چگونه کودکان خود را کتابخوان کنیم؟

اقبال کم کتاب‌های کودکانه در عصر گسترش تکنولوژی

به گزارش بولتن نیوز، یک کار‌شناس ارشد روان‌شناسی کودکان در این باره معتقد است: امروزه عدم توجه والدین به کتاب و مطالعه و در عوض استفاده بیش از حد از وسائلی چون تبلت و موبایل‌های پیشرفته، عاملی شده تا کودکان هم به تقلید از بزرگتر‌هایشان به این سو رفته و از دنیای زیبای کتاب‌ها دور شوند، دنیایی که با یک کتاب خوب، قوی و پر محتوا می‌تواند کودکی خلاق و متفکر و نه کودکی بی‌اراده و سطحی نگر تربیت کند.

شروع علاقمندی کودک به کتاب در حلقه محبت

راحله پارسا می‌گوید: برای تربیت کودکانی کتابخوان باید از خانه و خانواده آغاز کرد؛ جایی که کودک بالا‌ترین وابستگی و علاقه را داشته و بیشترین تاثیرپذیری را از آن دریافت می‌کند و به عبارتی حلقه محبت و امنیت وی شکل می‌گیرد.

به گفته وی، از اولین کارهایی که می‌توان برای این منظور در خانه انجام داد، اهمیت دادن به خواندن کتاب برای تمامی اعضای خانواده و در معرض دید قرار دادن کتاب برای کودک از بدو تولد و هم زمان با راه رفتن و سخن گفتن وی است، چرا که وقتی کودک شاهد کتاب خواندن اعضای خانواده و والدین باشد حس کنجکاویش برانگیخته شده و به سمت کتاب راغب می‌شود.

وی معتقد است؛ نمی‌توان از کودکانی که در خانه آن‌ها برای مطالعه و کتاب ارزش قائل نمی‌شوند توقع کتابخوانی داشت، بلکه باید محیط طوری فراهم شود تا کودک لذت مطالعه را درک و با دیدن کتاب دست اعضای خانواده این رفتار در وی تثبیت شود.

مطالعه و گسترش دایره لغات در کودک

پارسا عنوان می‌کند: کودک، باید از سنین خیلی کم با کتاب آشنا شود و لذت خواندن در او شکل بگیرد.
 می‌توان برای رسیدن به این امر از روش‌های بسیاری چون قصه و کتاب خواندن در هنگام خواب کودک، استفاده از نوار قصه در برخی ساعات روز، در اختیار قرار دادن وسایل نوشتن چون کاغذ و قلم و پرسش از وی در خصوص آنچه نوشته یا نقاشی کرده برای فعال کردن ذهن جستجوگر در وی استفاده کرد.

این روان‌شناس معتقد است؛ تثبیت رفتار مطالعه در ذهن کودک باعث وسیع شدن دنیای کودکانه و گسترش دایره لغات و کلمات در وی شده از طرفی این کودک در مقایسه با آنهایی که مطالعه ندارند احساسات خود را بهتر بیان کرده و دیگران را هم بهتر درک می‌کند.

وی با بیان اینکه هر چند مراحل بعدی تثبیت رفتار مطالعه به مهدکودک و مدرسه مربوط می‌شود، ادامه می‌دهد: ولی مسیر آغازین از خانه است وقتی یک داستان بار‌ها و بار‌ها توسط والدین برای کودک خوانده می‌شود کودک با جزئیات آن به خوبی آشنا می‌شود. از سویی دیگر می‌توان با راهکاری ساده چون پرسش در خصوص برخی از جزئیات در خلال خواندن آن از کودک ذهن او را تشویق به جستجو کرد این امر همانند بازی لذت مطالعه را بالا می‌برد.

استفاده از قصه‌های خوانده شده در خلال بازی

به گفته این کار‌شناس، خرید و هدیه کتاب در مناسبت‌های گوناگون به کودک و استفاده از قصه‌های کتاب‌هایی که برایش خوانده می‌شود در خلال بازی‌های کودکانه علاقه کودک را به کتاب افزوده، قدرت تخیل و خلاقیت وی را پرورش می‌دهد.

