هفت دهه اتحاد پر فراز و نشیب میان آمریکا و عربستان سعودی

گروه بین الملل، چهاردهم فوریه هفتادمین سالروز آغاز اتحاد آمریکا با پادشاهی عربستان سعودی است. چهاردهم فوریه 1945  فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری وقت آمریکا با ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود در مصر ملاقات کرد. دو رهبر شراکتی را پایه نهادند که علی رغم مشکلات عدیده و سخت، هفتاد سال است دوام یافته است. این اتحاد با آینده متلاطمی مواجه است.

به گزارش بولتن نیوز، هفتاد سال پیش فرانکلین روزولت، رئیس جمهوری آمریکا و ابن سعود برای آغاز اتحاد میان آمریکا و عربستان سعودی در یک کشتی ملاقات کردند. این اتحاد تا به امروز ادامه یافته است.

ملاقات آقایان روزولت و ملک عبدالعزیز به دلایل امنیتی مخفی نگاه داشته شد. تنها چند نفری از هر یک از طرفین از آن خبر داشتتند. همزمان با نزدیک شدن به آخرین روزهای جنگ جهانی دوم، فرانکلین روزولت و ابن سعود بر عرشه ناو یو اس اس کوئینسی که بر تنگه کانال سوئز لنگر انداخته بود ملاقات کردند. روزولت از کنفرانس یالتا و دیدار با جوزف استالین، رهبر شوروی و وینستون چرچیل، نخست وزیر بریتانیا باز می گشت. وضع سلامتی روزولت خوب نبود و تنها چند هفته از عمرش باقی بود. ابن سعود همراه با خیل محافظان، آشپزها، نوکرها و ستاره شناس و فال گیر و خدمه و ندیمان و شماری گوسفند با یک ناو جنگی آمریکایی دیگر به نام یو اس اس- مورفی از جده آمده بود. پادشاه از این که مجبور شده بود همسرانش را در جده باقی بگذارد، خرسند نبود. غیر از سفری کوتاه به بصره در عراق، این اولین سفر او به خارج از شبه جزیره عربستان بود. رهبران آمریکا و عربستان سعودی توافق کردند تا برای ثبات در خاور میانه پس از جنگ همکاری کنند. آمریکا امنیت عربستان را تامین می کرد و سعودی ها در عوض به آمریکا اجازه دسترسی به چاه های نفت را می دادند. آمریکا برای فعالیت در خاور میانه به پایگاه هوایی ظهران احتیاج داشت. شرکت های نفتی آمریکا فعالیت در عربستان را آغاز کرده بودند. دو هفته بعد عربستان سعودی علیه آلمان نازی و امپراطوری ژاپن اعلان جنگ و کرسی خود در سازمان ملل متحد را محفوظ کرد. 


