تاثیر کتاب‌های صوتی بر سرانه مطالعه در کشور
کتاب صوتی، مکمل یا جایگزین؟
رضا آرمانیان- کتاب‌های صوتی برای اولین بار در سال ۱۹۳۱ به‌منظور بهره‌مندی نابینایان در آمریکا تولید شد. در ابتدا از کتاب‌های آموزشی و درسی آغاز و با استقبال از روند آن کتاب‌های دیگری چون کتب ادبی، داستانی و دیگر حوزه‌ها به شکل کتاب‌های گویا روی کاست پیاده شد. به‌تدریج این نمونه جدید از کتاب‌ها با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، ظهور اینترنت و فضاهای سایبری و مجازی به شکل فرمت‌های قابل دانلود بر فضای اینترنت قرار گرفت. با افزایش میزان علاقه‌مندی و استقبال از آن‌ها خیلی زود به صنعتی پررونق با گردش مالی و اقتصادی قابل‌قبول در سطح دنیا مبدل و تولید انبوه کتاب‌های گویا رواج یافت.
به گزارش بولتن نیوز، تحقیقات نشان می‌دهد که این روش نوین کتابخوانی در کشورهای غربی جای خود را به‌خوبی بازکرده است و سالانه علاوه بر کمک به افزایش سرانه مطالعه در این کشور‌ها، عایدی اقتصادی زیادی را هم برای ناشران این‌گونه کتاب‌ها در این کشور‌ها به دنبال دارد.
کتاب صوتی متن کتابی است که توسط گویندگان خوانده و به شکل فایل صوتی در می‌آید و افراد می‌توانند از این فایل در ماشین، اتوبوس در حین کار و حتی ورزش استفاده کنند و بیشتر مورد استفاده افراد نابینا قرار می‌گیرد.
کتاب‌های صوتی؛ فرصتی برای ارتقای سطح فرهنگ مطالعه
اما این روش جدید تا چه اندازه بر میزان مطالعه و سرانه کتابخوانی در جامعه ما تاثیر داشته است؟ شاید پیشرفت تکنولوژی و ظهور پدیده‌ای چون اینترنت و فراهم شدن سرگرمی‌های جدید و زرق‌وبرق بیشتر زندگی‌های تجملی امروزی عاملی بر کاهش سرانه مطالعه در کشور شده است؛ آیا توجه ویژه به کتاب‌های صوتی و گویا که مولود همین پیشرفت تکنولوژی است می‌تواند جهشی بر وضعیت سرانه مطالعه و افزایش علاقه‌مندی افراد به کتابخوانی ایجاد کند؟ و در‌‌نهایت می‌تواند فرصتی برای ارتقای سطح علمی افرادی باشد که زمان کمتری برای مطالعه دارند؟
حسین مسگرانی، معاون فرهنگی ارشاد خراسان رضوی در این خصوص معتقد است؛ فضای مجازی و اینترنت فرصت خوبی است و باید از آن در جهت افزایش سطح فرهنگ در جامعه کمک گرفت، آثار خوب و تأثیر گذاری در حوزه کتاب‌های صوتی ارائه می‌شود و هرساله بخشی از فضای نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب به این بخش اختصاص دارد که آمار بالای مراجعان به آن گویای استقبال به‌ویژه نسل جوان از آن است. شاهد استقبال خوبی از وی مردم به‌ویژه جوانان از آن هستیم.
حسین نظری مسئول بازرگانی و توزیع موسسه فرهنگی نرم‌افزاری آرمان هم عنوان می‌کند: کتاب‌های صوتی با توجه به شرایط روز جامعه جای کار بسیار داشته و بیشتر از سوی طلاب و دانشجویان مورد استقبال قرار می‌گیرد.
آنچه مسلم است کتاب‌های صوتی به دلیل مزیتی که برای استفاده‌کننده ایجاد می‌کند برای بهره‌مندی افراد با مشغله بالا مطلوب است اما بیشتر از جانب افراد نابینا و کم‌بینا، دانشجویان و طلاب حوزه‌های علمیه که مدیریت زمان نقش مهمی در موفقیتشان دارد استقبال می‌شود تا از زمان‌های مرده و ناکارآمد خود بیشترین بهره‌برداری را داشته باشند.
استفاده کارآمد از زمان‌های مرده
به گفته مسگرانی، تغییرات زمان و فرصتی که می‌بایست برای رفت‌وآمد در اتوبوس و ماشین صرف شود تا حدودی روش‌های مطالعه در میان دانش آموزان و دانشجویان را تغییر داده و استفاده از خدمات الکترونیکی و کتاب‌های صوتی را زیاد کرده است.
