انگیزه‌ مسکو از اعلام تحویل اس ۳۰۰ به ایران

قبل از اینکه جوهر توافق هسته‌ای به روی کاغذ نگاشته شود، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه تحویل سامانه دفاع هوایی اس 300 به ایران را امضا کرد، این اقدام خط قرمزی را در برابر هر تلاشی از سوی طرف سوم برای از بین بردن توافق ترسیم کرد. تحویل سامانه اس 300 تاکنون 5 سال به تعویق افتاده است. روسیه پیشتر به بهانه مصوبات سازمان ملل متحد تحویل این سامانه به ایران را به حالت تعلیق درآورده بود، اما سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور بعد از صدور دستور راه ‌اندازی مجدد این معامله از سوی کرملین گفت که روسیه به صورت داوطلبانه تحویل این سامان به ایران را به عنوان مشوقی در مسیر مذاکرات هسته‌ای متوقف کرده بود و تحریم‌های بین‌المللی تحمیل شده به ایران شامل تسلیحات دفاعی نظیر سامانه اس 300 نمی‌ شود.

ممکن است موضوع اینچنین باشد، اما برخی اعتقاد دارند که مسکو با تسریع در این اقدام به دنبال دو هدف اساسی است. هدف اول مرتبط با روسیه و منافع این کشور با تهران است. این موضوع حتی از پیش‌بینی‌های ایگور کورچینگو مدیر مرکز تحلیلی تجارت سلاح در جهان نیز فراتر رفته که گفته بود فروش تسلیحات روسیه به ایران بعد از امضای توافق هسته‌ای به 11 میلیارد دلار در سال خواهد رسید.
هدف دوم روسیه را می‌ توان جلوگیری از اقدامات آمریکا و اروپا در شورای امنیت برای محاصره نظامی ایران از طریق تصویب قطعنامه بین ‌المللی الزام‌آور دانست. این موضوعی است که پل ساندرز رئیس مرکز مطالعات منافع ملی آمریکا و مشاور ارشد سابق در وزارت خارجه آمریکا در دوره ریاست جمهوری جورج بوش به آن اشاره کرده است.

به اعتقاد ساندرز چنین تصمیمی می‌تواند مسکو را که احتمالاً از حق وتو در شورای امنیت استفاده خواهد کرد، به ‌سختی بیندازد، البته این کشور در سایه تحریم‌های جدید اروپایی و آمریکایی  دیگر قادر نخواهد بود هیچ یک از معامله های تسلیحاتی قدیمی یا جدید خود با ایران را اجرایی کند.

البته باید این نکته را نیز به خاطر داشت که تهران چندی پیش اعلام کرده که تولید زیرساخت‌های سامانه دفاع موشکی باور 373 که برابر با سامانه اس 300 روسیه است را به پایان برده است. به ‌این ‌ترتیب ایرانی‌ها مشکل عدم تحویل این سامانه را به فرصتی برای توسعه سامانه‌های دفاعی ویژه خود تبدیل کرده اند. این موضوع نیز عاملی است که باید در این تحلیل مورد توجه قرار گیرد.

طبق دیدگاه ایرانی‌ها اقدام روسیه گر چه دیر هنگام بود، اما مورد استقبال است. شاید تلاش‌های ایران در حال حاضر بر تسریع نصب این سامانه در مراکز بسیار حساس این کشور متمرکز شود، چرا که احتمال دارد افکاری در سر اسرائیلی ها و دیگران در مورد آن‌ها وجود داشته باشد.