چرچیل به محض مطلع شدن از دیدار فوق، بر ملاقات با ابن سعود اصرار ورزید. در ناهار کاری میان چرچیل و ابن سعود، چرچیل سیگار دود کرد و شامپاین نوشید.  طرف سعودی این را توهین قلمداد کرد. فرانکلین روزولت در دیدار قبلی، در زمان استراحت بین ملاقات، سیگارش را به تنهایی کشیده بود.  
ملاقات در ناو کوئینسی به دقت برنامه ریزی شده بود. شاهزاده فیصل، فرزند ابن سعود و پادشاه آینده سعودی، در نوامبر 1943  برای ترتیب دادن مقدمات دوستی به آمریکا سفر کرده بود. فیصل در این سفر و برای دیدار با روزولت و مقامات ارشد اجرایی و قضایی آمریکا در قصر بلیر-میهمانخانه رسمی ریاست جمهوری آمریکا واقع در مجاورت کاخ سفید، اقامت داشت. فیصل ۳۶ سال بیشتر نداشت، اما او از سال 1919 هنگامی که در 12 سالگی برای مذاکره درباره آینده منطقه پس از جنگ جهانی اول به لندن رفته بود، به عنوان دیپلمات ارشد پدرش منصوب شده بود. او پس از واشنگتن، و قبل از پرواز به لندن از  تکزاس، نیومکزیکو، آریزونا، کالیفرنیا، کلرادو، میشیگان، نیویورک، نیوجرسی، و مریلند دیدار کرد.  حین همین سفر بود که طرح پایگاه هوایی ظهران مورد توافق قرار گرفت و آمریکا کمک رسانی نظامی به عربستان سعودی را آغاز کرد.  
فرانکلین روزولت ابن سعود را شخصیتی جذاب اما مذاکره کننده ای دشوار یافت.  پس از پنج بار مذاکره، رئیس جمهوری آمریکا به یکی از دستیارانش گفت ، «از بین این همه افرادی که در زندگی ام با آنان طرف شده ام، با هیچ یک به اندازه این شاه عرب احساس درماندگی نکردم: این مرد اراده آهنین دارد.»  مسائل مورد مذاکره دو طرف آینده فلسطین و جنبش صهیونیسم بود. روزولت سعی می کرد پادشاه سعودی را به حمایت از برنامه های تاسیس کشوری یهودی در فلسطین پس از جنگ ترغیب کند. ابن سعود در مقابل می گفت از آن جا که یهودیان قربانی قساوت آلمان قرار گرفته اند، باید کشورشان را در محدوده قلمرو آلمان تاسیس کنند. او می گفت «بگذارید آلمان ها تقاص جنایاتشان را پس بدهند. مخاصمه اسرائیل و فلسطینی ها بحث برانگیزترین مسئله در رابطه ۷۰ ساله آمریکا و سعودی باقی ماند و احتمالا در سال های آینده نیز باقی خواهد ماند. 
 از سال 1945 به بعد، همه روسای جمهوری آمریکا و پادشاهان سعودی بر این که شراکت واشنگتن و ریاض از عرشه کوئینس آغاز شد، صحه گذاشته اند. باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا ماه گذشته در اقدامی خردمندانه، در بازگشت به آمریکا از سفرش به هند، در عربستان سعودی توقف کرد تا فوت ملک عبدالله، پادشاه سعودی را تسلیت بگوید و با ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود سلمان، پادشاه جدید آن کشور دیدار کند. رسانه های سعودی گفتند در این ملاقات ملک سلمان تاکید کرد که اجرای طرح صلح عرب برای خروج اسرائیل از سرزمین های فلسطینی اولویت اول اوست. عربستان سعودی معتقد است که درگیری بی پایان اعراب و اسرائیل هیزم به آتش تروریسمم در منطقه می ریزد. 
پس از 11 سپتامبر رابطه با عربستان سعودی، بیش از هر زمان دیگری در آمریکا و دیگر کشورهای غربی بحث برانگیز شده است. پیش آمدن سوال و ابهام درباره روابط سعودی با القاعده در دهه 1990 و اوایل 2000، نگرانی درباره این که وهابیت چگونه زمینه اسلام افراطی و همچنین پرسش درباره حقوق بشر و برابری جنسیتی، در دهه گذشته بیش از همیشه از این سو و آن سو به گوش می رسد. نشریات معتبر درباره خرد پشت شراکت میان عربستان و آمریکا ابراز تردید کرده اند. نشریه اکونومیست در 31 ژانویه این شراکت را «پیمانی نامقدس» خواند و گفت «روابط غرب با آل سعود باید تغییر کند.» این مطلب گفت «وهابیت آب به آسیاب افراطی های ضدغرب می ریزد.»
هر دو طرف گلایه هایی دارند. حتی در وضعیتی که منافع مشترکی چون مقابله با دستیابی ایران به سلاح اتمی وسط است، اغلب درباره تاکتیک و تاکید بر موضوع، اختلافاتی هست. سعودی می گوید اشتباه آمریکا تحویل عراق به حوزه فعالیت ایران است. واشنگتن می گوید عربستان از اختلافات فرقه ای حمایت می کند. 
ملاقات 70 سال پیش کوئینسی، مشکلات بنیادین را نشان داد. عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا ارزش های مشترک اندکی دارند. عربستان پادشاهی مطلقه موروثی است، آمریکا در مقابل یک دمکراسی پویا و سرزنده است. در نبود وجود ارزش های مشترک، این اتحاد همواره با تهدیدهای مشترک و دشمنان مشترک تعریف شده است. 
شراکت سعودی-آمریکا در حال ورود به دوران انتقال است چرا که هر دو طرف در حال بازنگری اولویت هایشان هستند. پیش بینی می شود که سال های پیش رو، بیش از آنچه که فرانکلین روزولت و ابن سعود می خواستند، آبستن تلاطمات باشد.