توافق هسته ای و پیچیدگی لغو تحریم‌ها
به گزارش بولتن نیوز، مجله فارین پالیسی (سیاست خارجی) در گزارشی به قلم کولام لینچ گزارشگر دیپلماتیک و جمیله تریندل گزارشگر اقتصادی و مالی این نشریه نوشت: دولت اوباما در حال دستیابی به یک توافق تاریخی با تهران نزدیک می‌شود. این توافق محدودیت‌های جدیدی بر روی برنامه‌ی هسته‌ای ایران اعمال می‌کند و در عوض تحریم‌های تنبیهی بین‌المللی که بر روی ایران تحمیل شده و اقتصاد آن کشور را به زانو درآورده است را سبک می‌کند.
اما حتی اگر به توافقی نیز دست پیدا کند برداشتن تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران که یکی پس از دیگری به دستور رییس‌جمهور و دستور کنگره بر روی ایران وضع شد، یک شبه میسر نخواهد بود. در تارنمای (وب‌سایت) وزارت دارایی [ایالات متحده] به ۲۶ مورد از تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران به صورت فهرست‌وار اشاره شده است که زمان آن‌ها حتی به دوران رییس‌جمهور جیمی کارتر و دستور وی مبنی بر مسدود کردن دارایی‌های دولت ایران در ایالات متحده بازمی‌گردد – دستوری که به دلیلِ بحران ناشی از گروگان‌گیری اعضای سفارت [آمریکا] در سال ۱۹۷۹ صادر شد. در این تارنما همچنین به ۱۰ مصوبه، چهار قطعنامهی شورای امنیت سازمان ملل، و ده‌ها مصوبه و متمم از سوی اتحادیه‌ی اروپا جهت اجرای تحریم‌های سازمان ملل [علیه ایران] اشاره شده است.
■ تردید دیوید آلبرایت در مورد نزدیک شدن به توافق هسته‌ای با ایران ■
دیوید آلبرایت که یک فیزیکدان هسته‌ای و بنیان‌گذار و رییسِ مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی است، و در جریانِ گفتگوهای ایالات متحده [با طرف ایرانی] قرار دارد، گفت: ” در مورد تحریم‌ها باید گفت که این مسئله بسیار پیچیده و گره خورده است.”
[وی سپس اضافه نمود که] یک دلیل بسیار ساده وجود دارد که باید به موفقیت‌آمیز بودن گفتگوها شک کرد: فهرستی از دفاتر (آژانس‌های) دولتی و بین‌المللی که در این سال‌ها کمک کرده‌اند که تحریم‌ها شکل گیرد؛ و بنابراین، به منظور برداشته شدن این تحریم‌ها، تمامی آن‌ها باید وارد عمل شوند.
■ برداشتن (دائمی) تحریم‌ها، فرایندی پیچیده حتی در صورت دستیابی به توافق ■
ایالات متحده و متحدان مذاکره‌کننده آن (روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه، و آلمان) در تلاش‌اند تا یک توافق جامع را عملی سازند که بتواند به برداشتن تحریم‌های اعمال‌شده توسط دولت اوباما، کنگره، اتحادیه‌ی اروپا، و شورای امنیت سازمان ملل کمک کند. دولت اوباما می‌تواند بیشتر تحریم‌های آمریکا را به حالت تعلیق درآورد، و دولت بعدی [پس از اوباما] نیز این اختیار را خواهد داشت تا تعلیق تحریم‌ها را تا زمانی که توافق اجرا می‌گردد – که پیش‌بینی می‌شود ۱۰ یا ۱۵ سال تداوم داشته باشد – ادامه دهد. اگر ایران به تعهدات خود در توافق عمل کند، در آن صورت باز هم برای برداشتن دائمی تحریم‌ها به لایحه‌ی کنگره نیاز خواهد بود. ولی به نظر نمی‌رسد که قانون‌گذاران [کنگره‌ی آمریکا] تمایل داشته باشند تا آن زمان برای ارزیابی رفتار ایران صبر کنند؛ از سوی دیگر، مخالفانِ این تصمیم می‌توانند وارد عمل شده و قوانینی را به تصویب برسانند که به آن‌ها اجازه دهد در این مورد خودشان وارد عمل شوند. همچنین باید گفت که شورای امنیت و سازمان ملل باید برای برداشتن تحریم‌های خودشان نیز رأی‌گیری کنند، اما ازآنجاکه گویا اعضای دائمی شورای امنیت و نیز آلمان و فرانسه، یکی از طرف‌های این گفتگوها هستند، از آن‌ها انتظار می‌رود که از هر چیزی که در توافق ذکر شده است، پیروی کنند.
