مؤسسه مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی گزارش داد:
روسیه چگونه می‌خواهد نظم خاورمیانه را از نو طراحی کند؟
یک اندیشکده صهیونیستی مدعی شده روسیه به دنبال طراحی استراتژی خاصی است که برای تحقق اهدافش در منطقه، ایران در آن قدرت مسلط و برتر خاورمیانه خواهد بود.
به گزارش بولتن نیوز، مؤسسه مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی در یادداشتی به قلم گدالیا ریباک به بررسی رویکرد روسیه در خاورمیانه و تناقضات موجود در فعالیت‌های مسکو در منطقه پرداخت و نوشت : روسیه قصد نفوذ در تمامی نقاط خاورمیانه را دارد و از طریق حفظ اتحاد خود با ایران و تقویت قدرت این کشور و همچنین نزدیک شدن به فلسطین قصد دارد نقش میانجی را در برطرف کردن ناآرامی‌های منطقه ایفا کرده و در عین حفظ روابط خود با اسرائیل، به مخالفت با غرب و به‌خصوص آمریکا ادامه دهد.
■ هم‌زمانی دیدار پوتین و محمود عباس با اعلام فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران تصادفی نیست ■
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و محمود عباس، رئیس دولت خودگردان فلسطین، در مسکو دیداری غیرعلنی برگزار کردند. این دیدار از این حیث مورد توجه قرار نگرفته است که محمود عباس به طور سالانه به کرملین سفر می‌کند بلکه برنامه‌ریزی زمانی این دیدار هم‌زمان با اظهارات قابل‌توجه روسیه مبنی بر ازسرگیری طرح فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران بود. به گفته سارا فینبرگ، از اعضای مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، نمی‌توان این هم‌زمانی و ارتباط را نادیده گرفت. وی در این باره می‌گوید: "اعلام لغو تحریم فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران از سوی پوتین، درست چند ساعت پس از ورود محمود عباس به مسکو و دیدار با وی رخ داد. این موضوع ممکن است صرفاً تصادفی باشد اما در این سطح تصمیم‌گیری، بروز تصادف امر نادری است. این اتفاق از مقاصد روسیه در منطقه خاورمیانه خبر می‌دهد.”
■ ماهیت تصمیم جدید روسیه، نه صرفاً اقتصادی، بلکه ژئوپلیتیک است ■
اهداف روسیه در منطقه خاورمیانه برای تحلیلگران، و به‌خصوص برای مردمی که با سیاست‌های روسیه آشنایی ندارند، گنگ و مبهم است. «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید با اعلام این مطلب که فروش موشک‌های اس-۳۰۰ تنها به دلیل نیاز شدید به درآمد حاصل از فروش آن‌هاست، به تحقیر روسیه پرداخت. اما فینبرگ معتقد است این تمام موضوع نیست. درآمدی که روسیه از محل فروش این موشک‌ها به دست خواهد آورد بسیار محدود است و نمی‌تواند تأثیر شگرفی بر اقتصاد روسیه، که در ششمین سال رکود خود قرار دارد، داشته باشد. فینبرگ می‌گوید: "ما اغلب از دلایل اقتصادی حرف می‌زنیم که دلایل حقیقی و معتبری هم هستند اما دلیل مسلم و نهایی این امر ماهیتی ژئوپلیتیک دارد، یعنی روسیه به دنبال آن است که در نهایت آرایش و طراحی منطقه خاورمیانه را در جهت منافع خود تغییر دهد. این امر خود گواهی بر شدت گرفتن فعالیت‌های روسیه طی چند هفته گذشته در کشورهای ترکیه، اردن، یمن و ایران است. روسیه همچنین قصد دارد از گسترش بنیادگرایی سنی از طریق مرزهای جنوبی خود جلوگیری نماید. در همین راستا، تعداد مبارزان چچنی در عراق و سوریه افزایش یافته است.”
