چشم‌انداز پیشرفت خلع تسلیحات هسته‌ای

آمریکا ظرف مدت 30 سال آینده، حدود 100 هزار میلیارد دلار برای به‌روزرسانی و نگهداری از زرادخانه هسته‌ای گسترده‌ خود هزینه خواهد کرد.

فرانسه نیز همین مسیر را طی خواهد کرد؛ فرانسیس اولاند رییس‌جمهور این کشور 180 میلیارد یورو را برای به‌روزرسانی تسلیحات هسته‌ای خود تا سال 2019 اختصاص داده است.

در شرق نیز چین بخشی اعظمی از بودجه دفاعی خود را به گسترش و تجهیز تسلیحات هسته‌ای خود اختصاص داده که شامل به‌روزرسانی توان بازدارندگی ناوگان و زیردریایی‌های هسته‌ای خود است.

روسیه نیز در حال بهبود و به‌روزرسانی زرادخانه هسته‌ای کنونی و سیستم‌های پرتاب فرسوده خود است.

همچنین مسکو در حال افزایش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای خود برای نصب بر روی زیردریایی‌های هسته‌ای است و اخیرا نیز اعلام کرده است که قصد دارد نسل جدیدی از سامانه‌های پرتاب موشک‌های بالستیک هسته‌ای را در جهت کاهش ردیابی آن بسازد.

موضوع استراتژی و بازدارندگی هسته‌ای یک بار دیگر از زمان پایان جنگ سرد در حال تبدیل به یک موضوع مرسوم است، انرژی هسته‌ای نیز به دلیل وجود چشم‌اندازهای پیچیده و چندقطبی امنیتی در این باره با چالش روبرو شده است.

در سال 2007 در نامه‌ای که توسط چهار دولتمرد پیشین آمریکا با بحث لزوم اجرای کامل خلع تسلیحات هسته‌ای در روزنامه وال استریت ژورنال منتشر شد باعث پیدایش جنبش مهم گلوبال زیرو در همان سال شد که در جهت مخالفت با افزایش تسلیحات هسته‌ای و رساندن آن به صفر در سرتاسر جهان به صورت جدی فعال است.

نخستین شخصیت‌های برجسته‌ای که از این جنبش به صورت رسمی حمایت کردند جیمی کارتر و میخائیل گورباچف روسای جمهور پیشین آمریکا و روسیه بودند که این امر در واقع شتاب بی سابقه‌ای به پروژه خلع تسلیحات هسته‌ای بخشید.

این حمایت‌ها با سخنرانی معروف باراک اوباما رییس‌جمهور آمریکا ادامه یافت که در آن اعلام کرد آمریکا مایل است گام‌های اساسی برای دستیابی به یک جهان بدون تسلیحات هسته‌ای بردارد.

اهمیت یافتن بحث خلع تسلیحات هسته‌ای در محیط‌های سیاسی در واقع امید تازه‌ای به مدافعان آن داد.

در ادامه این گزارش آمده است: اگرچه میل به خلع تسلیحات هسته‌ای و چشم‌اندازهای دستیابی به یک پیشرفت قابل توجه در خلع تسلیحات هسته‌ای مثل همیشه بسیار اندک است. تعداد کلاهک‌های هسته‌ای آمریکا و روسیه در سال اخیر افزایش یافت. پاکستان دارای پرشتاب‌ترین برنامه تسلیحات هسته‌ای در جهان است و هند نیز در حال بهبود ساخت زیردریایی‌های هسته‌ای خود برای نصب موشک‌های جدید بالستیک است.

آیا با توجه به این میزان گسترده افزایش تسلیحات هسته‌ای در جهان آیا امیدی نیز برای خلع سلاح هسته‌ای وجود خواهد داشت؟

در حالیکه تغییرات ژئوپلیتیکی اخیر امید برای خلع تسلیحات هسته‌ای را کاهش داده است پیشرفت‌های مثبتی نیز در این باره انجام شده است.

به طور مثال ظرف چند سال اخیر تعداد پروژه‌های مشترک بین‌المللی برای گسترش ظرفیت‌های فنی لازم در جهت خلع تسلیحات هسته‌ای چند برابر شده است.

نکته جالب آنکه این پروژه‌ها از سوی همان کشورهایی که با سرعت در حال گسترش زرادخانه‌های هسته‌ای خود هستند دنبال و حمایت مالی می‌شوند اگرچه این پروژه‌ها نسبت به موضوع عدم اشاعه اهمیت کمتری دارند اما ارزشمند هستند چرا که چارچوب فنی لازم برای حمایت از موضوع خلع تسلیحات هسته‌ای را فراهم می‌کنند در صورتی که زمینه‌های سیاسی لازم برای تحقق خلع تسلیحات هسته‌ای فراهم شود ابتدا باید یک سازوکار و چارچوب فنی مشخص و کارآمد برای تحقق ایمن این امر وجود داشته باشد.