عابس قدسی، مدیر انتشارات سپید باوران هم معتقد است؛ بنا به ضرورت، فرصت‌ها در دنیای پر مشغله امروزی هر روز کمتر می‌شود، مردم با کتاب‌های چاپی و کاغذی بیشتر فاصله گرفته و عده‌ای برای جبران از این کتاب‌ها استفاده می‌کنند. کتاب‌های گویا با توجه فرمت‌های خاصی که دارد خیلی راحت در هر زمان و مکانی به ویژه زمان‌هایی که کار ایی خاصی ندارد، قابل دسترسی است.
نظری هم می‌گوید: از کتاب‌های گویا نسبت به دیگر نرم افزارهای چند رسانه‌ای و تصویری به جهت راحتی در استفاده از آن‌ها در هر شرایطی بیشتر استقبال شده است و همین استقبال توانسته کمک شایانی به فرهنگ کتابخوانی در کشور کند.
اخوان فاطمی، مدیر موسسه فرهنگی هنری نسیم وصل سمیع هم که تاکنون ۳۶ عنوان کتاب گوناگون در زمینه‌های مذهبی و روان‌شناسی گویا کرده‌اند، هم می‌گوید: افرادی که به دنبال کسب اطلاعات باشند، خواستار شنیدن بوده و فرصت کافی برای مطالعه کتاب‌های کاغذی را هم نداشته باشند به عنوان یک دسته از مخاطبان کتاب‌های صوتی از آن استقبال و در حین کار و رانندگی از آن استفاده می‌کنند اما دسته دیگر افرادی هستند که اهل مطالعه بوده و مطالعه را جز در کتاب‌های کاغذی نمی‌بینند کتاب‌های صوتی برای این دسته مفید نیست و از آن هم استقبالی نمی‌کنند.
ضرورت توجه به کتاب‌های صوتی به عنوان شیوه‌ای نوین از مطالعه
اما آیا کتاب‌های صوتی با توجه به هزینه زیاد و مراحل خاصی که در تولید دارند می‌توانند نقش موثری بر فرهنگ و ارتقای مطالعه در جامعه داشته باشند؟ این نوع از کتاب‌ها به عنوان شیوه نوینی از کتابخوانی تشویقی است برای آن دسته از افرادی که بهانه‌شان از عدم مطالعه نداشتن فرصت کافی بوده و ممکن است حتی فرصت نکنند کتاب کاغذی مطالعه کنند. صوت برای این افراد فرصت خوبی ایجاد می‌کند تا ضمن برخورداری از اطلاعات کتاب‌ها سطح آگاهی و دانش خود را بالا برده و از این نشانه بارز فرهنگ در جامعه استفاده کنند.
نظری هم ضمن بیان این مطلب که کتاب‌های صوتی می‌تواند نقش مهمی در افزایش سرانه مطالعه داشته باشد، می‌گود: این نوع کتاب‌ها قابلیت خوبی برای گسترش فرهنگ کتابخوانی در جامعه دارند گرچه عطش استفاده از کتاب‌های کاغذی همواره برای افراد علاقمند باقی است ولی آن دسته از افرادی که فرصت و توانایی استفاده از آن‌ها را ندارند می‌توانند این نوع جدید کتاب را جایگزین کنند.
علی مرادی، کار‌شناس ادبی هم در این زمینه معتقد است؛ هر چند برخی ابزار‌های نوظهور می‌تواند کمک به افزایش سطح مطالعه افراد از طرق مختلف داشته باشد ولی در هر صورت این روش‌ها هیچ‌گاه نمی‌تواند جای کتاب‌های سنتی و کاغذی را بگیرد بلکه تنها به عنوان مکملی برای آن دسته از افرادی است که وقت مطالعه ندارند.
وی عنوان می‌کند: در خارج از کشور همانگونه که کتابخانه‌های دیجیتال وجود دارد کتابخانه‌های گویا با همه گونه کتاب حتی کتاب‌های مرجع گویا وجود دارد و یک ضرورت است تا فرهنگ آنجا بیافتد که اگر این اتفاق رقم بخورد فرصت خوبی برای افزایش سرانه مطالعه ایجاد می‌کند و لطمه‌ای هم به آن نمی‌زند.
حسین اکبری یکی از مدیران استانی نهاد کتابخانه‌های کشور هم بر تاثیر مثبت کتاب‌های صوت در سر انه مطالعه کشور تاکد داشته و می‌گوید: این پدیده عاملی بر افزایش مطالعه در میان افراد ناتوان، نابینا، معلول و در بسیاری از موارد سالمندان بوده است و توانسته بر ساعات مطالعه این افراد بیافزاید.