■ تلاش روسیه برای نفوذ همه‌جانبه در خاورمیانه ■
محمود عباس را باید نقطه عطف مهمی در رویکرد روسیه نسبت به منطقه دانست. در حالی که روابط روسیه با ایران و سوریه بسیار نزدیک‌تر از ترکیه و عربستان‌سعودی است، ترک‌ها و سعودی‌ها در راستای کمک به حکومت خودگردان فلسطین، اقدامات بیشتری نسبت به حماس انجام می‌دهند، و حماس هم به نوبه خود اتحاد تنگاتنگی با ایران دارد. همین امر نشان‌دهنده آن است که روسیه تلاش می‌کند تا در هر جایی که می‌تواند نفوذ پیدا کند حتی اگر وادار به اخذ تصمیم‌هایی شود که به ضرر یک کشور و به نفع کشوری دیگر باشد.
■ روسیه درصدد حفظ اتحاد با ایران و نزدیک شدن به فلسطین است ■
اما پوتین چگونه می‌خواهد طرح و نقشه راهبردی منطقه را از نو طراحی کند؟ با تحقق منافع روسیه از طریق ایران؛ کشوری که به‌طور بالقوه قدرتمندترین کشور منطقه خاورمیانه است.
فینبرگ در این خصوص می‌گوید: "اقدامات روسیه بیانگر آن است که تلاش دارد آرایش استراتژیک منطقه خاورمیانه را حول یک ابرقدرت منطقه‌ای یعنی کشور ایران طراحی کند و از این طریق، بحران‌های منطقه در یمن، سوریه، عراق و همچنین اختلافات میان اسرائیل و فلسطین را حل‌وفصل نماید. سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه عنوان کرده است که رابطه مسلمی میان ایران و مسئله فلسطین وجود دارد (اگرچه این ارتباط برای ما متناقض است). رویکرد روسیه در این راستا است که اگر ایران ابرقدرتی در منطقه به حساب آید، تأثیر مثبتی بر ثبات کل منطقه خاورمیانه و در نهایت بر اختلاف میان اسرائیل و فلسطین خواهد داشت. روسیه در این میان می‌خواهد بازیگر اصلی و کلیدی باشد و برای رسیدن به این هدف، باید همچنان اولین متحد ایران باقی بماند. تقویت ایران و نزدیک شدن به فلسطین نیز بخشی از همین دیدگاه و رویکرد است. روسیه با استفاده از این شیوه تلاش می‌کند نقش میانجی را در اختلافات و درگیری‌های منطقه‌ای ایفا کند و، بدین‌ترتیب، نفوذ خود را در سراسر منطقه افزایش داده و اهرم خود در قبال غرب را تقویت سازد.
■ روسیه نمی‌خواهد اتحاد با ایران به روابطش با اسرائیل لطمه بزند ■
آیا روسیه موقعیت ایران را تعدیل خواهد کرد؟ سؤال دیگری که از این پرسش برمی‌آید این است که آیا ممکن است روسیه از ایران بخواهد موضع خود را نسبت به اسرائیل تعدیل کند؟ آمریکا امیدوار است که توافق هسته‌ای می‌تواند آغازی برای توسعه ایران و ارتباطات گسترده این کشور با جهان باشد. آیا روسیه همین امید را در سر دارد؟ فینبرگ در این خصوص معتقد است: "روسیه نمی‌خواهد ایران به یک کشور هسته‌ای تبدیل شود. تناقض مسئله همین‌جاست. روسیه در عمل، از صادرکنندگان اصلی نیروگاه‌های هسته‌ای در کل منطقه است. روسیه همواره گسترش تسلیحات کشتار جمعی در منطقه خاورمیانه را محکوم می‌کند (اشاره به قدرت هسته‌ای اسرائیل) و در عین حال به سراسر منطقه تسلیحات نظامی می‌فروشد. من طبیعتاً گمان نمی‌کنم که ایران، از منظر روسیه، تأثیر تثبیت‌کننده بر اسرائیل داشته باشد. اما معتقدم نگاه این روسیه به این موضوع، کاملاً بخش‌بندی شده است. روسیه می‌خواهد ایران را شریک خود نگاه دارد اما از طرفی نمی‌خواهد ایران به خطری هسته‌ای برای همسایگانش تبدیل شود و از سوی دیگر هم نمی‌خواهد اتحاد به ایران، به رابطه روسیه با اسرائیل صدمه بزند.
