چشم‌اندازهای متفاوت درباره آینده نفت ایران

مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و مجامع انرژی شرکت ملی نفت ایران در نشست بررسی آینده نفت ایران پس از تحریم که در پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، درباره شرایط بازارهای جهانی نفت خاطرنشان کرد: مساله قیمت‌های نفت همواره برای کشوری مثل ما که سهم قابل توجهی از درآمد آن از طریق صادرات نفت تامین می‌شود اهمیت خاصی دارد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه نفت یک منبع پایان‌پذیر است قیمت آن با کالاهای معمولی حتی در شرایط رقابتی هم متفاوت است. در واقع به دلیل وجود انحصار و اینکه نفت یک کالای انحصاری است سود غیرنرمال در کنار سود حاشیه‌ای در معاملات نفت وجود دارد.

عسلی به کم‌کشش بودن قیمت نفت در واکنش به عرضه و تقاضا، گفت: قیمت نفت به دلیل اینکه به نحوه عرضه و تقاضا حساس است می‌تواند پرنوسان باشد.

مدیر امور اوپک و مجامع انرژی شرکت ملی نفت ایران به جداسازی رشد اقتصادی و تقاضا برای نفت اشاره کرد و افزود: در واقع در گذشته رابطه مستقیمی میان افزایش رشد اقتصادی افزایش تقاضا برای نفت وجود داشت اما امروز شاهد نوعی جداسازی میان این دو شاخص هستیم و در واقع همبستگی بین این دو کاهش پیدا کرده است.

وی در ادامه با بیان اینکه برخی بنگاه‌ها، بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه نفت را نگهداری کرده‌ و در شرایط مورد نیاز اقدام به خرید و فروش آن می‌کنند، خاطرنشان کرد: همین بازار کاغذی نفت در بین چنین بنگاه‌ها و موسساتی باعث ایجاد نوسان در قیمت‌ این محصول خواهد شد.

عسلی به لزوم تمرکز بازار نفت بر شرق آسیا و در کشورهایی مانند چین تاکید کرد و افزود: به دلیل اینکه 50 درصد از رشد اقتصادی چین مرهون اقتصاد صنعتی است ما همچنان شاهد رشد تقاضا در چنین کشوری هستیم.

مدیر امور اوپک و مجامع انرژی شرکت ملی نفت ایران همچنین به وجود مازاد عرضه کالا در بازار نفت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر 2.5 میلیون بشکه مازاد عرضه در روز داریم. البته این بدون در نظر گرفتن حدود یک میلیون بشکه نفت گم شده در روز است که با احتساب این رقم چیزی حدود 3.5 میلیون بشکه مازاد عرضه داریم.

وی با پیش‌بینی اینکه در آینده کشورهایی که تکنولوژی جدید دارند و دسترسی به منابع متفاوتی از نفت پیدا کرده‌اند، تنظیم‌کننده بازار خواهند بود، اظهار کرد: کشوری مثل آمریکا به دلیل اینکه توانسته است نفت شیل را با هزینه کمی برداشت کند قیمت 50 دلار در هر بشکه هم برایش به صرفه خواهد بود به همین دلیل می‌تواند در آینده تنظیم‌کننده بازار باشد.

عسلی ادامه داد: اگر رشد اقتصادی چین کاهش پیدا کند ما همچنان با کاهش تقاضا روبرو خواهیم بود بنابراین افت قیمت نفت گذرا نخواهد بود.

در ادامه سید محسن قمصری _ مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت- بر توان صنعت نفت ایران برای افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای در بازه زمانی یکساله تاکید کرد و افزود: با توجه به این‌که صنعت نفت اصلاحات تکنولوژیک و فیزیکی خوبی را در طول سال‌های اخیر داشته است پیش‌بینی می‌کنیم ظرف شش سال بتوانیم تولید خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز افزایش دهیم و ظرف یکسال افزایش تولید را به یک میلیون بشکه در روز برسانیم.

وی با اشاره به این‌که واقعیت‌های بازار به مسائل علمی اقتصادی و عرضه و تقاضا مغایر است، گفت: نمی‌توانیم براساس منطق اقتصادی واقعیت بازار و آینده آن را پیش‌بینی کنیم.

قمصری ادامه داد: ما روی این موضوع که نفت خام یک کالای پایان‌پذیر است شک داریم . زمانی که من وارد صنعت نفت شدم تولید نفت خام در دنیا 30 میلیون بشکه بود و اکنون 93 میلیون بشکه در روز تولید می‌شود. امروزه تحقیقاتی که انجام می‌شود ما را با ذخائر جدیدی از نفت آشنا می‌کند که نمونه آن شیل‌اویل در آمریکاست. در ایران نیز دو سوم سطح کشور همچنان کشف نشده است و قطعا منابع نفتی زیادی در کشور وجود دارد.

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با بیان این‌که تحول تکنولوژیک و بهینه‌ شدن مصرف همین میزان منابع کشف شده را نیز تا سال‌ها برای ما حفظ خواهد کرد، گفت: بنابراین نفت سال‌ها در کنار ما خواهد بود.

قمصری با تاکید بر این‌که بازار نفت در حال مدیریت شدن است، افزود: اگر سطح عرضه در ابتدا، وسط و پایان سال را مقایسه کرده و از سویی دیگر سطح تقاضا را در این سه بازه زمانی مقایسه کنیم در ابتدای سال پیش‌بینی‌ها مبنی بر رشد مصرف نفت خام بود و به تدریج این پیش‌بینی‌ها در پایان سال تغییر کرد.

وی با بیان این‌که تغییر معناداری در عرضه و تقاضای نفت در طول سال مشاهده نمی‌شود، اظهار کرد: چرا قیمت‌ها از 115 دلار به زیر 50 دلار می‌رسد و باز می‌گردد. برای این کاهش قیمت باید تغییر معناداری در کاهش تقاضا یا افزایش عرضه وجود داشته باشد، اما این را در بازار شاهد نیستیم در واقع کاهش تقاضا آنقدر قوی نبوده است که بخواهد تا این میزان کاهش قیمت را منجر شود همه اینها نشان می‌دهد که بازار در حال مدیریت‌شدن است و بازار را بالا نگه داشته تا هزینه‌های تولید به صرفه باشد.

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت همچنین با تاکید بر این‌که گزارش‌هایی که از وجود مازاد عرضه 2.5 میلیون بشکه‌ای در روز خبر می‌دهد، جهت‌دار هستند. اگر واقعا 2.5 میلیون تا 3.5 میلیون مازاد عرضه وجود دارد چرا قیمت‌ها به خط تحریم یعنی 45 دلار در هر بشکه نمی‌رسد.

قمصری در ادامه با پیش‌بینی قیمت نفت در آینده افزود: براساس پیش‌بینی‌ها تا پایان سال 2018 قیمت نفت از 60 دلار در هر بشکه عبور نمی‌کند، اما افزایش جزیی خواهیم داشت.

وی ادامه داد: مدیریت بازار و نیز توهم توطئه موجب شده است تا نوعی ترس در اذهان عمومی به وجود بیاید. در حال حاضر 25 میلیون پوزیشن خرید 1000 بشکه‌ای برای خرید آتی وجود دارد بنابراین اگر قرار بود افزایش قیمتی وجود نداشته باشد این پوزیشن‌ها نیز وجود نداشتند.