■ درخواست کنگره برای سختگیرانه‌تر بودن مفاد و شروطِ توافق با ایران ■
اگر توافقی نهایی گردد، دولت اوباما وادار خواهد شد تا دلیلی موجه و منطقی برای برداشتن این شبکه‌ی پیچیده‌ی تحریم‌های مالی، نظامی، و هسته‌ای که بر روی ایران تحمیل کرده بود ارائه دهد، آن هم پس از این همه ادعاهای مطرح‌شده تاکنون مبنی بر این که تمامی این تحریم‌ها ایران را به زانو درآورده است. بسیاری از قانون‌گذاران در هر دو حزب، در حال ابراز بی‌رغبتی فزاینده‌ی خود برای برداشتن تحریم‌ها از روی ایران هستند، البته تا زمانی که ایران توافقی را بپذیرد که دربرگیرنده‌ی شروطی باشد که سختگیرانه‌تر از این شروطی باشد که کاخ سفید به تهران قول داده است. و این کار، احتمال این که کنگره دست از مخالفت و یا از مسیر خارج کردن این توافق بردارد را بالا خواهد برد.
■ کار دشوار آمریکا برای تداوم محدودیت‌ها در صورت نهایی نشدن توافق ■
ریچارد نفیو که به عنوان متخصص تحریم‌ها در وزارت امور خارجه فعالیت نموده و تا همین دسامبر گذشته با تیم مذاکره‌کننده‌ی ایالات متحده همکاری داشته است، گفت که من گفتگوهای هسته‌ای را به عنوان "بدبین‌ترین فرد” حاضر در گروه آغاز نمودم. اما جناح اپوزیسیون کنگره که روز به روز بر شمارِ آن‌ها افزوده می‌شود، موجب نگرانی وی شده است، چرا که ناکامی در دستیابی به توافق موجب می‌گردد که کار ایالات متحده برای ترغیب کردن شرکای تجاری اصلی ایران مانند ژاپن، هند، و چین برای ادامه دادن محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی ایالات متحده بر روی بخش صادرات انرژی ایران، و توافق‌های مالی که هم‌اکنون در حال اجرا است، بسیار دشوار گردد.
■ لغو توافق در واشنگتن (از سوی کنگره)، آمریکا را به دردسر خواهد انداخت ■
نفیو که اکنون در دانشگاه کلمبیا در بخش سیاست جهانی انرژی می‌باشد گفت: "به نظر من بسیاری خواهند گفت "ما تا این جا پشتِ سر شما حرکت کردیم، ولی شما از توافقی که می‌توانست به خوبی عملی گردد فاصله گرفتید. اصلاً تمام این کارها برای چه بوده است؟””
وی سپس اضافه نمود "من نگران این مسئله هستم که با این که مذاکره‌کنندگان کار خودشان را انجام دهند، این گفتگوها به دلیل مخالفت‌ها از سوی [کنگره‌ی] واشنگتن به بن‌بست بخورد.” وی سپس اضافه نمود "اگر توافق از سوی تهران لغو گردد، ما به عنوان سیاست‌گذار می‌توانیم کارهایی [برای تنبیه ایران] انجام دهیم، ولی اگر گفتگوها در این جا در واشنگتن لغو گردد، ما با مشکلی بزرگ روبرو خواهیم بود.”
■ زیروبم برنامه‌ی هسته‌ای ایران از دیدِ غرب ■
بحران فعلی به اوت ۲۰۰۲ برمی‌گردد، یعنی زمانی که گروهی از ایرانیانِ مخالف دولت از وجود یک برنامه‌ی هسته‌ای مخفیانه پرده برداشتند. این برنامه‌ی پنهانی که ساخت دو تأسیسات پنهانی – یک تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در شهر نطنز، و یک نیروگاه آبِ‌سنگین در اراک – را دربر می‌گرفت، قادر بود تا میزان اورانیوم یا پلوتونیوم کافی برای ساخت یک کلاهک هسته‌ای را تولید نماید.
