معنای سفر مَرد امنیتی اسد به عربستان

به گزارش بولتن نیوز، سفر «علی مملوک» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه به عربستان و دیدار با «محمد بن سلمان» ولی‌عهد این کشور که با هماهنگی روسیه صورت گرفت و خبر آن روز جمعه منتشر شد  پیام‌های مهمی در بر داشت.

البته مهمترین پیام آن این بود که دمشق در حال سقوط نیست و توافق سوریه-عربستان، ابتدا از پرونده امنیتی و تحت عنوان مبارزه با تروریسم آغاز می‌شود که مستلزم توقف کمک‌ مالی و تسلیحاتی عربستان به گروه‌های تروریستی و معارض ساختگی (در سوریه) است.

به گزارش روزنامه «الاخبار» لبنان، این سفر یک تصمیم سیاسی بود که با طرح روسیه برای ایجاد ائتلاف سوریه، ترکیه، اردن و عربستان همخوانی دارد، ولی مملوک پیام شفاهی سیاسی به بن سلمان داشت مبنی بر اینکه می توان چتر قدیمی سوریه-عربستان را بار دیگر باز کرد؛ چتری که می‌تواند به توافق‌های منطقه‌ای درباره یمن، عراق، بحرین و ... منجر شود.

به گزارش این روزنامه، مسکو می‌داند که دستیابی به یک راه حل سیاسی برای بحران سوریه آن هم در زمینه داخلی معنایی ندارد. معارضان سوری آماده‌ گفت‌وگو هستند ولی نمی‌توانند آتش جنگ را خاموش کنند. این تصمیم منوط به آنکارا و ریاض بویژه ریاض است؛ زیرا می‌تواند عملیات کمک به تروریست‌ها را متوقف کند.

بنا بر این گزارش، عربستان یک گزینه داخلی در سوریه است. در عربستان 2 میلیون و نیم سوری حضور دارند که در واقع یک فراکسیون اجتماعی را تشکیل می‌دهند و در پس عربستانی حرکت می‌کنند که –خواه نا خواه- نماینده اهل سنت در منطقه است. ولی روسیه در تلاش است که پرونده هسته‌ای ایران حل شود و می‌داند که می‌تواند از نظر اقتصادی و دفاعی با این کشور همکاری کند، ولی بیم آن دارد که جایگاه نخست خود را در سوریه از دست دهد و تهران جایگزین مسکو شود.

رأی الیوم با اشاره به سخنرانی «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه در 26 جولای 2015 اختلافات ریاض و دمشق را در دو مسئله عنوان کرد: رابطه با ایران و حمایت حزب الله. وی تأکید کرده بود «که ایران کشور برادر است؛  ائتلاف با آن ادامه خواهد داشت... حزب الله نیز بخشی از قدرت سوریه است... و تنها راه آغاز توافق میان ریاض و دمشق در یک بند تحت عنوان مبارزه با تروریسم خلاصه می‌شود». از این روی ریاض باید موضع خود را در قبال حمایت از تروریست‌ها مشخص کند.

به گزارش این روزنامه، دیگر مسئله کنار گذاشتن بشار اسد به عنوان شرط صلح اعتبار ندارد؛ زیرا ریاض با دولت سوریه بدون واسطه مذاکره می‌کند. اکنون سخن از دوره انتقالی به میان آمده است که زمانش مشخص نیست. ولی دوره ریاست جمهوری بشار تا سال 2021 ادامه خواهد داشت و در آن زمان نیز سوریه جدید شکل خواهد گرفت و بازسازی، توسعه اقتصاد، طرح مجدد مسئله جولان نیز صورت خواهد گرفت.

بشار اسد در سخنرانی مهم خود به سؤالات مطرح شده درباره مذاکرات سوریه و عربستان پایخ داد. ولی یک کانال محرمانه به نقل از بشار اسد جواب‌های روشنتری به مطالبات عربستان می‌دهد:

ایرانِ برادر، یک همپیمان است و روابط خود را در آینده با آن تقویت خواهیم کرد. دمشق همچنین می‌تواند در از بین بردن سردی روابط تهران و ریاض نقش مثبتی ایفا کند و فضای منطقه را بهبود بخشد. ولی حزب الله حزب ما و بخشی از ماست.

