انحصار مراکز دولتی در آمارگیری

یک اقتصاددان در مورد وضعیت نهادهای آماری در کشور معتقد است که نبود مراکز خصوصی آمارگیری به شبهاتی در ارائه آمارها دامن می زند و انحصار در این زمینه رقابت را در کیفیت و دقت پایین می آورد. نکته دیگر تاثیرات بلند مدت انحصار در ارائه آمار و نبود مراکز خصوصی در این زمینه است که ممکن است باعث محدودیت در انتشار آمارهایی شود که به دلایلی کانون های دولتی علاقه ای به انتشار آن ندارند.

وحید شقاقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: انحصار در تولید آمار امری شبهه ناک است و در دنیا برای شکستن این انحصار در کنار مراجع رسمی مراکز خصوصی نیز می‌توانند آمار تولید کنند. فعالیت‌های نهادهای خصوصی برای تولید آمار دستکاری و امکان خطا را در انتشار آمارها کاهش می‌دهد.

این اقتصاد‌دان با تاکید بر این‌که یکی از مشکلات آمارگیری در کشورمان نبود نهادهای خصوصی برای این کار است، تصریح کرد: بانک مرکزی و مرکز آمار همزمان به انتشار آمارهایی کلیدی می‌پردازند، در حالی که هر دوی آنها نهادهای دولتی به حساب می‌آیند.

وی در مورد علت اختلاف در انتشار آمار بین بانک مرکزی و مرکز آمار تصریح کرد: نبود تعریف‌های یکسان بین این دو مرکز برای انتشار آمار باعث اختلاف شده است. برای مثال بانک مرکزی برای زیرشاخص‌های تورم یا پرسشنامه وضعیت قیمت‌ها تعاریف متفاوتی از مرکز آمار دارد که همین امر باعث می‌شود آمار این دو مرجع یکسان نباشد، اما هرگز بین این آمارها اختلاف فاحشی نبوده است.

شقاقی افزود: همین اختلافات باعث شده است مرکز آمار به عنوان تنها نهاد رسمی انتشار آمار معرفی شود. اما لازم است در کنار نهادهای دولتی، بخش خصوصی نیز در ارائه آمارها فعال باشند تا خطاهای عمدی یا غیرعمدی کاهش پیدا کنند.

این اقتصاد‌دان با اشاره به وجود نهادهای خصوصی مستقل در دولت برای انتشار آمار در سطح دنیا اظهار کرد: برای مثال بانک جهانی به عنوان یک نهاد بین‌المللی آمار فساد در دنیا را منتشر می‌کند، اما در کنار آن پنج موسسه خصوصی نیز این کار را انجام می‌دهند تا شفافیت آماری افزایش پیدا کند و معمولا نیز بین آمار بانک جهانی در مورد فساد و این پنج موسسه خصوصی حاکی از ضریب همبستگی آماری 80 درصدی است.

وی همچنین تصریح کرد: وجود نهادهای خصوصی برای آمارگیری نه تنها غرض‌ورزی را در انتشار آمار از سوی نهادهای رسمی کاهش می‌دهد، بلکه در رقابت آنها در مبحث کیفیت و دقت آمار نیز تاثیر‌گذار است.

شقاقی همچنین درباره تاثیر بلند‌مدت مرجعیت انحصاری مرکز آمار در انتشار آمار رسمی گفت: اگرچه ممکن است این مرجعیت انحصاری ایراد چندگانه بودن آمارها را برطرف کند اما ممکن است برخی شاخص‌های مهم که کانون‌های دولتی علاقه‌ای به انتشار آن ندارند منتشر نشود.