■ موارد مورد اختلاف میان ایران و غرب در مورد برنامه‌ی هسته‌ای تهران ■
ایران که پیوسته این مسئله را انکار نموده است که در پی ساخت یک بمب هسته‌ای است، این گونه می‌گوید که در پی گسترش یک برنامه‌ی هسته‌ای غیرنظامی برای جمعیت ۷۷ میلیونی خود که رو به افزایش است می‌باشد. طبق مفاد پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) در سال ۱۹۷۰، ایران مجاز است تا برنامه‌ی انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز خود را دنبال نماید، به این شرط که تحت نظارت [بازرسان] آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فعالیت نماید. مقامات آمریکایی می‌گویند که ایران به موجب قطعنامهی شورای امنیت [سازمان ملل] ملزم است که غنی‌سازی اورانیوم خود را به حالت تعلیق درآورد. ایران نیز مشروعیتِ این اقدام از سوی شورا [ی امنیت] را به چالش کشیده و می‌گوید که این اقدام یک نقص آشکار و غیرموجه از قانون ان. پی.تی است که می‌گوید حق "مسلم” تولید انرژی هسته‌ای [برای کشورها] مانعی ندارد. اما باید گفت که اقدامات مخفیانه‌ی تهران، بدگمانی‌های بسیاری را در واشنگتن، پاریس، لندن، و دیگر پایتخت‌ها را برانگیخته است که ایران پنهانی به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای است.
■ قطع‌نامه‌ها و تحریم‌های اتحادیه‌ی اروپا، برنامه‌ی هسته‌ای ایران را کند کرد ■
پس از گفتگوهای هسته‌ای که به رهبری [اتحادیه‌ی] اروپا و با هدف برداشتن این بحرانِ راکد انجام گرفت، شورای امنیت قطع‌نامه‌ای را در جولای ۲۰۰۶ به تصویب رساند که از ایران می‌خواست غنی‌سازی و بازپردازش (فراوری مجدد) اورانیوم را متوقف سازد و از هرگونه فعالیت در تأسیسات آبِ‌سنگین [اراک] دست بکشد. شش ماه بعد، شورا [ی امنیت] نخستین دور تحریم‌ها را به اجرا گذاشت که نتیجه‌ی آن، محدود شدن تجارت‌های ایران در زمینه‌ی مواد هسته‌ای بود. از دیگر اقدامات این تحریم‌ها می‌توان به مسدود شدن دارایی ۲۲ فرد و بنیاد ایرانیِ مرتبط با برنامه‌ی هسته‌ای اشاره نمود. شورا [ی امنیت] که پافشاری ایران و خودداری آن کشور از اجرا نمودن خواسته‌های خود را می‌دید، به تدریج تحریم‌های خود در سال‌های آتی را گسترش داد و بازرگانی ایران در زمینه‌ی سلاح‌های متعارف را نیز ممنوع ساخت. شورای امنیت همچنین گسترش فن‌آوری موشک‌های بالستیک (هدایت‌شونده) را منع نمود و محدودیت‌هایی را بر روی توانایی تهران برای تأمین بودجه‌ی فعالیت‌های هسته‌ای آن کشور وضع نمود.
■ تحریم‌های اقتصادی شدید بر روی ایران و کشورهای همکاری‌کننده با تهران ■
اقدامات و تمهیدات ایالات متحده و [اتحادیه‌ی] اروپا در طی این پنج سال گذشته، حتی فراتر از این [تحریم‌ها] رفته و اقتصاد ایران را مورد هدف قرار داده است که در نتیجه‌ی آن تهران از نظام مالی بین‌المللی دور افتاده است. در سال ۲۰۱۰، کنگره [ی آمریکا] مواردی مانند تحریم‌های جامع علیه ایران، محدودیت‌های حساب‌های طرف‌های ایرانی، قانون محدودیت سرمایه‌گذاری [در ایران]، و بالا بردن محدودیت‌ها علیه صنعت انرژی آن کشور را به تصویب رساند. کنگره همچنین قانونی را به تصویب رساند که به موجب آن بانک‌های خارجی که با شرکت‌ها و یا افراد ایرانی که در فهرست‌سیاه کنگره جای داشتند همکاری می‌کردند، مورد تحریم [آمریکا] قرار می‌گرفتند. این تحریم‌های به‌اصطلاح "ثانویه” به طور چشمگیری فشار اقتصادی بر روی تهران را بالا بردند، چرا که این تحریم‌ها نه تنها بر روی شرکت‌های آمریکایی، بلکه بر روی شرکت‌های خارجی نیز قابل اجرا بود.