■ حفظ روابط با اسرائیل، اهمیت ویژه‌ای برای روسیه دارد ■
روسیه، با این همه، به قدرت و توان عملیاتی اسرائیل احترام می‌گذارد. فینبرگ می‌گوید: ” روسیه می‌داند که اسرائیل یک ابرقدرت نظامی است و از توانایی‌های اسرائیل برای پاسخگویی به تهدیدات نگران است. روسیه، همچنین، شناخت بهتری نسبت به آمریکا درباره آشفتگی‌های منطقه دارد. روس‌ها از زمان شوروی سابق تاکنون مجموعه فرهیخته‌ای از متخصصان و کارشناسان خاورمیانه در اختیار دارند.” روسیه همچنان برای رابطه‌ای که از زمان فروپاشی شوروی سابق با اسرائیل برقرار کرده است، ارزش و اعتبار زیادی قائل است. درهرصورت، دیدگاه روسیه در خصوص خاورمیانه شاید مشکلی برای اسرائیل در پی نداشته باشد هرچند فروش تسلیحات نظامی به ایران و سوریه چندان هم برای اسرائیل اطمینان‌بخش نیست.
■ از نظر روسیه، آمریکا مسئول ناآرامی‌های منطقه است ■
همان‌طور که فینبرگ می‌گوید: ” از نظر روسیه، چهار قدرت اصلی در منطقه خاورمیانه وجود دارد: ایران، عربستان‌سعودی، ترکیه، و اسرائیل. روسیه با هر چهار کشور روابط خوبی دارد. میزان تجارت دوجانبه میان روسیه و اسرائیل دو برابر میزان تجارت روسیه با ایران است و این مسئله متناقضی است. از دیگر دلایل رویکرد روسیه در منطقه این است که متحد اسرائیل، یعنی آمریکا، را بازیگر سهل‌انگار و غیرمسئولی در منطقه می‌داند. آمریکا به شدت تلاش می‌کند از گسترش جنگ و خشونت توسط بازیگران غیردولتی جلوگیری کند. این در حالی است که روسیه، اقدامات سهل‌انگارانه آمریکا در راستای اتحاد با کشورهای منطقه را دلیل اصلی گسترش این خشونت‌ها می‌داند. با این همه، هنوز درک و دریافت کاملاً روشنی از مقاصد و تصمیمات روسیه در منطقه وجود ندارد.
■ هم‌زمانی دیدار پوتین و محمود عباس با اعلام فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران تصادفی نیست ■
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و محمود عباس، رئیس دولت خودگردان فلسطین، در مسکو دیداری غیرعلنی برگزار کردند. این دیدار از این حیث مورد توجه قرار نگرفته است که محمود عباس به طور سالانه به کرملین سفر می‌کند بلکه برنامه‌ریزی زمانی این دیدار هم‌زمان با اظهارات قابل‌توجه روسیه مبنی بر ازسرگیری طرح فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران بود. به گفته سارا فینبرگ، از اعضای مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، نمی‌توان این هم‌زمانی و ارتباط را نادیده گرفت. وی در این باره می‌گوید: "اعلام لغو تحریم فروش موشک‌های اس-۳۰۰ به ایران از سوی پوتین، درست چند ساعت پس از ورود محمود عباس به مسکو و دیدار با وی رخ داد. این موضوع ممکن است صرفاً تصادفی باشد اما در این سطح تصمیم‌گیری، بروز تصادف امر نادری است. این اتفاق از مقاصد روسیه در منطقه خاورمیانه خبر می‌دهد.”