چشم پوشیدن از گذشته مانعی ندارد و می‌توان برای مبارزه با تروریسم و عادی‌سازی روابط توافق کرد. همچنین می‌توان نظام عربی مبتنی بر سوریه، مصر و عربستان را دوباره از سر گرفت؛ در واقع این مسئله دستیابی به راهکارهای مربوط به پرونده‌های موجود در منطقه را فراهم و گفت‌گوی ایرانی-عربی را به وجود خواهد آورد تا فضای منطقه بهبود پیدا کند.

بنا بر این گزارش، روسیه شدیدا از همگرایی این سه کشور حمایت می‌کند؛ زیرا در ثبات خاورمیانه برای مسکو سودمند است و می‌تواند سرمایه‌گذاری و روابط خود را با مصر و سایر کشورها از جمله عربستان از سر بگیرد؛ کشوری که اخیرا اعلام کرد به یک شبکه امنیتی نیاز دارد که فقط متکی به آمریکا نباشد.

رأی الیوم به پنج مسئله مهم در منطقه اشاره کرد که محل تلاقی منافع ریاض و مسکو است و این پرونده‌ها عبارتند از:

اول؛ روسیه در تلاش است که میان قدرت‌های منطقه به چارچوب متوازنی دست یابد که در راستای بازگشت این کشور به خاورمیانه است. این توازن میان ایران (همپیمان روسیه)، ترکیه (شریک اقتصادی مهم مسکو)، اعراب (سوریه و مصر و  عربستان که اکنون در حال نزدیک شدن به روسیه است) می‌باشد. این چارچوب برای ریاض بهترین مسئله است که بتواند از دغدغه‌های امنیتی رها شود در پرونده‌های منطقه از جمله یمن به حل و فصل دست یابد.

دوم نفت؛ عربستان پس از مداخله در جنگ علیه یمن هزینه سنگینی برای کاهش قیمت نفت می‌پردازد و انتظار دارد که با قدرت به بازارهای جهانی بازگردد و این مسئله نیز سبب خواهد شد که مسکو و ریاض سیاست‌های نفتی خود را هماهنگ کنند.

سوم، چالش رقابت سنگین با شرکت‌های نفت «شیل» بخصوص در آمریکا. نفت شیل چالشی راهبردی در مقایسه با نفت فسیلی است.

چهارم؛ سلاح. عربستان در راستای تأمین توانایی‌های دفاعی خود در تلاش است که خارج از قید و بندهای آمریکا سلاح‌های پیشرفته به دست آورد و روسیه می‌تواند گزینه خوبی باشد.

پنجم؛ هسته‌ای. عربستان به ساخت راکتور اتمی چشم دوخته است و از این روی به روسیه امید دارد.

به گزارش این روزنامه، اما این مسئله دو مانع را بر سر راه خود می‌بیند: نخست؛ پرونده سوریه و دوم کارشکنی آمریکا بر سر راه گرایش عربستان به روسیه؛ چرا که واشنگتن با دغدغه‌های عربستان با جدیت برخورد نمی‌کند، ولی فضای منطقه و همگرایی بین‌المللی بر سر توقف جنگ در سوریه مجموعه عواملی است که برای تشکیل یک عرصه منطقه‌ای جدید تحت نظارت روسیه ایفای نقش می‌کند. در همین راستا دینامیک تازه مصر-عربستان متبلور می‌شود تا با دستاوردهای پرونده سوریه تلاقی پیدا کند

بنا بر این گزارش، اگر یک قدرت عربی در موازات با ایران ایجاد شود که قادر به تعامل با این کشور باشد، پیشرفت‌های منطقه‌ای آن را درک کند و با گروه‌های تروریستی مبارزه شود مذاکرات میان وزرای خارجه دو کشور در 30 جولای 2015 شاهد مواضع نزدیکی در قبال پرونده یمن، اخوان‌المسلمین، حماس و قطر خواهد بود.