■ فشار اقتصادی بی‌سابقه بر روی ایران به موجب تحریم‌ها و پایین آمدن قیمت نفت ■
با استفاده از اهرمِ‌فشار نیویورک به عنوان یک مرکز مالی جهانی به شمار می‌رود، و با بهره‌گیری از بی‌همتایی دلار در بازرگانی و تجارت جهانی، قانون جدید ایالات متحده بانک‌های خارجی را ملزم می‌ساخت تا با ما و یا ضد ما باشند: از ایران فاصله بگیرید و تجارت خود با ایالات متحده را ادامه دهید، و یا با ایران تجارت کنید و خطرِ قرار گرفتن در فهرست سیاه [ایالات متحده] را به جان بخرید. مقامات وزارت دارایی [ایالات متحده] با سفر به سرتاسر دنیا و بازدید از بانک‌ها و دولت‌ها، هشدارها و یادآوری‌هایی در مورد پیامدهای انتخاب آن‌ها دادند.
در سال ۲۰۱۲ و زمانی که اتحادیه‌ی اروپا ارتباط بانک‌های ایرانیِ قرارگرفته در فهرست سیاه [آمریکا] را با سیستم بانکی سریع سوئیفت (شبکه بین‌المللی ارتباط مالی بین بانکی) را با دیگر بانک‌هاقطع کرد، ایران بیش‌ازپیش منزوی شد، چرا که SWIFT در واقع سیستم بانکی پرشتاب جهت معاملات میان کشورها می‌باشد. تحریم‌ها نیز از سوی دیگر صادرات نفت ایران در سال ۲۰۱۳ را به پایین‌ترین سطح خود در ۲۰ سال گذشته رساند. ارزش واحد پول ایران، ریال، بین سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تا ۶۰ درصد کاهش پیدا کرد. اگرچه اقتصاد در سال ۲۰۱۴ کمی بهبود یافت و تورم پایین آمد، اما سقوط چشمگیر قیمت نفت که در نیمه‌ی دوم سال [۲۰۱۴] با کاهش ۵۰ درصدی همراه بود، موجب شد تا میزان درآمد و موجودی خزانه‌ی دولت کاهش یابد.
■ پافشاری تهران بر روی برنامه‌ی هسته‌ای با وجود فشار چشمگیر بر اقتصاد ایران ■
اما با این که اقتصاد ایران نابود شده است، تهران همچنان برنامه‌ی هسته‌ای خودش را ادامه داده است. از زمانی که تحریم‌ها برای نخستین بار در سال ۲۰۰۶ وضع شد، ایران شمارِ سانتریفیوژهای در حال چرخش خودش را از ۳۰۰ تا به ۲۰۰۰۰ عدد رساند. ایران همچنین به طور فزاینده‌ای به تولیدِ انواع تصفیه‌شده‌ی اورانیوم غنی‌سازی شده پرداخته است و درصد تصفیه‌ی آن‌ها را به نزدیکی درصد موردنیاز برای ساختن یک سلاح هسته‌ای رسانیده است.
■ اقداماتی که ایران در صورت دستیابی به توافق باید انجام دهد ■
توافقی که در حال نهایی شدن است، به ایران اجازه می‌دهد تا تسهیلات هسته‌ای خود را داشته باشد، اما توانایی تهران برای تولید اورانیوم با درصد غنی‌سازی بالا که برای استفاده در کلاهک هسته‌ای کاربرد دارد را محدود می‌سازد. ایران همچنین وادار خواهد شد تا فعالیت سانتریفیوژهای خود را کاهش دهد و در برابر بازرسی‌های بین‌المللی از برنامه‌ی [هسته‌ای] خود، بسیار بیشتر از پیش نرمش نشان دهد. مقامات دولتی می‌گویند که هدفشان این است که اطمینان حاصل کنند که ایالات متحده بتواند حداقل یک سال پیش از آن که ایران بتواند [توافق را] دور بزند و به توانایی لازم برای ساخت سوخت موردنیاز برای تولید یک بمب [هسته‌ای] دست پیدا کنند، از آن اطلاع یابد. ایران همچنین وادار خواهد شد تا فعالیت‌های خود در نیروگاه آبِ‌سنگین اراک را کاهش دهد. البته بسیاری از محدودیت‌ها بر روی برنامه‌ی [هسته‌ای] ایران تا حداقل ۱۰ سال آینده باقی خواهد ماند. اسراییل و جمهوری‌خواهان [کنگره] اظهار داشته‌اند که دستِ ایران پس از [سپری شدن] آن [ده سال] باز خواهد بود تا برای تولید سلاح هسته‌ای اقدام کند. اما مقامات دولتی می‌گویند که برنامه‌ی هسته‌ای ایران مورد نظارتِ دائمی [بازرسان] سازمان بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.