■ ماهیت تصمیم جدید روسیه، نه صرفاً اقتصادی، بلکه ژئوپلیتیک است ■
اهداف روسیه در منطقه خاورمیانه برای تحلیلگران، و به‌خصوص برای مردمی که با سیاست‌های روسیه آشنایی ندارند، گنگ و مبهم است. «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید با اعلام این مطلب که فروش موشک‌های اس-۳۰۰ تنها به دلیل نیاز شدید به درآمد حاصل از فروش آن‌هاست، به تحقیر روسیه پرداخت. اما فینبرگ معتقد است این تمام موضوع نیست. درآمدی که روسیه از محل فروش این موشک‌ها به دست خواهد آورد بسیار محدود است و نمی‌تواند تأثیر شگرفی بر اقتصاد روسیه، که در ششمین سال رکود خود قرار دارد، داشته باشد. فینبرگ می‌گوید: "ما اغلب از دلایل اقتصادی حرف می‌زنیم که دلایل حقیقی و معتبری هم هستند اما دلیل مسلم و نهایی این امر ماهیتی ژئوپلیتیک دارد، یعنی روسیه به دنبال آن است که در نهایت آرایش و طراحی منطقه خاورمیانه را در جهت منافع خود تغییر دهد. این امر خود گواهی بر شدت گرفتن فعالیت‌های روسیه طی چند هفته گذشته در کشورهای ترکیه، اردن، یمن و ایران است. روسیه همچنین قصد دارد از گسترش بنیادگرایی سنی از طریق مرزهای جنوبی خود جلوگیری نماید. در همین راستا، تعداد مبارزان چچنی در عراق و سوریه افزایش یافته است.”
■ تلاش روسیه برای نفوذ همه‌جانبه در خاورمیانه ■
محمود عباس را باید نقطه عطف مهمی در رویکرد روسیه نسبت به منطقه دانست. در حالی که روابط روسیه با ایران و سوریه بسیار نزدیک‌تر از ترکیه و عربستان‌سعودی است، ترک‌ها و سعودی‌ها در راستای کمک به حکومت خودگردان فلسطین، اقدامات بیشتری نسبت به حماس انجام می‌دهند، و حماس هم به نوبه خود اتحاد تنگاتنگی با ایران دارد. همین امر نشان‌دهنده آن است که روسیه تلاش می‌کند تا در هر جایی که می‌تواند نفوذ پیدا کند حتی اگر وادار به اخذ تصمیم‌هایی شود که به ضرر یک کشور و به نفع کشوری دیگر باشد.
■ روسیه درصدد حفظ اتحاد با ایران و نزدیک شدن به فلسطین است ■
اما پوتین چگونه می‌خواهد طرح و نقشه راهبردی منطقه را از نو طراحی کند؟ با تحقق منافع روسیه از طریق ایران؛ کشوری که به‌طور بالقوه قدرتمندترین کشور منطقه خاورمیانه است.
فینبرگ در این خصوص می‌گوید: "اقدامات روسیه بیانگر آن است که تلاش دارد آرایش استراتژیک منطقه خاورمیانه را حول یک ابرقدرت منطقه‌ای یعنی کشور ایران طراحی کند و از این طریق، بحران‌های منطقه در یمن، سوریه، عراق و همچنین اختلافات میان اسرائیل و فلسطین را حل‌وفصل نماید. سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه عنوان کرده است که رابطه مسلمی میان ایران و مسئله فلسطین وجود دارد (اگرچه این ارتباط برای ما متناقض است). رویکرد روسیه در این راستا است که اگر ایران ابرقدرتی در منطقه به حساب آید، تأثیر مثبتی بر ثبات کل منطقه خاورمیانه و در نهایت بر اختلاف میان اسرائیل و فلسطین خواهد داشت. روسیه در این میان می‌خواهد بازیگر اصلی و کلیدی باشد و برای رسیدن به این هدف، باید همچنان اولین متحد ایران باقی بماند. تقویت ایران و نزدیک شدن به فلسطین نیز بخشی از همین دیدگاه و رویکرد است. روسیه با استفاده از این شیوه تلاش می‌کند نقش میانجی را در اختلافات و درگیری‌های منطقه‌ای ایفا کند و، بدین‌ترتیب، نفوذ خود را در سراسر منطقه افزایش داده و اهرم خود در قبال غرب را تقویت سازد.
