فرهنگسراها تهدید بلندمدت جامعه هستند

به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، جواد منصوری روز دوشنبه در نشست تخصصی نقش و جایگاه مسجد در حفظ و تداوم جریان انقلاب اسلامی ایران گفت: بعد از جنگ تحمیلی مسجد با برنامه ریزی و به صورت آگاهانه از جایگاه خود خارج شد که ساخت فرهنگسراها بر این اساس صورت گرفت تا مردم به جای مسجد به فرهنگسرا بروند و به جای این که در مسجد مشغول عبادت و عزاداری و نماز شوند در فرهنگسراها به موسیقی و نقاشی و شعر بپردازند.

وی از اعترافات سیامک پورزند به عنوان یک سند در این زمینه یاد کرد و گفت: وی که از سال 32 جاسوس سیا بوده در اعترافات خود به صراحت گفته بود که برای خنثی کردن نقش مساجد، فرهنگسراها را ایجاد کرده است.

منصوری از تمام کسانی که در کارهای فرهنگی و رسانه ای فعالیت می کنند خواست تا تمامی اعترافات جاسوسان را مطالعه کنند و افزود: پورزند گفته بود که توده ای ها را به عنوان رییس فرهنگسراها انتخاب کرده بود. چون توده ای ها در کار فرهنگی و ضد دین تبحر داشتند.



** وضعیت کنونی مسجد

این کارشناس تاریخ انقلاب اسلامی گفت: بعد از جنگ تحمیلی مسجد از جایگاه خود خارج شد و این موضوع یکی از زیانبارترین مسائل بود که به نظر من حساب شده و با برنامه ریزی صورت گرفت.

وی افزود: سیاست کشور به این سمت پیش رفت که روحیه انقلابی ضعیف شده و مردم به سوی تجملات سوق داده شوند و این روند همچنان ادامه دارد.

منصوری ایجاد فرهنگسراها را برای مقابله با مسجد دانست و گفت: این سیاست از تهران شروع شد و به سایر شهرها تسری یافت و اقدام دیگری که باعث خارج شدن مسجد از جایگاه خود شد، بیرون کردن بسیج از مسجد بود. به گونه ای که در بسیاری از موارد نقشی در مسجد ندارند. این دو تحول، پیامدهای اجتماعی خود را به دنبال داشت که امروز نیز شاهد آن هستیم.



** ضرورت تعیین یک متولی

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر فعالیت 25 نهاد و مرکز به عنوان نهادهای متولی مسجد و میزان تاثیرگذاری این نهادها گفت: یکی از دلایلی که مساجد نقش خود را از دست داده اند، زیاد شدن متولیان آن است.

منصوری گفت: همانگونه که چاپخانه ها در کشور یک متولی دارند و همانطور که معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پاسخگوی موضوع های مربوط به روزنامه هاست، مسجد نیز باید یک متولی و پاسخگو داشته باشد ولی الان 25 نهاد پاسخگو دارد.

وی وظیفه امام جماعت هر مسجدی را انجام کار محتوایی دانست و گفت: کارهای اجرایی مسجد باید به عهده مدیر مسجد باشد.

معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی از نامه 31 ، حضرت علی (ع ) به عنوان الگویی برای تعیین یک مسوول در مسجد یاد کرد و گفت: ایشان سفارش کردند که برای هر کاری از امور مملکت یک نفر را مشخص کن و از او بخواه که اگر این کار را نکنی هرکسی مسوولیت آن را به گردن دیگری می اندازد.

وی از ضرورت انتخاب یک مسوول و متولی برای مسجد سخن گفت و افزود: با تعیین یک رییس یا سازمان برای مسجد می توان آن را مواخذه کرد ولی اگر 50 نهاد نیز متولی کارهای مسجد باشند، همه مسوولیت را به دیگری واگذار می کنند و با این روش تا 50 سال آینده نمی توان خواست رهبر معظم انقلاب را برای مسجد برآورده کرد.



** نقشه استعمار برای کاهش اثرگذاری مسجد

وی که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات سخن می گفت، بررسی عملکرد مسجد در طول تاریخ اسلام را نیازمند تحقیقی جداگانه دانست و گفت: اروپاییان از قرن ها پیش متوجه اهمیت مسجد در جوامع اسلامی شده بودند و لذا سازمان های اطلاعاتی آنها برنامه هایی را برای کاهش اثرگذاری مسجد اجرا کرده اند.