■ در توافق جدید چگونه به برنامه‌ی هسته‌ای ایران پرداخته می‌شود ■
ژاکلین شایر، عضو پیشین هیئتِ ناظر بر تحریم‌های سازمان ملل بر روی ایران گفت، نخستین کار ما ایجاد یک قطعنامهی جدید توسط شورای امنیت است که به ایران اجازه دهد به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد. طبق گفته‌های یک دیپلمات ارشد، نمایندگان سیاسی در نیویورک هم‌اکنون رایزنی با دیگر شرکای خود در پایتخت‌های کشورهای جهان را آغاز نموده‌اند تا ببینند چه نوعی از قطعنامهی شورای امنیت برای محقق ساختن این اهداف لازم است.
طبق قطع‌نامه‌های فعلی که به سال ۲۰۰۶ بازمی‌گردد، ایران از غنی‌سازی اورانیوم، پردازش مجدد (بازفراوری) سوخت هسته‌ای، و کار کردن بر روی یک رآکتور آبِ‌سنگین که می‌توان از آن برای تولید پلوتونیوم استفاده نمود، منع شده است.
وی سپس ادامه داد "این توافق در مورد محدودیت‌های شورای امنیت سازمان ملل بر روی ایران، غنی‌سازی اورانیوم ایران، و رآکتور آبِ‌سنگین چه خواهد کرد؟ این‌ها مسائلی است که این توافق باید به آن‌ها بپردازد. ظن من این است که قدرت‌های بزرگ می‌خواهند کنترلی گسترده بر روی دستیابی ایران [بر روی انرژی هسته‌ای] داشته باشند.”
■ ایران تا چه اندازه برای دستیابی به توافق کوتاه خواهد آمد؟ ■
نمایندگان سیاسی می‌گویند که دستیابی به توافق نیازمند پذیرفتن یک قطعنامهی جدید شورای امنیت است که یک سری تحریم‌ها را به اجرا درآورد که جلوی دسترسی تهران به ابزار مالی و فنی برای انجام فعالیت‌های حساس هسته‌ای خود را بگیرد، و به تهران اجازه دهد تا اورانیوم را با درصدی نسبتاً پایین غنی‌سازی نماید. جرارد آرود، سفیر فرانسه در واشنگتن می‌گوید که قطعنامهی شورای امنیت "اجتناب‌ناپذیر” است. وی همچنین نوشت "این [قطعنامهی جدید] اختیاری نیست، بلکه اجباری است.”
قطعنامهی جدید سازمان ملل به ایران اجازه می‌دهد تا غنی‌سازی اورانیوم را از سر گیرد، هرچند در سطحی بسیار محدودتر نسبت به گذشته. البته بنا بر گفته‌های یک دیپلمات ارشد، امیدی برای از رده خارج کردن رآکتور آبِ‌سنگین اراک وجود ندارد. البته ایران باید بازدید کاملی از تأسیسات [هسته‌ای] خود به عمل آورد تا اطمینان حاصل نماید که نمی‌توان از آن‌ها برای تولید پلوتونیومِ غنی‌سازی‌شده – تا سطحی که بتوان از آن برای ساخت سلاح [هسته‌ای] بهره گرفت – استفاده نماید. یک نکته‌ی کلیدی دیگر در مذاکرات این است که ایران تا چه اندازه وادار خواهد شد تا پاسخگوی گذشته و ماهیت نظامی برنامه‌ی [هسته‌ای] خود باشد.
■ پابرجا ماندن برخی تحریم‌ها و محدودیت‌ها حتی در صورت دستیابی به توافق ■
اگر این موانع برداشته شود و توافق نهایی گردد، برخی از تحریم‌های سازمان ملل تعلیق می‌شوند، ولی بسیاری دیگر از اقدامات اتحادیه‌ی اروپا با هدف جلوگیری از برنامه‌ی هسته‌ای ایران – شامل محدودیت‌های بازرگانی برای [خرید] مواد حساسی که برای مصارف هسته‌ای کاربرد دارند، و محدودیت‌ها بر روی موشک‌های بالستیک – به احتمال فراوان برای حداقل یک دهه مورد نظارت دقیق و فشرده قرار خواهد گرفت. این دیپلمات‌ها همچنین گفتند که به احتمال فراوان، یک هیئت [نظارت‌کننده بر روی] تحریم‌ها به همراه یک هیئت متشکل از متخصصان نیز مانند گذشته گماشته خواهد شد تا بر روی اعمال تحریم‌ها بر روی ایران نظارت کنند.
