن و هم به دلیل میزان اثرگذاری آن در مقایسه با دیگر اقسام هنر، به سینما اختصاص یافته است.

سینما یک رسانه چند وجهی است که در دهه های اخیر با در اختیار گرفتن تکنولوژی، به هنری فوق مدرن تبدیل شده که در کنار محتوا، فرم و تکنیکی که برای انتقال و البته القای پیام و مقصود خود به خدمت می گیرد، به صنعتی سودآور و پول ساز نیز تبدیل شده است.

به گزارش بولتن نیوز، سالهاست که سینما از یک مقوله صرف هنری و یا سرگرمی ساز بیرون آمده و پای در عرصه هایی نهاده که پیش تر، کسی این فضا را برای آن متصور نبود؛ امروزه، سینما به ابزاری بسیار مناسب برای تبلیغ و ارائه دیدگاه ها و اندیشه های سیاسی، اجتماعی، فلسفی و حتی اقتصادی بدل گشته است.

سینما صنعتی فرهنگ ساز است که نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت افراد و جوامع و شیوه و سبک زندگی آنها داشته و دارد. سینماگران و مرتبطین این هنر، امروزه نقش مهمی در ترویج، اشاعه و تثبیت رفتار، افکار، اندیشه ها و منشها دارند و خود حتی به قطب هایی در ارائه افکار، نظریات و اندیشه ها تبدیل شده اند که به مرور زمان مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و به عبارتی دیگر، عموم مردم آنها را در انتخاب شیوه و منش رفتار و زندگی خود به عنوان الگو برگزیده و به تقلید از آنها می پردازند.

از آنجا که انقلاب اسلامی خود انقلابی فرهنگی و مبتنی بر آموزه های فرهنگی بوده، اقسام هنر و موضوعات هنری نیز در دید این انقلاب و بزرگان آن از جایگاه ویژه ای برخوردارند. سینما نیز به عنوان یکی از اقسام هنر از این قاعده مستثنی نیست.

حضرت امام خمینی (ره) در اولین ساعات حضورشان در ایران در سخنرانی تاریخی شان در 12 بهمن 1357 در جمع عظیم مردم در بهشت زهرای تهران با اشاره به جایگاه سینما در انقلاب اسلامی فرمودند: «ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزى که در خدمت اجانب براى عقب نگه‌داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروى انسانى ماست، با آن مخالف هستیم. ما کى مخالفت کردیم با تجدد؟ با مراتب تجدد؟ ... سینما یکى از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد. صحیفه نور، ج6، ص15»

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) نیز که وجه فرهنگی و هنری ایشان بر کسی پوشیده نیست، نگاه ویژه ای به سینما دارند. ایشان در سالهای دوران رهبری شان علاوه بر اظهارنظرهای فراوانی که در دیدارهای مختلف پیرامون هنر و سینما داشته اند، در همین مدت، چندین دیدار اختصاصی نیز با اهالی و اصحاب سینما داشته اند که حاصل این جلسات، مطالب ارزشمندی است که قابل دقت و استفاده همگان است.

نگاه رهبر انقلاب به سینما برگرفته از نگاه ایشان به هنر است: «هنر، عزیز و والاست، هنر، جاودانه است. هنر، عمومی و جهانی است و به قطعه ای از زمین و زمان منحصر نمی شود.3/1/1373 هنر، حقیقتی بسیار فاخر و عطیه ای از جانب پروردگار است که مانند هر موهبت دیگر الهی، مسئولیت ها و تکالیفی را برای صاحب آن به همراه می آورد.1/5/1380 هنر گوهر بسیار گرانبهایی است که ارزش و گرانبهایىِ آن فقط بدین جهت نیست که دل‌ها و چشم‌هایی را به خود جذب می‌کند - خیلی از چیزهایی که هنری نیست، ممکن است چشم‌ها و دل‌هایی را به خود جذب کند - نه، این یک موهبت و عطیه‌ی الهی است. حقیقتِ هنر - هر نوع هنری - یک عطیه‌ی الهی است. 1/5/1380»

این نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب نسبت به اصل هنر، در مورد هنرِ سینما به عنوان «هنر برتر» با تأکید بیشتری همراه بوده و در منظر ایشان، سینماگر نقش بسیار موثری در پیشرفت کشور و نیز تربیت صحیح جوانان دارد: «این جوان اگر بخواهد این‌طور تربیت شود، به حضور شما در صحنه احتیاج دارد؛ یعنی شما باید وارد میدان بشوید تا این اتفاق بیفتد؛ من این را میگویم. من میگویم الان کلید دست شماست. من شأن سینما را این میدانم. من میگویم امروز کلید پیشرفت این کشور، به میزان زیادی دست شماست؛ شما میتوانید این نسل را یک نسل پیشرونده، امیدوار، پُرشوق، معتقد به خود و معتقد به ارزشهای اسلامی و ملىِ خود بار بیاورید؛ و همین‌طور میتوانید این نسل را شرمنده، پشیمان، زیر سؤال برنده‌ی افتخارات گذشته و زیر سؤال برنده‌ی افتخار انقلاب و دفاع مقدس بار بیاورید. ... هنر سینما - همان‌طور که گفتید - بلاشک یک هنر برتر است؛ یک روایتگر کاملاً مسلط - که هیچ روایتگری تاکنون در بین این شیوه‌های هنرىِ روایت یک واقعیت و یک حقیقت، تا امروز به این کارآمدی نیامده - و یک هنر پیچیده و پیشرفته و متعالی. 23/3/1385... سینما خیلی عنصر جذابی است، رسانه‌ی فوق‌العاده‌ای است، یعنی واقعاً الان هیچ‌چیزی مثل سینما نیست از لحاظ اثرگذاری. 19/9/1392 دوست دارم این احساس در کشور گسترش پیدا کند و اهمیت سینما برای همه آشکار شود. 23/3/1385»