کارآیی کتاب‌های صوتی و بهره‌مندی افراد از زمان‌های مرده در استفاده از این گونه کتاب‌ها می‌تواند تاثیر شگرفی بر موفقیت‌های تحصیلی به ویژه در افراد ناتوان، معلول و نابینا داشته باشد؛ به گفته بسیاری از کار‌شناسان این پدیده نه تنها آسیبی به سرانه مطالعه وارد نمی‌کند بلکه با تشویق افراد پر مشغله یا کسانی که نمی‌توانند از کتاب‌های کاغذی بهره ببرند به عنوان مکملی تاثیر خوبی روی کتابخوان شدن افراد گذاشته است.
منبع: هفته نامه شهروند هرمزگان
کتاب صوتی متن کتابی است که توسط گویندگان خوانده و به شکل فایل صوتی در می‌آید و افراد می‌توانند از این فایل در ماشین، اتوبوس در حین کار و حتی ورزش استفاده کنند و بیشتر مورد استفاده افراد نابینا قرار می‌گیرد.
کتاب‌های صوتی؛ فرصتی برای ارتقای سطح فرهنگ مطالعه
اما این روش جدید تا چه اندازه بر میزان مطالعه و سرانه کتابخوانی در جامعه ما تاثیر داشته است؟ شاید پیشرفت تکنولوژی و ظهور پدیده‌ای چون اینترنت و فراهم شدن سرگرمی‌های جدید و زرق‌وبرق بیشتر زندگی‌های تجملی امروزی عاملی بر کاهش سرانه مطالعه در کشور شده است؛ آیا توجه ویژه به کتاب‌های صوتی و گویا که مولود همین پیشرفت تکنولوژی است می‌تواند جهشی بر وضعیت سرانه مطالعه و افزایش علاقه‌مندی افراد به کتابخوانی ایجاد کند؟ و در‌‌نهایت می‌تواند فرصتی برای ارتقای سطح علمی افرادی باشد که زمان کمتری برای مطالعه دارند؟
حسین مسگرانی، معاون فرهنگی ارشاد خراسان رضوی در این خصوص معتقد است؛ فضای مجازی و اینترنت فرصت خوبی است و باید از آن در جهت افزایش سطح فرهنگ در جامعه کمک گرفت، آثار خوب و تأثیر گذاری در حوزه کتاب‌های صوتی ارائه می‌شود و هرساله بخشی از فضای نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب به این بخش اختصاص دارد که آمار بالای مراجعان به آن گویای استقبال به‌ویژه نسل جوان از آن است. شاهد استقبال خوبی از وی مردم به‌ویژه جوانان از آن هستیم.
حسین نظری مسئول بازرگانی و توزیع موسسه فرهنگی نرم‌افزاری آرمان هم عنوان می‌کند: کتاب‌های صوتی با توجه به شرایط روز جامعه جای کار بسیار داشته و بیشتر از سوی طلاب و دانشجویان مورد استقبال قرار می‌گیرد.
آنچه مسلم است کتاب‌های صوتی به دلیل مزیتی که برای استفاده‌کننده ایجاد می‌کند برای بهره‌مندی افراد با مشغله بالا مطلوب است اما بیشتر از جانب افراد نابینا و کم‌بینا، دانشجویان و طلاب حوزه‌های علمیه که مدیریت زمان نقش مهمی در موفقیتشان دارد استقبال می‌شود تا از زمان‌های مرده و ناکارآمد خود بیشترین بهره‌برداری را داشته باشند.
استفاده کارآمد از زمان‌های مرده
به گفته مسگرانی، تغییرات زمان و فرصتی که می‌بایست برای رفت‌وآمد در اتوبوس و ماشین صرف شود تا حدودی روش‌های مطالعه در میان دانش آموزان و دانشجویان را تغییر داده و استفاده از خدمات الکترونیکی و کتاب‌های صوتی را زیاد کرده است.
عابس قدسی، مدیر انتشارات سپید باوران هم معتقد است؛ بنا به ضرورت، فرصت‌ها در دنیای پر مشغله امروزی هر روز کمتر می‌شود، مردم با کتاب‌های چاپی و کاغذی بیشتر فاصله گرفته و عده‌ای برای جبران از این کتاب‌ها استفاده می‌کنند. کتاب‌های گویا با توجه فرمت‌های خاصی که دارد خیلی راحت در هر زمان و مکانی به ویژه زمان‌هایی که کار ایی خاصی ندارد، قابل دسترسی است.