آلبرایت نیز اشاره کرد که ایالات متحده به احتمال فراوان بر روی این مسئله پافشاری خواهد کرد که یک سری تحریم‌های دیگر، از جمله ممنوعیت [خرید] سلاح‌های متعارف، همچنان پابرجا باقی بماند؛ و این می‌تواند به تهران هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ سیاسی آسیب زند. ایران دارای یک صنعت بسیار بزرگ در زمینه‌ی صادرات سلاح است و بدین ترتیب اسلحه در اختیار بسیاری از متحدان و گروه‌های نیابتی (پروکسی) خود قرار می‌دهد، از رییس‌جمهور بشار اسد در سوریه گرفته تا شبه‌نظامیان شیعه در عراق، و حزب‌الله و حماس. ایران موفق شده که سال‌ها تحریم‌ها را دور زده و گروه‌ها [ی متحد خود] را مسلح و تجهیز کند، اما با اعمال این تحریم‌ها می‌توان حداقل کاری کرد که این کار برای تهران دشوارتر گردد.
■ برداشته شدن تحریم‌ها در بلندمدت در صورت همکاری همه‌جانبه‌ی ایران ■
ایران یک خواسته‌ی سفت‌وسخت در گفتگوها دارد: تهران در ازای پذیرفتن بازرسی و نظارت شدیدتر بین‌المللی بر روی برنامه‌ی هسته‌ای خود، از جهان می‌خواهد تا تحریم‌های تنبیهی که موجب شده است تا ایران به کشوری منزوی در دنیای تجارت تبدیل گردد را از روی این کشور بردارد. اما ایالات متحده و دیگر قدرت‌های کلیدی نمی‌خواهند این چماقی که به طرزی چنین کارآمد تجارت و اقتصاد ایران از پای درآورده است را کنار گذارند؛ بلکه ایالات متحده می‌تواند با به تعلیق درآوردن برخی محدودیت‌های بخصوص موافقت نماید، و در ازای آن ایران نیز باید ثابت کند که برنامه‌ی هسته‌ای خود را بسیار پایین می‌آورد. البته اگر ایران به تعهدات خود در مورد توافق پایبند باشد، می‌توان برنامه‌ای ریخت که ظرف ۱۰ یا ۱۵ سال تحریم‌ها به صورت دائمی برداشته شود.
■ اعمالِ دوباره‌ی تحریم‌ها در صورت نقض توافق از سوی ایران ■
برخی ناظران می‌گویند که می‌توان با نظارت سازمان ملل به توافقی دست پیدا کرد که تضمین کند ایران نتواند به سادگی برداشته شدن تحریم‌ها را کسب کند، در حالی که [پس از آن] توافقِ به دست آمده با ایالات متحده و دیگر قدرت‌های بزرگ را به بازی بگیرد.
یک دیپلمات ارشد گفت که می‌توان این قدرت را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داد که تصمیم‌گیری نماید که آیا ایران در حال شکستن توافق هست یا نه. اگر به این نتیجه رسیده شود که تهران در حال دور زدن توافق است، شورای امنیت می‌تواند دوباره تحریم‌ها را اعمال کند. تنها مشکل در این رویکرد این است که برداشتن تحریم‌ها آسان‌تر از اعمال کردن آن‌هاست. برای نمونه، روسیه و چین ممکن است با هرگونه برنامه‌ی مورد پشتیبانی ایالات متحده برای اعمال دوباره‌ی تحریم‌ها بر روی ایران – [حتی] در صورت نقض توافق از سوی آن کشور – مقاومت کند.
■ رأی‌گیری برای ادامه‌ی تحریم‌ها پس از پایان مدت توافق ■
بنا بر گفته‌ی کارنه راس، یکی از دیپلمات‌های پیشین بریتانیا که در مذاکرات شورای امنیت در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ در مورد برنامه‌ی تسلیحاتی عراق شرکت داشت، مذاکره‌کنندگان می‌توانند به شیوه‌های گوناگون از این مسئله اطمینان حاصل نمایند که می‌توان در صورتی که ایران به تعهداتش عمل نکند، دوباره تحریم‌ها را اعمال کنند. وی برای نمونه گفت که شورا [ی امنیت] می‌تواند با تعلیق موقت تحریم‌ها برای یک مدت‌زمان مشخص، برای نمونه شش ماه، موافقت نماید. البته زمانی که تاریخِ توافق به پایان می‌رسد، برای ادامه دادن تحریم‌ها باید یک رأی‌گیری دیگر را به انجام رساند. و این به ایالات متحده و شریکانش این فرصت را می‌دهد تا تصمیم‌گیری کنند که آیا ایران [به مفاد و شروط توافق] عمل نموده است یا نه.