تأکید ایشان بر اهمیت سینما و کارکردهای جدی و موثر آن در مناسبات جامعه امروزی، یک نگاه راهبردی و خالی از تعارف است: «همه باید این حقیقت را دریابند که هنر مهم و بسیار برجسته سینما برای کشور، یک نیاز و ضرورت محسوب می شود.23/3/1385» آشنایی و شناخت رهبر انقلاب با تأثیرات شگرف این صنعت فرهنگی و نیز اثر گذاری آن در وجوه مختلف، سبب شده که ایشان در جایگاه یک رهبر دینی و سیاسی، علاوه بر کارکرد ذاتی سینما در جهت انتقال پیام و مفاهیم، شأنیت، اهمیت و کارکردی بالاتر و مهم تر برای آن قائل شده و سینما را فرصتی برای حل مشکلات مختلف و کلید پیشرفت کشور بدانند.

نگاه راهبردی و استراتژیک ایشان به مقوله سینما و اهمیت پیگیری آن را در جملاتی که از معظم له در نقد فیلمهای داخلی ای همچون «چ»، «محمد رسول الله»، «طلاو مس»، «شیار 143» و ... و فیلمهای خارجی ای همچون «آرگو»، «لینکلن»، «تک تیرانداز آمریکایی» و ... نقل شده است، می توان دید. ایشان در نقدی بر فیلم «تک تیرانداز آمریکایی» که از ابتدای سال ۲۰۱۵ در دنیا اکران و در چند بخش نیز نامزد دریافت جایزه اسکار شده است، می فرمایند: «همین فیلم «تک‌تیرانداز» که حالا سروصدایش بلند شده و هالیوود آن را درست کرده، تشویق میکند یک جوانِ مثلاً فرض کنید مسیحی یا غیر مسلمان را که تا آنجایی که میتواند و از دستش برمی‌آید، مسلمان را اذیت بکند، اصلاً تشویق میکند این معنا را. 6/11/1393»

این نگاه رهبر انقلاب پیرامون اهمیت سینما و کارکردهای موثر و اثر بخشی فراوان یک فیلم خوب، تنها مختص به دوران رهبری ایشان نیست. در کاتالوگ سومین جشنواره فیلم فجر در سال 1363 پیرامون مباحث مختلف آن روزهای جامعه در زمینه سینما، مصاحبه ای با ایشان درج شده که حاوی نکات قابل دقت فراوانی است. ایشان در بخشی از این مصاحبه در مورد سینمای مورد قبول انقلاب اسلامی و شاخص های فیلم خوب و بد از منظر این انقلاب می فرمایند: «آن سینمایی که حامل پیام مورد قبول است و مقصود مورد تصدیق و تأیید اسلام و انقلاب را حاصل می کند، با آن خیلی موافقیم. ... هر فیلمی که به معارضه با ارزش های اسلامی برخیزد، این فیلم به نظر ما یک فیلم بد به حساب می آید. پس معارضه با ارزش های اسلامی و معارضه با فطرت سالم انسانی و معارضه با ارزش هایی که برای مردم و تکامل آن ها مفید و لازم است، جزو منفی ترین خصوصیات یک سینماست و این ها را قبول نداریم. از این ها که بگذرد ما به هر سینمایی یک نمره موافق می دهیم. منتها نگاه می کنیم ببینیم در چه مرحله ای قرار دارد، نمره را با آن حساب می کنیم.»

در همین مصاحبه موارد دیگری نیز پیرامون کلیت موضوع سینما از سوی رهبر انقلاب مطرح می شود. ایشان با تأکید بر تعلق سینما به تماشاگر و اشاره به نقش هدایتگری آن، پیرامون راه های رشد سینما در کشورمان می فرمایند: «اگر می‌خواهید سینما رشد کند باید دو چیز را در نظر بگیرید: یکی میدان دادن به عناصر با استعداد و نسبت به کشور و انقلاب حقیقتا خودی، و نه غریبه؛ دوم ایجاد یک تحول؛ بیننده را سوق بدهید در فیلم یک هنر حقیقی را دنبال کند و دنبال یک پیام حقیقی و دلنشین بگردد. اگر این کار انجام گرفت، تحول حقیقی در سینما انجام شده است. سینما متعلق به تماشاگر است و شکی نیست که نمی تواند خودش را از تماشاچی جدا و منقطع کند. اما ضمنا نباید فراموش کرد که نقش هدایتگر هم دارد؛ مثل همه کسانی که مستمعی دارند و وجودشان برای مستمع است. پس نمی توانند نظر مستمع را ندیده بگیرند. اما فلسفه وجود آنها هدایت مستمع است. بین این دو یک، خط مستقیم وجود دارد که می توان با ظرافت آن خط را تعقیب کرد.»

با توجه به نگاهی که رهبر معظم انقلاب به کلیت هنر داشته و برای آن منشئی الهی قائل شده و از آن به عنوان «عطیه الهی» یاد می کنند، سینما نیز در دیدگاه ایشان چنانچه در بیانات معظم له ملاحظه می شود، به عنوان هنری جذاب و اثرگذار در سطح اجتماع، دارای کارکردهای مهم، اثرگذار و کلیدی در روند پیشرفت کشور بوده و می‌تواند زمینه‌ساز پرورش انسان‌هایی «پیشرونده، امیدوار، پُرشوق، معتقد به خود و معتقد به ارزش‌های اسلامی و ملىِ 23/3/1385» باشد.