نظری هم می‌گوید: از کتاب‌های گویا نسبت به دیگر نرم افزارهای چند رسانه‌ای و تصویری به جهت راحتی در استفاده از آن‌ها در هر شرایطی بیشتر استقبال شده است و همین استقبال توانسته کمک شایانی به فرهنگ کتابخوانی در کشور کند.
اخوان فاطمی، مدیر موسسه فرهنگی هنری نسیم وصل سمیع هم که تاکنون ۳۶ عنوان کتاب گوناگون در زمینه‌های مذهبی و روان‌شناسی گویا کرده‌اند، هم می‌گوید: افرادی که به دنبال کسب اطلاعات باشند، خواستار شنیدن بوده و فرصت کافی برای مطالعه کتاب‌های کاغذی را هم نداشته باشند به عنوان یک دسته از مخاطبان کتاب‌های صوتی از آن استقبال و در حین کار و رانندگی از آن استفاده می‌کنند اما دسته دیگر افرادی هستند که اهل مطالعه بوده و مطالعه را جز در کتاب‌های کاغذی نمی‌بینند کتاب‌های صوتی برای این دسته مفید نیست و از آن هم استقبالی نمی‌کنند.
ضرورت توجه به کتاب‌های صوتی به عنوان شیوه‌ای نوین از مطالعه
اما آیا کتاب‌های صوتی با توجه به هزینه زیاد و مراحل خاصی که در تولید دارند می‌توانند نقش موثری بر فرهنگ و ارتقای مطالعه در جامعه داشته باشند؟ این نوع از کتاب‌ها به عنوان شیوه نوینی از کتابخوانی تشویقی است برای آن دسته از افرادی که بهانه‌شان از عدم مطالعه نداشتن فرصت کافی بوده و ممکن است حتی فرصت نکنند کتاب کاغذی مطالعه کنند. صوت برای این افراد فرصت خوبی ایجاد می‌کند تا ضمن برخورداری از اطلاعات کتاب‌ها سطح آگاهی و دانش خود را بالا برده و از این نشانه بارز فرهنگ در جامعه استفاده کنند.
نظری هم ضمن بیان این مطلب که کتاب‌های صوتی می‌تواند نقش مهمی در افزایش سرانه مطالعه داشته باشد، می‌گود: این نوع کتاب‌ها قابلیت خوبی برای گسترش فرهنگ کتابخوانی در جامعه دارند گرچه عطش استفاده از کتاب‌های کاغذی همواره برای افراد علاقمند باقی است ولی آن دسته از افرادی که فرصت و توانایی استفاده از آن‌ها را ندارند می‌توانند این نوع جدید کتاب را جایگزین کنند.
علی مرادی، کار‌شناس ادبی هم در این زمینه معتقد است؛ هر چند برخی ابزار‌های نوظهور می‌تواند کمک به افزایش سطح مطالعه افراد از طرق مختلف داشته باشد ولی در هر صورت این روش‌ها هیچ‌گاه نمی‌تواند جای کتاب‌های سنتی و کاغذی را بگیرد بلکه تنها به عنوان مکملی برای آن دسته از افرادی است که وقت مطالعه ندارند.
وی عنوان می‌کند: در خارج از کشور همانگونه که کتابخانه‌های دیجیتال وجود دارد کتابخانه‌های گویا با همه گونه کتاب حتی کتاب‌های مرجع گویا وجود دارد و یک ضرورت است تا فرهنگ آنجا بیافتد که اگر این اتفاق رقم بخورد فرصت خوبی برای افزایش سرانه مطالعه ایجاد می‌کند و لطمه‌ای هم به آن نمی‌زند.
حسین اکبری یکی از مدیران استانی نهاد کتابخانه‌های کشور هم بر تاثیر مثبت کتاب‌های صوت در سر انه مطالعه کشور تاکد داشته و می‌گوید: این پدیده عاملی بر افزایش مطالعه در میان افراد ناتوان، نابینا، معلول و در بسیاری از موارد سالمندان بوده است و توانسته بر ساعات مطالعه این افراد بیافزاید.
کارآیی کتاب‌های صوتی و بهره‌مندی افراد از زمان‌های مرده در استفاده از این گونه کتاب‌ها می‌تواند تاثیر شگرفی بر موفقیت‌های تحصیلی به ویژه در افراد ناتوان، معلول و نابینا داشته باشد؛ به گفته بسیاری از کار‌شناسان این پدیده نه تنها آسیبی به سرانه مطالعه وارد نمی‌کند بلکه با تشویق افراد پر مشغله یا کسانی که نمی‌توانند از کتاب‌های کاغذی بهره ببرند به عنوان مکملی تاثیر خوبی روی کتابخوان شدن افراد گذاشته است.
منبع: هفته نامه شهروند هرمزگان
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