■ برداشتن تحریم‌ها روندی طولانی و پیچیده ■
وی همچنین گفت "اگر من جای آمریکایی‌ها بودم، این کاری بود که می‌کردم، اما راضی کردن دیگران برای موافقت با این پیشنهاد، مسئله‌ی دیگری است.” این احتمال وجود دارد که ایران نسبت به هرگونه توافقی که نیازمند موافقت از سوی دولت جدیدی که پس از ترک کاخ سفید از سوی اوباما بر سر کار می‌آید، بدبین باشد. در واقع، حتی برداشتن تحریم‌های خود واشنگتن نیز کاری طولانی و به لحاظ سیاسی پیچیده می‌باشد. البته انتظار می‌رود که حجمِ اقداماتی که شرکت‌های ایالات متحده را از کار کردن با ایران بازمی‌دارد، و نیز محدودیت‌های مربوط به نقش ایران به عنوان پشتیبانی‌کننده از ترور، همچنان پابرجا باقی بماند.
■ برداشته شدن نسبی و آزمایشی فشار از روی ایران در سال نخست اجرای توافق ■
بنا بر گفته‌های تحلیل‌گران و مقامات رسمی پیشین، توافق بلندمدت به احتمال فراوان دربرگیرنده‌ی برداشتن تحریم‌ها می‌باشد؛ البته پس از برداشتن تحریم‌ها، سال‌ها نظارت و بازرسی وجود خواهد داشت تا اطمینان حاصل شود که ایران محدودیت‌های مورد توافق قرارگرفته [در توافق] را اجرا می‌نماید. الیزابت روزنبرگ، ناظر [و مشاور] پیشین وزارت دارایی در امور مربوط به تحریم‌ها گفت که ایران به چشمِ خود اهمیت چشمگیر اقتصادی ناشی از برداشته شدن تحریم‌ها را خواهد دید – از جمله دسترسی به برخی از دارایی‌های آن کشور که در حساب‌های خارجی مسدود شده است و میزانِ آن حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌گردد، و نیز اجازه‌ی فروش نفت، و استفاده از نظام بانکی بین‌المللی در سال نخست توافق.
■ تحریم‌های بانکی، یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های ایران ■
خانم روزنبرگ که اکنون عضو ارشد مرکز امنیت نوین آمریکا است، گفت "من فکر نمی‌کنم که ایران با هیچ گونه برنامه‌ای که شامل برداشته شدن سریع و فراوان فشار [از روی آن کشور] نباشد، موافقت نماید.”
دلیل دیگری که تحریم‌های اصلی بانکی را بتوان در این فرایند برداشت، دلیلی عملی و شدنی است: بدون دسترسی به نظام مالی، کارِ ایران برای بهره بردن در دیگر بخش‌ها بسیار دشوار خواهد شد. روزنبرگ اضافه نمود "برای این که [ایران] بتواند سهم خوبی در تجارت داشته باشد، باید محدودیت‌های نسبتاً زیادی را [از روی بانک‌های آن] برداشت.”
بدون برداشتن گسترده‌ی محدودیت‌ها [از روی بانک‌های ایران]، شرکت‌هایی که مایل به انجام تجارت مجاز با ایران هستند، کارِ دشواری برای یافتن بانک جهت انتقال پول خواهند داشت. این مورد در مسئله‌ی توافق موقت که در نوامبر ۲۰۱۳ به امضا رسید و محدودیت‌های موجود بر روی تجارت خودرو و قطعات هواپیما را برداشت، نیز وجود داشت.
■ جریمه‌های سنگین برای بانک‌هایی که با ایران همکاری داشته باشند ■
داگ یاکوبسون که یک حقوق‌دان مسائل بازرگانی است و در واشنگتن فعالیت می‌کند، گفت "به لحاظ توانایی برای پرداخت کردن، هیچ تغییری روی نداده است و هیچ کس تمایل ندارد که وارد این مسئله شود.”
یاکوبسون همچنین گفت که بسیاری از بانک‌هایی که مایل به انجام چنین انتقال‌های قانونی وجه هستند در چین و ژاپن قرار دارند، و بنابراین این مسئله موجب می‌شود که شرکت‌های آمریکایی در آن سوی قرارداد کارِ دشواری داشته باشند.
بانک‌ها بسیار محتاطانه عمل می‌کنند، چرا که جریمه‌های در نظر گرفته‌شده برای شکستن تحریم‌ها حتی می‌تواند به میلیاردها [دلار] نیز برسد. کامرس‌بانک آلمان پنجشنبه موافقت نمود تا ۴۵/۱ میلیارد دلار [جریمه] به دولت ایالات متحده بپردازد و برخی از کارکنان خود را نیز به دلیل شکستن قانون تحریم‌ها [ی بانکی] اخراج نماید، که از جمله‌ی این نقض قانون‌ها می‌توان به انتقال وجه به نهادهای ایرانی اشاره کرد.