■ روسیه نمی‌خواهد اتحاد با ایران به روابطش با اسرائیل لطمه بزند ■
آیا روسیه موقعیت ایران را تعدیل خواهد کرد؟ سؤال دیگری که از این پرسش برمی‌آید این است که آیا ممکن است روسیه از ایران بخواهد موضع خود را نسبت به اسرائیل تعدیل کند؟ آمریکا امیدوار است که توافق هسته‌ای می‌تواند آغازی برای توسعه ایران و ارتباطات گسترده این کشور با جهان باشد. آیا روسیه همین امید را در سر دارد؟ فینبرگ در این خصوص معتقد است: "روسیه نمی‌خواهد ایران به یک کشور هسته‌ای تبدیل شود. تناقض مسئله همین‌جاست. روسیه در عمل، از صادرکنندگان اصلی نیروگاه‌های هسته‌ای در کل منطقه است. روسیه همواره گسترش تسلیحات کشتار جمعی در منطقه خاورمیانه را محکوم می‌کند (اشاره به قدرت هسته‌ای اسرائیل) و در عین حال به سراسر منطقه تسلیحات نظامی می‌فروشد. من طبیعتاً گمان نمی‌کنم که ایران، از منظر روسیه، تأثیر تثبیت‌کننده بر اسرائیل داشته باشد. اما معتقدم نگاه این روسیه به این موضوع، کاملاً بخش‌بندی شده است. روسیه می‌خواهد ایران را شریک خود نگاه دارد اما از طرفی نمی‌خواهد ایران به خطری هسته‌ای برای همسایگانش تبدیل شود و از سوی دیگر هم نمی‌خواهد اتحاد به ایران، به رابطه روسیه با اسرائیل صدمه بزند.
■ حفظ روابط با اسرائیل، اهمیت ویژه‌ای برای روسیه دارد ■
روسیه، با این همه، به قدرت و توان عملیاتی اسرائیل احترام می‌گذارد. فینبرگ می‌گوید: ” روسیه می‌داند که اسرائیل یک ابرقدرت نظامی است و از توانایی‌های اسرائیل برای پاسخگویی به تهدیدات نگران است. روسیه، همچنین، شناخت بهتری نسبت به آمریکا درباره آشفتگی‌های منطقه دارد. روس‌ها از زمان شوروی سابق تاکنون مجموعه فرهیخته‌ای از متخصصان و کارشناسان خاورمیانه در اختیار دارند.” روسیه همچنان برای رابطه‌ای که از زمان فروپاشی شوروی سابق با اسرائیل برقرار کرده است، ارزش و اعتبار زیادی قائل است. درهرصورت، دیدگاه روسیه در خصوص خاورمیانه شاید مشکلی برای اسرائیل در پی نداشته باشد هرچند فروش تسلیحات نظامی به ایران و سوریه چندان هم برای اسرائیل اطمینان‌بخش نیست.
■ از نظر روسیه، آمریکا مسئول ناآرامی‌های منطقه است ■
همان‌طور که فینبرگ می‌گوید: ” از نظر روسیه، چهار قدرت اصلی در منطقه خاورمیانه وجود دارد: ایران، عربستان‌سعودی، ترکیه، و اسرائیل. روسیه با هر چهار کشور روابط خوبی دارد. میزان تجارت دوجانبه میان روسیه و اسرائیل دو برابر میزان تجارت روسیه با ایران است و این مسئله متناقضی است. از دیگر دلایل رویکرد روسیه در منطقه این است که متحد اسرائیل، یعنی آمریکا، را بازیگر سهل‌انگار و غیرمسئولی در منطقه می‌داند. آمریکا به شدت تلاش می‌کند از گسترش جنگ و خشونت توسط بازیگران غیردولتی جلوگیری کند. این در حالی است که روسیه، اقدامات سهل‌انگارانه آمریکا در راستای اتحاد با کشورهای منطقه را دلیل اصلی گسترش این خشونت‌ها می‌داند. با این همه، هنوز درک و دریافت کاملاً روشنی از مقاصد و تصمیمات روسیه در منطقه وجود ندارد.
منبع: اشراف
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