منیره هاشمی، مربی فرهنگی یکی از مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم در خصوص علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب در گفتگو با خبرنگار ما، ضمن تایید سخنان پارسا می‌گوید: در وهله اول کودکان از رفتار پدر و مادر در خانه تقلید می‌کنند و رفتار مطالعاتی والدین روی آن‌ها تاثیرات زیادی دارد. اگر والدین کودک خود کتابخوان نبوده و سعی نکنند هر ماهه مبلغی برای خرید کتاب چه برای خود و چه کودک خرج کنند فرزند هم کتابخوان نمی‌شود.

هاشمی با بیان اینکه کودک ما به‌‌ همان چیزی جذب می‌شود که ما علاقه و اهمیت بیشتری برایش قائل هستیم، می‌گوید: وقتی وسایل تزئینی و زرق و برق اثاثیه لوکس در نظر ما مهم‌تر است و بیشتر هم به آن توجه می‌کنیم کودک به مت کتاب رغبت نشان نداده و به آن جذب نمی‌شود.

ورود کتاب به خانه نخستین قدم در مسیر کتابخوانی کودکان

وی ورود کتاب به خانه را اولین راهکار در مسیر کتابخوان کردن کودک دانسته و می‌گوید: کتاب باید برای والدین دغدغه باشد تا کودک هم به سوی آن ترغیب شود؛ اگر پدر و مادر مبلغی از پولی را که صرف بچه می‌کنند به خرید کتاب‌های خوب و پر محتوا اختصاص دهند، زندگی کودک به مرور با کتاب آمیخته می‌شود.

هاشمی وجود کتاب‌های بازاری، کم محتوا و اینترنتی را یکی از آسیب‌های موجود در مسیر کتابخوان کردن کودک دانسته و می‌گوید: اینگونه کتاب‌ها که بیش از توجه به جنبه آموزش بحث سودآوری اقتصادیشان مطرح است و با قیمت‌هایی نازل در دسترس قرار دارد نمی‌تواند میل کودک را به کتاب افز ایش دهد چرا که حس هنری و بصری کودک را به لحاظ کار ضعیف به سمت سطحی بودن سوق می‌دهد.

مهدی مقدم، مدیر انتشارات عروج اندیشه یکی از فعالان نشر کودک هم در خصوص کتابخوان کردن کودکان مانند دیگران معتقد است؛ باید فرهنگ سازی مطالعه از خانه و خانواده آغاز شود.

برانگیختن حس کنجکاوی کودکان نسبت به کتاب

وی ادامه می‌دهد: باید فرهنگ مطالعه کتاب در خانه پایه ریزی و ابتدا توسط والدین مراعات شود تا کودک هم نسبت به آن کنجکاو شده و به سمتش برود.  مقدم، همچنین با اشاره به ایجاد جذابیت‌های خلاقانه در کتاب‌های کودکانه برای جذب کودکان می‌گوید: گرافیک جذاب و طرح‌های حرفه‌ای می‌تواند کودک را به سمت کتاب و ابتدا به دیدن تصاویر آن علاقمند کند و در مرحله بعد متن خوب و قوی او را به سمت آینده‌ای همراه کتاب سوق دهد.

به طور حتم کودکان باید به عنوان نسل آینده ساز کشور بیشتر با کتاب و مطالعه عجین باشند؛ نقش خانواده در این میان به عنوان اولین نهاد مرتبط و تاثیر گذار‌ترین آن در مسیر کتابخوان کردن کودکان بسیار مهم و پر رنگ است؛ والدین باید با استفاده از راهکارهای بسیاری که کار‌شناسان و محققان در حوه کودکان ارائه می‌دهند چون آموزش مطالعه در حین بازی‌های کودکانه برای تربیت افرادی فرهیخته تلاش کنند.

 منبع: هفته نامه آرمان دانش استان کرمان