■ ایران: قطع دادوستد با آمریکا را می‌پذیریم، ولی قطع دادوستد با بانک‌های جهانی را خیر ■
در حالی که مقامات ایرانی می‌خواهند تا تمامی تحریم‌ها یکجا برداشته شود، نفیو اظهار داشت که آن‌ها حاضرند در صورتی که به آن‌ها اجازه داده شود به نظام بانکی جهانی بازگردند، بدون انجام دادوستد مستقیم با شرکت‌های آمریکایی به کار خود ادامه دهند.
وی سپس افزود "آنچه ایران نمی‌پذیرد این است که [مقامات] وزارت دارایی ایالات متحده به بانک‌های خارجی رفته و به آن‌ها بگویند که نباید با ایران دادوستد انجام دهید.”
ایده‌ی برداشتن سریعِ سنگین‌ترین تحریم‌ها، نگرانی منتقدان را برانگیخته است که مبادا ایالات متحده به دنبال تهران راه افتاده و تمامی اهرم‌های فشار را از روی آن کشور بردارد، آن هم با وجود تخطی‌های آن کشور که این تحریم‌ها را برای آن در پی داشته است، از جمله نقض حقوق بشر و پشتیبانی از تروریسم.
■ منتقدان توافق، و مخالفان برداشته شدن تحریم‌ها ■
جاناتان شانزر، رییس تحقیقات بنیاد دفاع از دموکراسی (گروهی که خواستار اعمال تحریم‌های شدیدتر است) گفت: "طرف ایرانی ممکن است معیارهای توافق هسته‌ای را برآورده سازد، که در عمل موجب خواهد شد تا آن کشور با افزایش تحریم‌ها روبرو نگردد، اما هنوز پرسش‌های پرشماری در مورد پشتیبانی ایران از حزب‌الله، حماس، جهاد اسلامی فلسطین، و گروه‌های دیگر باقی مانده است.”
وی ادامه داد "چیزی که ما (حداقل در تئوری) با آن روبرو هستیم، امکان باز شدن درهای نظام مالی به روی حکومتی است که هنوز هم از برخی فعالیت‌های مالی غیرقانونی پشتیبانی می‌نماید.”
از سوی دیگر، منتقدین هشدار می‌دهند که برداشتن تحریم‌ها از روی ایران می‌تواند موجب قدرت گرفتن آن کشور گردد، چرا که در صورت انجام این کار، حکومت اسلامی [(ایران)] نفوذ خود در مناطقی مانند عراق، سوریه، و یمن (که همین الان نیز افزایش یافته است) را بالا خواهد برد.
■ موضع کاملاً متضاد اوباما و کنگره در مورد توافق و تحریم‌ها ■
در حالی که تأثیرات ژئوپلیتیکی بلندمدت ناشی از برداشتن تحریم‌های ایران تا مدتی نامعلوم خواهد ماند، بزرگ‌ترین چالش در زمان حال ایجاد پشتیبانی سیاسی کافی برای [رسیدن به] یک توافق ماندگار است. در حالی که اوباما این اختیار را دارد تا تحریم‌ها را به موجب قدرت خود به حالت تعلیق درآورد، اما مخالفان وی در کنگره می‌توانند (در تئوری) قانونی جدید وضع کنند تا اختیارات وی را کاهش داده و یا صرفاً تحریم‌هایی که وی برداشته است را دوباره اعمال کنند. البته برای این کار به [رأی] اکثریت سناتورها در کنگره نیاز است تا نشود آن را وتو کرد، و باید گفت که بدون حمایت چشمگیر از سوی اعضای حزب خودِ اوباما [(دموکرات)]، نمی‌توان به چنین رأی بالایی دست پیدا کرد.
سناتور [جمهوری‌خواه] میچ مک‌کانل (نماینده ریچموند، ایالت کنتاکی)، که رهبری اکثریت سنا را بر عهده دارد اظهار داشت که "آنچه روشن است این است که رییس‌جمهور [اوباما] نمی‌خواهد ما دخالتی در این مسئله داشته باشیم، ولی اگر وی بخواهد تحریم‌های فعلی را [از روی ایران] بردارد، به ما نیاز خواهد داشت. او نمی‌تواند کنگره را تا ابد دور بزند.”
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
چیزی که به جان ما بستگی دارد از ما نخواهید. 
