محمدتقی مسعودیه، موسیقی شناس نامی را می توان به عنوان پایه گذار موسیقی آکادمیک برشمرد که تلاش های قابل توجهی برای شکوفایی این هنر به سر انجام رسانید.
به گزارش بولتن نیوز، مسعودیه 31 فروردین سال 1306 در شهر مشهد در خانواده ای علاقه مند به فرهنگ
و هنر متولد شد، وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در دبستان علمیه مشهد
دیپلم خود را در سال 1324 اخذ نمود.
علاقه وی به موسیقی و داشته های
آن از همان دوران کودکی بخشی از ذهن وی را به خود مشغول کرده بود که در
نهایت موجب ورود وی به هنرستان عالی موسیقی و ادامه تحصیل در این رشته به
گونه آکادمیک شد.
در سن 18 سالگی به همراه خانواده خود به تهران
عزیمت کرد، مسعودیه تحصیلات دوره عالی خود را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی
دانشگاه تهران پی گرفت و همزمان در هنرستان عالی موسیقی تهران به تحصیل
موسیقی پرداخت که در نهایت در سال 1329 دانشنامه حقوق و علوم قضایی و دیپلم
عالی موسیقی را دریافت کرد.
در این زمان برای ادامه تحصیل در
کنسرواتوار ملی موسیقی پاریس عازم فرانسه شد، علاقه مسعودیه به ساز ویلن که
در زمان تحصیل در هنرستان عالی نیز مشهود بود سرانجام موجب انتخاب این ساز
برای ورود به ان مرکز معتبر موسیقی اروپا شد.
با قبولی در امتحان
ورودی کنسرواتوار پاریس برای فراگیری ساز ویلن نزد پروفسور لین تالوئل رفت ،
وی علومی همچون هارمونی را نزد پروفسور ژرژ داندلو و کنتراپوان را نزد
نوئل گالان از استادان بنام موسیقی کلاسیک اروپا فراگرفت.
پس از
اتمام دوره تحصیلات، فوق لیسانس رشته تخصصی هارمونی را از کنسرواتوار پاریس
دریافت کرد که این در نوع خود اتفاقی ویژه محسوب می شد چرا که تا آن زمان
هیچ ایرانی نتوانسته بود مدرک موسیقی با گرایش هارمونی را از این مرکز
دریافت کند.
تلاش و ممارست این هنرمند نامی موجب شد که مسعودیه با
استفاده از بورس تحصیلی اتحادیه بین المللی دانشجویان برای ادامه تحصیل در
مدرسه عالی موسیقی لایپزیک به آلمان برود، هزینه این دوره بالا بود بدین
منظور کمتر برای خارجی ها بورس دکتری تعلق می گرفت، نکته قابل توجه
مسعودیه دریافت این بورس به عنوان یک شهروند غیرفرانسوی برای ادامه تحصیلات
در رشته دکتری بود.
مسعودیه پس از عزیمت به آلمان برای ادامه
تحصیل رشته آهنگسازی را انتخاب نمود، وی از داشته های دو تن از برجسته
ترین آهنگسازان اروپا پروفسور اوتمار گرسترو یوهانس ویروخ بهره برد.
مسعودیه
در سن 36 سالگی موفق به اخذ مدرک دکتری آهنگسازی از کنسواتوار لایپزیک
آلمان شد.وی بلافاصله به کلن رفت و در دانشگاه آن شهر موزیکولوژی (موسیقی
شناسی تاریخی) را نزد پروفسور کارل گوستاو فلرر و اتنوموزیکولوژی (موسیقی
شناسی تطبیقی) را نزد پروفسور ماریوس اشنیدر فراگرفت که در نتیجه 1347 موفق
به اخذ دکترای تخصصی در این رشته شد.
مسعودیه به عنوان یکی از
تحصیلکرده ترین موسیقیدانان زمان خود پس از اتمام تحصیلات تخصصی خود برای
انتقال داشته های خود به ایران بازگشت و در دانشگاه هنرهای زیبای تهران
مشغول به تحصیل شد.
این هنرمند نامی برای نخستین بار بسیاری از درس
های تخصصی مربوط به موسیقی را وارد دانشگاه کرد که از این میان می توان
تاریخ موسیقی اروپا، هارمونی پیشرفته و پراتیک، فرم وآنالیز، سازشناسی،
ارکستراسیون، ترانسکرسیون و مباحث گوناگون اتنوموزیکولوژی اشاره کرد.
همین تلاش و ممارست مسعودیه به منظور تدریس وانتقال مفاهیم علمی موسیقی موجب شد که لقب پدراتنوموزیکولوژی ایران را به وی بدهند.
مسعودیه
در طول دوران تدریس خود همواره با تلاش موشکافانه به تحقیق و پژوهش در
حوزه موسیقی محلی ایران و ردیف موسیقی سنتی ایران پرداخت که در نتیجه نظریه
های علمی بسیاری در فرم های مختلف موسیقی ایران مطرح نمود که تا آن زمان
سابقه نداشت.
یکی از شاخصه های منحصر مسعودیه این بود که با بهره
گیری از علوم آکادمیک غربی بستر پژوهش انواع موسیقی نواحی ایران را بنیان
نهاد که این مهم توانست باب تازه ای از نگاه های علمی به داشته های کهن
موسیقایی ایران را بگشاید و شرایط ارتباط و انتقال داشته های ارزشمند آن را
به دیگر نقاط جهان فراهم سازد.
از میان تالیفات وی به زبان فارسی
می توان به تجزیه و تحلیل 14 ترانه محلی ایران، موسیقی بوشهر، موسیقی تربت
جام، موسیقی بلوچستان، ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران، مبانی
اتنوموزیکولوژی، موسیقی مذهبی ایران، موسیقی ترکمنی، سازشناسی و سازهای
ایران اشاره کرد.
این هنرمند تحقیقات قابل توجهی نیز در خصوص ریشه
های موسیقی ایرانی به انجام رسانید که ترجمه کتاب موسیقی الکبیر فارابی یکی
از این آثار است.
کتاب های آواز شور (درباره تغییر و تحول ملودی
در موسیقی هنری ایران)، ملودی مثنوی در موسیقی هنری ایران و نسخ خطی فارسی
درباره موسیقی نیز از جمله آثار منتشر شده وی به زبان های آلمانی و فرانسوی
است.
وی در کنفرانس ها و همایش های بین المللی بسیاری در زمینه
اتنوموزیکولوژی شرکت می کرد و عضو گروه مطالعاتی مقام در شورای بین المللی
موسیقی سنتی بود.
مسعودیه در طول حیات خود تلاش بسیاری در خصوص
ارائه نظریه های پژوهشی و تئوریک موسیقی ایرانی انجام داد که در نهایت موجب
شکوفایی پژوهش موسیقی ایران شد.
بسیاری از دانشجویان فیزیک و رشته های مرتبط از مسعودیه به عنوان استاد خود در رشته مبانی فیزیک صوت و آکوستیک صدا بهره برده اند.
این استاد بزرگ موسیقی ایران در 12 بهمن ماه 1377 در 71 سالگی درگذشت و پیکرش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.