وی با اشاره به اهمیت شهرسازی و معماری اسلامی از مسجد جامع به عنوان مرکز شهر یاد کرد و گفت: معمولا شهر حول محور مسجد جامع شکل می گیرد و در هر محله نیز مسجد به عنوان محور حکومت محله محسوب می شود.



** واژه ای فراتر از امام نماز

معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی واژه امام جماعت را فراتر از پیش نمازی تلقی کرد و گفت: امام جماعت یعنی امام و رهبر جمعیت و لذا امام جماعت فقط در هنگام نماز در جلوی نمازگزاران نمی ایستد بلکه رهبری محله و جامعه را به عهده دارد.

وی از جایگاه مسجد در صدر اسلام و کارکردهای مختلف آن سخن گفت و افزود: مسجد در حوزه های سیاسی، دفاعی، خدماتی و فرهنگی نیز کارکردهای موثری دارد و بنابراین از همین نقطه متوجه تمایز آن با سایر معابد و ادیان می شویم و به عبارتی دیگر معابد برای عبادت فیزیکی مردم و تجمع آنان برای عبادت است اما مسجد علاوه بر این کارکردهای دیگری نیز دارد به گونه ای که محور حکومت و محله می شود.



* جایگاه مسجد قبل از پیروزی انقلاب

وی با اشاره به سیاست های دوران پهلوی اول گفت: رضاشاه بزرگترین فشار را بر تعطیلی و تخریب مساجد گذاشت و بسیاری از مساجد در آن زمان به انبار و مخروبه تبدیل شدند.

این کارشناس تاریخ معاصر افزود: از دهه 20 و در دوره پهلوی دوم مساجد فعال شدند و حوزه های علمیه نیز فعالیت های خود را گسترش دادند. به گونه ای که از مساجد برای درس دینی به حوزه اعزام می شدند و حوزه ها نیز سخنران و امام جماعت به مساجد گسیل می داشت.

وی از نقش مرحوم آیت الله سیدحسین بروجردی طباطبایی در تقویت حوزه های علمیه و ساخت مساجد در شهرهای مختلف سخن گفت و افزود: در دهه 40 با شروع نهضت اسلامی به تدریج مراکزی برای آگاه سازی، هدایت و ایجاد تشکل مردمی ضروری به نظر رسید تا نیروهای مردمی سازماندهی شوند.



** پیچیده ترین نقش در انقلاب

منصوری همچنین پیچیده ترین نقش را در آن دوران برای مسجد دانست و گفت : رژیم شاه و استکبار جهانی اهمیت این نقش را درک نکردند و لذا بسیاری از حکومت های منطقه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نقش تاثیرگذار مسجد به این موضوع حساس شدند و برای ائمه مساجد ضابطه گذاشته و آنان را عزل و نصب می کنند.

وی در توضیح سخنان خود به سازمان دیانت ترکیه استناد کرد و گفت: این سازمان با امامان جماعت مساجد همچون کارمندان اداری رفتار می کند و حتی خطبه های نماز جمعه را برای آنان دیکته می کند.

این پژوهشگر تاریخ انقلاب در ادامه گفت: قبل از پیروزی انقلاب بسیاری از فعالیت ها در قالب تشکیل کلاس های عربی و قرآن و سخنرانی توسط امام جماعت یا نیروهای انقلابی در مسجد شکل می گرفت ، معتقدم 90 درصد از کسانی که به جریان انقلاب پیوستند، از مسجد شروع کردند.



** نقش مسجد در بحبوبه انقلاب اسلامی

منصوری استفاده از تجربیات دهه 50 را در کارکرد مسجد مهم توصیف کرد و گفت: پس از انقلاب به این نتیجه رسیدیم که مسجد می تواند به عنوان مرکز حکومت مطرح شود و شورای مسجد با ریاست امام جماعت قادر خواهد بود ضمن تامین امنیت محل به فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بپردازد.

اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکید کرد: در اول آذر سال 58 خدمت حضرت امام خمینی(ره) رسیدیم و پیشنهاد تشکیل گروه های 22 نفره را در مساجد به منظور حفظ و حراست از دستاوردهای انقلاب مطرح کردیم و امام نیز با استقبال از این طرح دستور اجرایی کردن آن را در قالب تشکیل بسیج مستضعفین صادر کردند و ما نیز پایگاه های بسیج را در تمام مساجد فعال کردیم.



** بزرگترین رسانه گروهی در زمان انقلاب

منصوری از مسجد به عنوان یکی از بزرگترین و موثرترین رسانه گروهی در زمان انقلاب یاد کرد و گفت: در آن زمان فقط می توانستیم از منبر و جلسات مسجد به تبادل نظر بپردازیم و با تکثیر و پخش اعلامیه، نوار و کتاب، فعالیت های انقلاب را گسترش دهیم در حالی که هیچ رسانه ای همچون رادیو، روزنامه و حزب سراسری نداشتیم.

وی حمله شاه در ابتدای سال 57 به برخی مساجد را طرحی ناموفق دانست و افزود: دلیل شکست شاه نیز حضور اکثریت مردم در مساجد بود.

معاون مرکز اسناد انقلاب اسلامی در ادامه به اهمیت بیانیه امام خمینی(ره) در اوایل سال 57 به ائمه جماعات مساجد اشاره کرد و گفت: این بیانیه در واقع به ائمه جماعات آموزش می داد که چه مطالبی را برای مردم بیان کنند و بر همین اساس از ابتدای سال 57 مساجد سراسر کشور به پایگاه انقلاب تبدیل شدند.

وی با بیان اینکه مسجد به عنوان محلی رسمی برای تجمع انقلابیون در نیمه دوم سال 57 و شرکت درراهپیمایی ها محسوب می شد ، گفت : در آذر همان سال دیدیم که با شروع ماه محرم و ایام تاسوعا و عاشورا مساجد نقش پررنگی را ایفا کردند.



** مسجد، پناهگاهی برای انقلابیون

منصوری نقش مسجد را پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان الگویی برای تشکیل کمیته امداد امام خمینی(ره) و بنیاد شهید انقلاب اسلامی مطرح کرد و گفت: پس از پیروزی انقلاب نمازگزاران مساجد با جمع آوری پول به خانواده های شهدا و زندانیان کمک می کردند و در واقع این نوع کمک رسانی بعدا زیربنای تشکیل دو نهاد اجتماعی یعنی بنیاد شهید و کمیته امداد شد.

وی بسیاری از فعالیت های مسجد در دوران دفاع مقدس را شامل جذب نیرو، پشتیانی جبهه ها و رسیدگی به خانواده های شهدا و جانبازان دانست و گفت: تبلیغات جنگ و جبهه و حتی اعزام نیرو در بسیاری موارد از مساجد شکل می گرفت.



** نقش حوزه های علمیه برای رونق مساجد

وی با بیان میزان تاثیرگذاری حوزه های علمیه در مساجد که قبل از انقلاب وجود داشت، افزود: قبل از انقلاب حوزه ها متناسب با شرایط و تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حرکت می کردند و امروز نیز باید امام جماعت هایی تربیت شوند که متناسب با شرایط رسانه ها، جهانی شدن و تهاجم فرهنگی حرکت کنند.

منصوری همچنین از ضرورت ایجاد مرکزی برای تربیت امام جماعت سخن گفت و اضافه کرد: ما امام جماعتی که با مسائل فکری، فرهنگی، اخلاقی، و اجتماعی آشنایی داشته باشد، تربیت نکردیم و لذا مساجد به شیوه 40 سال پیش اداره می شود.

وی اصلاح نظام آموزشی و تربیت نیروی انسانی لازم برای مسجد را خواستار شد و گفت: ما برای جبران این مساله باید از راه اشتباه برگردیم.

این پژوهشگر تاریخ معاصر به عنوان نمونه از دانشگاهی در واتیکان یاد کرد که در این دانشگاه به 34 زبان برای تمام جهان کشیش هایی را تربیت می کنند تا هر کشیش با زبان کشور مورد نظر به تبلیغ مسیحیت بپردازد.